No. 523 20 April 1936

No. 523
Adres voor Redactie en Administratie:
Stalpertstraat 65, Den Haag. (Tel. 775417)
DANK!
Int. Instituut
Soc. Geschiedenis
.AmsTfirrtam
Mag ik nu ditmaal deze eerste bladzijde eens bestemmen
voor een persoonlijk woord?
Want ik voel mij een dankbaar mensch, en daaraan
wil ik ook in ons orgaan uiting geven.
Allereerst echter moet ik verontschuldiging vragen voor
het feit, dat er in dit nummer van ons orgaan zooveel
over mij zelf zal staan. Ik kan het niet helpen. Ik moest
dit verslag plaatsen (en deed het wat graag!). Hartelijk,
hartelijk dankbaar ben ik mijn goeden vriend Kouwenaar,
met wien ik zoo vele jaren reeds mocht samenarbeiden
in den Kring en aan wiens eenvoudige, maar
trouwe toewijding wij zooveel verschuldigd zijn, dat hij
een zoo vriendelijke en waardeerende inleiding aan het
verslag liet voorafgaan.
Groote dankbaarheid vervult mij voor den heerlijken
dag en den gelukkigen avond, mij en den mijnen op
4 April bereid. Reeds de dagen, die er aan vooraf
gingen, hadden die eigenaardige bekoring en die geheel
eigen sfeer van een op handen zijnde feestelijkheid. En
toen mijn oude mede-strijder in den Kring, A. E. Mendell,
de geurige rij bloemstukken opende met een fraaie
pot, en vlak daarop mijn vriend Piet Blok, uit Rotterdam,
een respectabele bos prachtige bloem-takken mijn
woning inzond, toen kregen wij thuis een voorproefje
van wat ons Zaterdag te wachten zou staan
En nu ik dit schrijf, is het twee dagen later, alles is
weer herinnering geworden, maar een herinnering die
zal blijven glanzen.
Aan den muur hangt reeds het prachtige en kleurige
schilderij van Evert Moll, een Maasgezicht voor Rotterdam.
Iets mooiers had de Kring mij niet kunnen
geven. Telkens als ik er naar kijk zal mijn Rotterdamsche
jeugd weer voor mij opbloeien- wat hielden wij,
jongens, van de rivier, en was er gluiper genot, dan voor
een paar centen over te steken met het zoo fijn-deinende
en' golvende Charlois-sche bootje? Dit geschenk zal voor
mij leven, van dag tot dag. En dan al het andere, waarmee
ik in stoffelijken vorm werd bedacht, geschenken en
bloemen. Met groote erkentelijkheid maak ik in dit verband
gewag van het fraaie stuk, door een hartelijk schrijven
vergezeld, dat de Roomsch-Katholieke Journalisten-
Vereeniging mij zond en dat getuigenis aflegde van een
verhouding, die ik, in den tijd welken mij in den Kring
nog rest, zal trachten te versterken en bevorderen.
Diep-erkentelijk ook ben ik voor de vele goede woorden,
aan tafel gesproken. Of ik dat alles waard ben?
Redacteur:
D. HANS
20 April 1936
Dit blad verschijnt ten minste
éénmaal per maand.
Och, op zoon dag wordt een mensch een stuk
mooier en beter gemaakt, dan hij eigenlijk is.
Of ik inderdaad zoo veel heb mogen doen, en, zoo ja,
of dit dan eigen verdienste is? Diep in mij zelf voel ik,
krachtens mijn levens-opvatting, dat ik stellig die laatste
vraag ontkennend moet beantwoorden. Wat is eigen verdienste
in een mensch en in een menschenleven? Alles
wordt ons geschonken. Alles. De één krijgt, naar de
oude en beroemde gelijkenis, één talent mee, een ander
twee, een derde drie. En als het hem geschonken wordt,
is het zijn plicht om het te besteden, om er mee te werken
en te woekeren. Laat ik dit laatste dan gedaan
hebben — want dat ik in mijn leven hard gewerkt heb,
mag ik gerust zeggen — dan is dat toch niet meer dan
plicht geweest, en vreugde tevens. Want arbeid en
gezin zijn de hoogste levenswaarden, en wie in deze
dingen bevrediging vindt, èn een taak, en dan
bovendien nog al dien tijd voor groote smarten
in zijn gezin bewaard bleef, is een bevoorrecht
mensch. En dan is er in al die jaren nog iets
anders mij geschonken, en wel het vertrouwen der
collega's. Ook dit is een reden tot diepe dankbaarheid,
en waar ik gerust op dit punt mij meer dan eens heb
afgevraagd, of ik, als voorzitter, maar meer nog als
mensch, dat vertrouwen ook werkelijk verdiend heb,
en soms in stille oogenblikken wel eens eenige twijfel
mij beving, omdat ik mijn eigen falen ken, en mijn eigen
zwakheden, en mijn eigen levensfeiten, daar is mijn
dankbaarheid voor het vertrouwen, dat mij zoo lang geschonken
werd, des te grooter. De levensstrijd is vaak
niet gemakkelijk („men tuimelt wel, en wonden krijgt
men dikwijls, dichte en diepe", heeft Gezelle gezegd in
hetzelfde vers waaruit ik aan den maaltijd citeerde),
maar och!, er is toch ook zooveel goeds en zooveel zonnigs
in het leven; ik heb altijd eiken nieuwen arbeidsdag
als een nieuwe vreugde gevoeld.
