BIBLIOTHEEK KITLV - Acehbooks.org

31
zaak zelve niet alleen, maar ook van al de uiteenloopende
plaatselijke gebruiken en onderscheidene wetgevingen in
verschillende oorden. Velen, die het stelsel op vrij losse
gronden onvoorwaardelijk durven veroordeelen, vergeten dat
zij zulk eene voorbereidende studie missen en schijnen te
vergeten, dat in ieder geval de Generaal VAN DEN BOSCH
een toestand heeft in 't leven geroepen, die Java tot eene
kostelijke kolonie en den Javaan tot een geregeld werkend
onderdaan hervormde; en dat dit laatste bij den kinderlijkeu
aard der bewoners van deze eilanden van groot belang
is, mag men voor zeker houden, als men zich wil herinneren
dat thans nog op Sumatra de traagheid der Maleijers
vordert, dat het Europeesch bestuur den hoofdtak des
landbouws, de rijstkultuur, hoewel deze geheel onbelemmerd
is, onder toezigt van ambtenaren moet stellen, omdat
de bevolking anders uit zorgeloosheid de geschiktste saisoenen
voor den aanplant laat voorbijgaan. Met het kultuurstelsel
gaat het derhalve als met vele andere, dikwerf uitmuntende
inrigtingen, die door gebrekkige uitvoering veroordeeld
worden.
De Justitie is goed geregeld : een hoog-geregtshof te
Batavia; eenige hoven van justitie; regtbanken van vier
inlanders en een ommegaand Europeesch regter als voorzitter
; de landraden in elke residentie, ook bijgestaan door
inlanders en steeds — even als de hoven — als dit noodig
is omtrent de voorschriften van den Koran voorgelicht wordende
door een opperpriester; voorts de inlandsche regenten
als politieregters en de vredegeregten, alwaar de opperste
van een klein distrikt regt, spreekt.
Land- en zeemagt staan onder afzonderlijke bevelhebbers,
ofschoon de Gouverneur-Generaal met het opperbevel is belast.