BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

101
BOENEO.
Dit aanzienlijk eiland, het grootste van den aardbol,
beslaat meer oppervlakte dan de Oostenrijksche Keizerstaat,
en is voor het grootst gedeelte afhankelijk van
Nederland; de Noordwest-kust, waarop het Eijk van
Broenei of Borneo Proper met de door Britten ingenomen
vestigingen te Serawak en op het eiland Laboean,
en de Noordoost-kust, behoorende tot het gebied van
den Sultan der naburige Soeloe-eilanden, zijn de eenige
onafhankelijke deelen.
De kusten zijn veelal laag, in den regentijd zelfs moerassig,
en de bodem rijst slechts langzamerhand, daar de
bergketens meestal geene bijzondere hoogte bereiken; alleen
in het N. O. zou een top hooger dan 10 000 voet verrijzen.
Overal ontdekt men sporen van vulkanische werkzaamheid,
lava's en vulkaankegels worden op vele plaatsen
gevonden, ofschoon nergens de herinnering aan aardbevingen
en uitbarstingen is opgespoord. Het spreekt dus
als van zelf, dat de gelegenheid zich aanbiedt om een
zeer ontwikkeld stroomstelsel te vormen; in het westen
monden de "met verschillende breede armen in zee
vallende, tot diep in het binnenland bevaarbare Kapoeas of
rivier van Pontianak, de rivier van Landak aan hare regterzijde
opnemende, en de mede over eene groote uitgestrektheid
bevaarbare rivier van Sambas; naar het zuiden
wendt zich de Barito of Bandjar met onderscheidene aanzienlijke
takken en armen; dit zijn de hoofdrivieren doch
een talrijk aantal rivieren en stroomen besproeijen allerwege
dit eiland. De bevolking van het bijna overal hoogst vruchtbare,
maar allerwege met ondoordringbare wouden bezette