Dankbaar, innig-dankbaar ben ik voor datgene wat
ik heb mogen doen, in en voor en door den Kring.
De Kring is zoo ontzaglijk veel voor mij geweest, in
het beste deel van mijn leven, en heeft mij zooveel hartelijkheden
bewezen, dat ik mij meer dan ooit gevoel
als een erkentelijk en als een ootmoedig mensch, wien
het een voorrecht is geweest deze taak te mogen vervullen.
In gedachten druk ik thans nog eens allen de
hand, die 4 April voor mij tot een hoogte-punt in mijn
leven hebben gemaakt.
D. HANS.

58 DE JOURNALIST
INHOUD: Dank. — Officieele Mededeelingen: Jaarlijksche Al-
gemeene Ve ig; Ledenwerving; Bestuursvergadering; Leden­
lijst. — Aangesloten Vereenigingen: De O.P.; H.J.V. — Allerlei
Onderwerpen: Een kwart eeuw in het Bestuur; Journalistiek en
Wetenschap; Jan Bosch f: De Nieuwe Courant f; Vrijheid van
Drukpers: Drie aanteekeningen; Een verschijningsverbod?; Is. Sant-
croos: E. ; ;ker i. — Uit onze Bladen: Preventieve Cen­
suur? - [c . inneringen. — Allerlei.
Officieele Mededeelingen.
Jaarlijksche AlgemeeneVergadering
op Zaterdag 21 Maart in Krasnapolsky
te Amsterdam.
Opening.
Aanwezig de bestuursleden: Hans, Dekking, Cnossen, Kouwenaar,
Schotting, Santcroos, Biemond en Holsboer; de leden: de Vries,
Lammers, de. Wolff, Rogge, de Man, Stork, van Gurtzgen, Mej.
Belinfante, v. d. Broek, Tienstra, van den Bergh, Rempt, Wildenberg,
Alkema, van Bolhuis, Stavenga, Lissauer, Dinger, van Broekhuyzen,
Berden, Seignette, Staal, Beeremans, Minkenhof, Nieuwenhuis,
Klein, van Noorle Jansen, Parée, Werkman, Hansen, van
Loon, Kramer, van Overbeek, Adema, ter Hoeven, Posch, Hoek,
Schraver, Hielkema, Nunes Vaz, Hirsch, Rugaart, Ricardo, de
Voogt, Crayé, Klomp, Sand, de Gooyer, Mechanicus, Landstra,
Hooiring, Cohen, Visser, Rodrigues, Elias, Polak, Mej. de Ridder
en Oegema; de buitengewone leden: Lievegoed, Goote, Wehrens,
Wolf en Harms Tiepen; vier namen op de presentielijst zijn onleesbaar.
Te half drie opent de heer D. Hans, de voorzitter, de vergadering
en herdenkt, nadat de leden zich van hun zetels verheven
hebben, de collega's, die den Kring in het afgeloopen jaar door
den dood ontvielen. De Voorzitter zegt:
„Bij den aanvang van deze vergadering rust op mij de droeve
taak, om woorden van eerbiedige gedachtenis te spreken aan diegenen
onder ons, die sinds ons laatste samenzijn zijn overleden. Het
zijn de collega's: J. Schaap, Dr. P. G. A. de Waal, R. A. Overdiep,
A. Kellenaers en G. A. Dieterlee. Leden van verschillenden
leeftijd. Buiten onze gelederen ontvielen ons F. J. H. M. Wierdels,
oud-directeur van De Tijd, aan wien wij, in verband met de onderhandelingen
over de pensioen- en salarisregeling, heel veel te danken
hebben. Voorts de jonge collega Jos van Langen, die op zoo
tragisch wijze bij de ramp van het vliegtuig ,,De Gaai" het
leven liet en tot op de laatste seconde zijn werk verrichtte; collega
J. J. Vinkestein, vroeger bestuurslid van den Kring, wiens laatste
jaren in de journalistiek zoo tragisch zijn geweest; tenslotte C. J.
Blommendaal. Weer een reeks van namen, bij het noemen waarvan
de woorden over den dood bewaarheid worden:
Verwacht hem ieder uur,
Die ieder uur kan komen.
