Scan 2, april 2001 - UMC Utrecht

Steeds ‘hippere’ insulines hoeven volgens gastro-enteroloog
Na een maaltijd wordt de voeding opgenomen
en stijgt de bloedsuikerspiegel. Die bloedsuikerspiegel
mag bij patiënten met diabetes mellitus
niet te lang hoog blijven omdat dit de kans vergroot
op complicaties op langere termijn, bijvoorbeeld
ernstige schade aan de ogen, nieren
of voeten. Daarom krijgen deze patiënten voor
de maaltijd snel werkende insulines.
Insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel. Maar als
de maag zich te langzaam leegt, werken de
ingespoten insulines te snel en missen ze hun
effect. Vraag suikerpatiënten daarom standaard
naar klachten in de bovenbuik, stelt gastroenteroloog
Melvin Samsom. Deze klachten verraden
namelijk vaak dat de maag zich langzaam
leegmaakt. Samsom onderzocht 160 diabetespatiënten
en vond bij dertig procent een trage
maaglediging.
Gespannen en slecht gekneed
Klachten in de bovenbuik komen bij suikerpatiënten
veel voor. Ze blijken bijvoorbeeld vier
keer zoveel maagmedicijnen te gebruiken als
anderen. Maar de meeste diabetespatiënten met
maagklachten hebben door de tijd heen hun
dieet en levensgewoonten aangepast. Ze zijn
minder gaan eten of eten meer verspreid over
de dag. “En die hoor je er niet meer over”, volgens
Samsom, “maar ze hebben wel een trage
maaglediging.”
De afgelopen jaren onderzocht hij waardoor de
maaglediging wordt vertraagd. De maag heeft
een reservoirfunctie. De maagspier ontspant
tijdens het eten en maakt zo ruimte voor het
voedsel. Bij suikerpatiënten verloopt die ontspanning
van het bovenste deel van de maag
Melvin Samsom niet beter te zijn.
Bij suikerpatiënten is een goede afstemming tussen ingespoten insuline en
de maaglediging misschien wel belangrijker.
Slome maag lust geen
tekst > Joost van der Gevel
foto > Chris Timmers
niet goed. Daardoor krijgen ze een opgeblazen
gevoel en zijn ze snel verzadigd of misselijk.
Het onderste maagdeel kneedt het voedsel
tot stukjes van twee tot drie millimeter. Ook
dat kneden werkt bij suikerpatiënten minder,
met als gevolg een vertraagde maaglediging.
Storing autonome zenuwstelsel
Waarschijnlijk is dit te wijten aan een aantasting
van de zenuwen (neuropathie) van het autonome
zenuwstelsel. Volgens Samsom oefent bijvoorbeeld
de nervus vagus – een belangrijke
autonome zenuwbaan voor de regulatie van de
maag-darmfunctie – zijn controlefunctie minder
goed uit. “Neuropathie van het perifere zenuwstelsel,
die zich uit in tintelende of gevoelloze
vingers en voeten, is een bekende complicatie van
diabetes. Maar autonome neuropathie, van de
nervus vagus en van het zenuwstelsel van het
maagdarmkanaal is tot nu toe minder bekend.”
Naast de neuropathie van het autonome zenuwstelsel
heeft de bloedsuikerspiegel invloed op de
snelheid waarmee de maag zich leegmaakt. Ook
bij gezonde mensen vertraagt een hoge bloedsuikerspiegel
de maaglediging. “Het lichaam
zoekt zo een balans”, verduidelijkt Samsom.
“De bloedsuikerwaarde is immers al hoog, als de
maag dan nog meer voedsel doorlaat wordt
deze alleen maar hoger. Bij suikerpatiënten is dit
effect nog meer uitgesproken. Zij moeten daarom
juist met een goede bloedsuikerwaarde aan
de maaltijd beginnen.”
Hij pleit voor vervolgonderzoek. “Allereerst
moet er snel een betere afstemming komen
tussen insulinewerking en maaglediging om de
bloedsuikerspiegel beter te reguleren. Want ook
voor insulines geldt: sneller is niet altijd beter.”
snelle insuline
>>
Een zware adem
Onderzoek naar maaglediging
Iedere patiënt die de afgelopen anderhalf jaar in
het Eemlandziekenhuis of UMC Utrecht voor
suikerziekte op de polikliniek kwam, is
gevraagd mee te doen aan het experiment. Bij
die patiënten is met een door Samsom ontwikkelde
ademtest de maaglediging gemeten. Als
marker gebruikt hij een stabiel isotoop ( 13 C),
dat is gekoppeld aan een klein vetzuur en niet
wordt afgebroken in de maag. Dit molecuul
verwerkt hij in een maaltijd van twee eieren en
een boterham. Als het vetzuur met het isotoop
de maag uit is, wordt het vetzuur verbrand.
Het isotoop komt in de bloedbaan en wordt in
de longen uitgewisseld tegen zuurstof en is dan
in de adem terug te vinden.
De test is bij groepjes van vier, vijf of zes mensen
tegelijk uit te voeren. Ze moeten voor de
maaltijd tien kubieke centimeter lucht uitblazen
in een pijpje. En daarna nog zestien keer, ieder
kwartier na de maaltijd. Voor de analyse van de
uitkomsten stelde Samsom ook een nieuw
rekenmodel op. Test en rekenmodel lenen zich
heel goed voor onderzoek naar stoornissen van
de maaglediging.
nr 2 april 2001 21