mei PDF - Historische Kring In de Gloriosa

`Beeldenstorm'
in Kortenhoef
door CAREL BRENDEL
K
ORTENHOEF
— In de vensternissenliggen
gemalen
botten — „een symbool
dat we stof zijn en tot stof
terugkeren". Voor de gebrandschilderde
ramen in .
het koor zijn beroete
voorzetramen aangebracht
— „wat laat zien
dat bij het uitzicht op het
oosten ook het uitzicht op
leven en dood verandert
en dat mensen in rook opgaan".
Ds. Henk Abma (46) houdt
een bevlogen rondleiding
door het historische Oude
Kerkje in Kortenhoef. Het forensendorp
in het zompige
plassengebied bij Hilversum
is de komende twee weken
weer een toonbeeld van 'interactie
tussen kerk en kunst'.
De bezoekers van de tentoonstelling
'Hedendaagse visies
op dood' kunnen zich in
het hervormde kerkje verbazen
over moderne objecten
als 'Boys and girls', twee pallets
met platte stenen waarop
gezichten staan gefotografeerd.
„Versteende herinneringen",
zo legt de kunstminnende
dominee uit.
Bij het somberzwarte 'Graf
van een vogel' kan de beschouwer
mijmeren over „de
ecologische crisis", maar ook
over „de vlucht uit de beschaving,
het omhoog gaan". Ook
buiten de kerk staan beelden, ,
zoals 'De eeuwige wonde',
waarin duidelijk de vorm van
een schip valt te herkennen, '
zoals Abma weet „ook bij de
Egyptenaren al een symbool
van de dood".
Voorbeeld
Met zijn activiteiten heeft
de hervormde dominee een
wijde schare bezoekers aan
het Oude Kerkje gebonden.
Prominent voorbeeld is
NCRV-voorzitter mr. A. Herstel,
die in Kortenhoef vol
vuur het orgel en piano bespeelt
tijdens diensten en ook
het voorzitterschap van de
organiserende stichting Collage
bekleedt.
Dichter bij huis stuit de
verlichte predikant echter op
verbitterde tegenstand. Veel
inwoners van Kortenhoef willen
niets weten van de door
Abma geïnspireerde exposities
van moderne kunst. Zij
verwachten evenmin heil van
de maandelijkse Nescio-lezingen
in de kerk, volgens Abma
„geen kerkdiensten, maar
juist bedoeld voor mensen die
in het verleden deuken hebben
opgelopen door kerkelijke
dingen als orgelmuziek en liturgie".
Nogal wat gemeenteleden
hebben juist deuken in hun
kerkelijke beleving opgelopen
door Abma's moderne optreden.
De beroeping van de
kunstzinnige predikant in
1976 was dan ook de voorbode
van een lokaal kerkschisma.
In 1982 viel de hervormde
kerk in Kortenhoef uiteen in
twee rivaliserende groepen:
aan de ene kant Abma's oecumenische
streekgemeente,
die van heinde en ver aanhangers
naar het Gooidorp
wist te lokken; aan de andere
kant de buitengewone wijkgemeente,
die haar aanhang
meer put uit de oorspronkelijke
bewoners.
oe aanwezigheid van twee
gemeenten onder één kerkdak
is niet bevorderlijk voor de
broederlijke christelijke gevoelens.
De twee geloofsgemeenschappen
treffen elkaar
regelmatig in het gerechtsgebouw
aan de Parnassusweg
in Amsterdam en voor arbitrale
colleges van de Nederlands
Hervormde Kerk. Vorig
jaar ontstond een heuse
dorpsrel, toen boze dorpelingen
een beeld van het kerkhof
weghaalden en op de stoep
van het gemeentehuis deponeerden.
Aanleiding tot het jongste
geding was de expositie 'Hedendaagse
visies op dood'. De
wijkgemeente voelt zich gekwetst
door de storende aanwezigheid
van, zij het afgedekte,
kunstvoorwerpen tijdens
de eerstkomende twee
kerkdiensten.
Abma en zijn Stichting Collage
halen weliswaar op zaterdagavond
alle loszittende
kunst uit de kerk weg, zodat
de behoudende kerkgangers
zondagmorgen om negen uur
zo min mogelijk hinder van
het moderne gedoe hebben.
De zware objecten blijven
echter staan onder witte doeken
tot verdriet van de traditionele
hervormden. Hoewel
'Abma nu gedwongen wordt
zich te houden aan een beheersovereenkomst
tussen de
twee gemeenten, heeft hij van
de Amsterdamse rechtbankpresident
mr. J.M. Vrakking
toestemming gekregen om de
tentoonstelling volgens plan
te laten doorgaan.