Untitled - Tento.be

De ijzertijd
Had Kontich een bijzondere betekenis in de Keltische
samenleving?
door Rica Annaert
In het Zuid-Duitse landschap tekenen zich her
en der nog restanten af van machtige, rechthoekige
gracht- en walstructuren. Deze Viereckschanzen zijn
opmerkelijke getuigen van een Keltisch verleden.Tot op
heden werden slechts enkele ervan volledig onderzocht.
Eerder dan verklaringen te bieden, doen de opgravingsresultaten
nog meer vragen rijzen. Over de
oorspronkelijke betekenis en functie van deze
monumenten wordt dan ook reeds sedert jaren
gespeculeerd.
In Frankrijk, in het gebied tussen Seine en Loire,
werden gelijkaardige structuren onderzocht. Terwijl het
gebrek aan vondsten in Duitsland voor interpretatieproblemen
zorgt, werpen de massaal opgespitte
wapens en menselijke en dierlijke botresten uit de
Franse sites talrijke vraagtekens op.
Over het algemeen worden deze toch
opmerkelijke archeologische sites in een religieuze sfeer
geplaatst. Het zouden Keltische openluchtheiligdommen
zijn geweest waar druïden en Keltische adel rituele én
ook juridische, politieke, economische en sociale
handelingen verrichtten. Een grondige studie van de
Keltische godsdienst maakt immers duidelijk dat al deze
aspecten nauw met elkaar verweven waren. Ook het
brengen van mensenoffers hoort thuis in de wereld van
de Keltische krijgersaristocratie.
Bij recent archeologisch onderzoek kwam een
dergelijk Keltisch openluchtheiligdom in Vlaanderen aan
het licht. De site op de Alfsberg in Kontich is meteen
het meest noordelijke op de verspreidingskaart van de
Viereckschanzen. Ze werd in de jaren 1990-1 99S
onderzocht door de amateur-archeologen van de
Antwerpse Vereniging voor Romeinse Archeologie
(A.VR.A.) in nauwe samenwerking met het gemeentebestuur
van Kontich en het Instituut voor het
Archeologisch Patrimonium (lAP.).
Talrijke kenmerken kunnen de site zonder veel
twijfel als een Viereckschanze bestempelen. De belangrijkste
daarvan zijn de topografische inplanting op een
hoogte (de Alfsberg is met zijn 24 meter één van de
hoogste punten uit de omgeving) en in de nabijheid
van een moeras, bron of waterloop (in dit geval de
moerassige laagte van het Broekbos), de rechthoekige
vorm van de gracht met binnenwaarts opgeworpen
wal (6S bij SS m of 3.57S m2), de oriëntering van de
vier hoeken naar de vier windstreken, de evolutie van
een eenvoudige, rechthoekige palissade naar een
gracht- en walstructuur; een toegang in het oosten of
zuidoosten via een brug over de gracht, een lineaire
palenstelling al dan niet gecombineerd met één of
(Rood) Nederzettingssporen
uit de midden ijzertijd.
(groen) Een tweevoudige
palissade met lineaire
palensteil ing.
(Geel) Het centrale
gebouw binnen de
Viereckschanze.
(blauw) Een rechthoekige
gracht- en walstructuur uit
de late ijzertijd.
16 IJZERTIJD, CA 2DE EEUW v.C.- I STI EEUW V.C. / I STE EEUW N.C.
[
meerdere eenvoudige, eenbeukige gebouwtjes en de
aanwezigheid van centrale kuilen.
Zoals ook elders vastgesteld werd, groeide het
complex te Kontich uit een middenijzertijdnederzetting.
In de loop van de late ijzertijd
vond een evolutie plaats van een tweevoudige
gepalissadeerde ruimte tot een enkelvoudige immense
gracht- en walstructuur: De uitzonderlijke afmetingen
van de gracht, 8 m breed en 4 m diep, doen een
strategische fu nctie vermoeden en het is dus best
mogelijk dat het complex in de bewogen periode van
de late ijzertijd tevens fungeerde als vluchtburcht voor
de bewoners van de omliggende dorpen. Wat zeker
vaststaat is dat dit machtige geheel geen lang leven
beschoren was: in het begin van de Romeinse periode
werd het met de grond gelijkgemaakt om plaats te
maken voor bewoning van een geromaniseerde
bevolkingsgroep.
Een reconstructietekening
van de gracht- en
walstructuur uit de late
ijzertijd.