BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

103
getah-pertsja), eetbare vogelnestjes, rotting, sago, ebben-,
ijzer- en verf hout, eindelijk aanzienlijke hoeveelheden stofen
mijngoud, voorts diamanten, platina, antiraonium, kwikzilver,
koper, aardolie, kristallen en in het zuid-oostelijk gedeelte,
ten behoeve van het verbruik in den Indischen Archipel,
vrij wat steenkolen en eenig ijzer. Ofschoon er
op Borneo geene olifanten, en bijna geen rhinocerossen of
buffels zijn, is echter het dierenrijk in de uitgestrekte bosschen
en wildernissen ruim vertegenwoordigd door wilde
en verscheurende dieren, kaaimannen, slangen, groote
vledermuizen, honingbeeren, herten en talrijke vogelsoorten;
eindelijk vindt men hier onder de menigvuldige apen
den vermaarden orang-oetan, in zijn natuurstaat dikwerf
loopende op de beide achterpooten, met een stok in één
der voorpooten, eu de beroek of Lampongsche aap, die op
het plukken van kokosnoten wordt afgerigt. — Aan de
kusten treft men paarlen, schildpadden, tripang en velerlei
vischsoorten aan.
Hoe komt Borneo dat zulk een vruchtbaren bodem bezit
en zoo veel dieren voedt, aan zulk eene schaarsche bevolking?
— Opmerkers zeggen, omdat de inboorling den arm
niet uitsteekt, dan om den honger te stillen of den dorst
te lesschen, zoodat soms duizenden door gebrek en ellende
den hongerdood sterven en de uitvoer zich hoofdzakelijk
bepaalt tot timmerhout, bamboes, katoen, suiker, koffij,
rijst en harssoorten in betrekkelijk kleine hoeveelheid.
Ons gebied op Borneo en eenige kleinere omliggende
eilanden, splitst zich in twee hoofddeelen, waarvan de binnenlandsche
grenzen niet naauwkeurig zijn afgebakend, al
neemt men de natuurlijke waterscheiding tusschen de beide
hoofd-stroomstelsels als grenslijn aan.