Het Stomachion - KNAW Onderwijsprijs

More documents

Recommendations

Info

Geschriften Archimedes schreef de resultaten van zijn onderzoeken op in monografieën. Geen enkel overgeleverd geschrift is echter van de hand van Archimedes zelf. Vaak zijn het onvolledige vertalingen of bewerkingen. -‐ Het evenwicht in het platte vlak -‐ Drijvende lichamen -‐ Methode -‐ Spiralen -‐ Bol en cilinder -‐ Cirkelmeting -‐ Stomachion -‐ Over conoïden en spheroïden -‐ Kwadratuur van de parabool -‐ Rundvee-‐probleem -‐ Zandrekenaar Waarschijnlijk waren er oorspronkelijk nog veel meer geschriften van Archimedes, maar die zijn verloren gegaan. Dit weten we omdat er in geschriften van andere wetenschappers aan gerefereerd wordt. De Archimedes Palimpsest Een palimpsest is een hergebruikt stuk perkament (bewerkte dierenhuid) waarvan de oorspronkelijke tekst onleesbaar is gemaakt. Het woord komt van de Griekse woorden παλιν (wederom) en ψηστοσ (vervoeging van ψαω: ik wrijf). In de Archimedes Palimpsest staan enkele ‘verborgen teksten’ van Archimedes. De stukken perkament zijn in de dertiende eeuw hergebruikt om een gebedenboek van te maken. Alleen met de modernste chemische technieken zijn deze teksten nog zichtbaar te maken. Hier volgt een chronologisch overzicht van de Archimedes Palimpsest (bronnen 5 en 17). Ca. 287 – 212 v. Chr. – Archimedes schrijft zijn monografieën op papyrusrollen. 212 v. Chr. – 1000 n. Chr. – De originele geschriften van Archimedes zijn verloren gegaan, maar onbekende personen hebben ze enkele malen overgeschreven op andere papyrusrollen. Ca. 1000 – Een onbekende schrijver in Constantinopel (het huidige Istanbul) kopieert de geschriften met bijbehorende figuren en berekeningen op perkament, en voegt ze samen tot een boek. Ca. 1200 – Een christelijke monnik schrijft in het Grieks gebeden over de geschriften van Archimedes heen en maakt er een gebedenboek van. Ca. 1200 -‐1906 – Eeuwenlang wordt het boek gebruikt door de christelijke kerk en uiteindelijk komt het terecht in het Mar Saba klooster in Constantinopel, waar het verscheidene rampen overleeft, waaronder de Vierde Kruistocht in 1204, waarbij Constantinopel is geplunderd. 1906 – De Deense filoloog (tak van taalkunde die zich richt op dode talen) Johan Ludvig Heiberg ontdekt het manuscript in de bibliotheek van de Heilige Grafkerk in Istanbul. Hij herkent de onderliggende laag tekst als geschriften van Archimedes en fotografeert iedere bladzijde. Hiervan vertaalt hij wat hij kan lezen met als enige hulpmiddel een vergrootglas. 6
1907 – 1930 – De Palimpsest raakt zoek en is waarschijnlijk gestolen. In deze tijd schildert een vervalser met bladgoud kopieën van middeleeuwse portretten van de evangelisten op vier bladzijden van het boek, zich niet realiserend dat er geschriften van Archimedes onder zitten. Ca. 1930 – Een Franse verzamelaar Marie Louis Sirieix reist naar Istanbul waar hij de Palimpsest van een plaatselijke handelaar verkrijgt. Het manuscript blijft vervolgens tientallen jaren verborgen in Paris. Ca. 1970 – Erfgename Anne Guersan onderneemt stappen om de Palimpsest te restaureren. De hiervoor gebruikte poly(vinyl)acetaat-‐lijm (PVAC) heeft het manuscript echter, in plaats van het te verbeteren, geen goed gedaan en heeft de problemen voor de latere ontcijferaars alleen maar vergroot. 1971 – Nigel Wilson, een professor klassieke talen in Oxford, herkent een stuk perkament als een bladzijde van de vermiste Archimedes Palimpsest, die Heiberg 65 jaar eerder gefotografeerd heeft. 1991 – De Franse eigenaren van de Archimedes Palimpsest vragen een expert bij het kunstveiling huis Christie’s in Parijs om een taxatie van het manuscript. De taxateur ontdekt dat dit het verloren Palimpsest van Archimedes is en schat het op een waarde tussen $ 800.000 en $ 1,2 miljoen. 1998 – Het manuscript wordt geveild bij Christie’s voor $ 2 miljoen aan een onbekende particulier. De andere gegadigde, de Griekse staat, vist achter het net. 1998 – heden – De onbekende eigenaar leent het manuscript aan het Walters Art Museum in Baltimore, Maryland, waar een compleet team werkt aan het achterhalen en vertalen van de teksten. Het originele document De kopiist uit de tiende eeuw was schrijver van beroep en gewend aan het overschrijven van oude teksten. Bij het overschrijven van de monografieën van Archimedes, die onder andere een brief aan Eratosthenes bevatte, hield hij zich aan een strak schema: elk folio was ongeveer 30 bij 19,5 cm; hij schreef de tekst in twee kolommen, elke kolom 35 regels lang. Ook gebruikte hij ruime marges, dus waren de kolommen in totaal 24 cm hoog en 14,5 cm breed. Mogelijk heeft deze kopiist, waarvan wij nu het werk overgeleverd gekregen hebben, een ander document uit de zesde eeuw overgeschreven, maar dit is zeer onzeker. Wat ook onduidelijk is, is of dit tiende-‐eeuwse manuscript oorspronkelijk meer teksten van Archimedes bevatte. Het huidige manuscript bevat de volgende teksten van Archimedes. 1. Evenwicht in het platte vlak (alleen het laatste deel) 2. Drijvende lichamen 3. Methode 4. Spiralen 5. Bol en cilinder 6. Cirkelmeting 7. Stomachion (alleen het begin) Het maken van een palimpsest Bij het ‘hergebruiken’ van Archimedes’ geschriften is de kopiist uit de dertiende eeuw volgens een standaard schema te werk gegaan. Eerst heeft hij de folio’s van elkaar losgemaakt door de stiksels door te snijden. Daarna volgde het onleesbaar maken van de teksten. Dit is waarschijnlijk gebeurd door middel van een zuur mengsel. In de 7
Page 1 and 2: Het Stomachion Raadsel van de puzze
Page 3 and 4: Voorwoord Als leerling in 6 VWO is
Page 5: Techniek De Schroef van Archimedes
Page 9 and 10: Nu volgde het zichtbaar maken van d
Page 11 and 12: Griekse tekst en Nederlandse vertal
Page 13 and 14: 5 10 15 20 25 Griekse tekst en vert
Page 15 and 16: 50 55 60 65 70 ἡ γὰρ γὰρ
Page 17 and 18: Discussie over de tekst Archimedes
Page 19 and 20: Afbeelding 5: illustratie van Netz
Page 21 and 22: Combinatoriek Combinatoriek is een
Page 23 and 24: Puzzelstuk (afbeelding 9) Oppervlak
Page 25 and 26: E (afbeelding 16): teken je de zes
Page 27 and 28: Oppervlakten De oppervlakte van ied
Page 29 and 30: Bronvermelding 1. Tekst Heiberg Dec
Page 31: ἈΡΧ ΙΜΉΔΟ Υ Σ ΣΤΟΜΆ
Page 34: Bijlage 2: Het onleesbare manuscrip
Page 37: two triangles = 1/24 of the square

Het Stomachion - KNAW Onderwijsprijs

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?