Wij gedenken hen in eerbied en al neemt het gejaagde beroep ons
van dag tot dag in beslag, ik geloof, dat in stille uren hun namen
ons nog wel eens in herinnering zullen komen."
De Voorzitter spreekt vervolgens een persoonlijk woord van
gelukwensch tot collega S. J. Hisch Rz., den veteraan in ons midden,
die eenige weken geleden zijn 70sten verjaardag mocht vieren.
Spr. hoopt, dat hij ook den leeftijd der zeer sterken zal mogen
beleven. (Applaus).
Als spr. zijn blik richt naar de couranten, dan moet hij een woord
van afscheid spreken met betrekking tot de Prov. Groninger, een
der alleroudste bladen, die, na een eervollen staat van dienst is
heengegaan. Wat betreft de Arnhcmsche Courant, deze bestaat nog
wel, doch haar geestelijke traditie is ten grave gedaald. Een traditie,
die vooral in den grooten tijd van Thorbecke van zich spreken
deed. Deze gebeurtenissen bewijzen, dat de moeilijkheden van onzen
tijd ons en enze bladen niet onberoerd laten. Een verblijdend teeken
is echter, dat het oudste onzer dagbladen in blakenden welstand
zijn 280sten verjaardag mocht vieren. Spr. wenscht daarom de
Oprechte Haarlemsche Courant nog vele jaren.
Twee verschijnselen, welke verband houden met de journalistiek,
wil de voorzitter in het kort bespreken. Hij spreekt er zijn blijdschap
over uit, dat de Kring zich niet heeft vastgelegd op een bepaalde
spelling. Wel zond hij een adres aan den Ministerraad, waarin
aangedrongen is op eenheid in de spelling, teneinde aan de bestaande
verwarring een einde te maken. De uitkomst heeft tot nu
toe bewezen, dat de Kring goed gedaan heeft, zich niet op dit
punt vast te leggen. Met belangstelling ziet spr. het verloop van
de spellingkwestie tegemoet.
Het tweede punt betreft de ophanden zijnde herziening van art. 7
van de Grondwet. Eenige maanden geleden is aan de Regecring
en aan de Commissie voor de Grondwetsherziening een resolutie
gezonden, behelzende het standpunt der vier organisaties van journalisten
en directeuren, welke resolutie is verzonden op initiatief
van het Kringbestuur. Het heeft spr. genoegen gedaan, dat eenige
dagen geleden de Minister van Justitie in de Eerste Kamer verklaarde,
dat het meerendeel van de Nederlandsche Pers ten aanzien
van dat art. 7 nooit reden tot klacht heeft gegeven. De kritiek,
welke op de daden van de Regeering wordt geoefend is immer
hoogstaand, aldus verklaarde de Minister. Wanneer, zoo zegt de
voorzitter, art. 7 zal worden herzien, dan zullen de antecedenten
voor deze herziening niet bij ons worden gevonden. Intusschen zullen
de vier vereeenigingen paraat blijven voor de meest vitale belangen
van ons vak. Wij zullen ons, aldus besluit de voorzitter zijn openingswoord,
bewust blijven van onze verantwoordelijkheid ten deze.
(Applaus).
De Voorzitter deelt mede, dat de heeren Eiout, eerelid, en Polak
Daniels, bericht hebben gezonden, waarin zij meedeelen tot hun
leedwezen verhinderd te zijn deze vergadering bij te wonen.
De notulen van de vergadering van 16 Maart 1935 worden
gekeurd.
Jaarverslagen van den Penningmeester.
Namens de Commissie voor het nazien van de Rekening en Verantwoording
brengt de heer Rogge dank voor het goede beheer en
voor de prettige samenwerking met den Penningmeester, bij het
nazien der bescheiden. De administratie was weer in orde, zooals
zij ieder jaar in orde is. Moeilijk was het echter voor de Commissie
de schatten van den Kring na te gaan. Deze zijn opgeborgen
in een kluis, waartoe de Penningmeester en de Voorzitter
van den Kring alleen samen en gelijktijdig worden toegelaten, al
dan niet vergezeld van leden der Financieele Commissie. Spr. geeft
in overweging, om de effecten in „open bewaring" te geven bij de
Ned. Bank. Dit zal en voor den Penningmeester en voor de Commissie
gemakkelijker zijn.
De Voorzitter dankt de Commissie voor haar arbeid en den
heer Rogge voor zijn verslag.
De Penningmeester, de heer Dekking is dankbaar voor de goedkeurende
woorden ten aanzien van zijn beheer gesproken. De
kwestie van de bewaring der effecten is in het bestuur besproken.
De huur van de safe bedraagt f 10.—, het in „open bewaring"
geven zal ƒ 45.— kosten. Wat deze bewaring betreft voelt spr. dan
meer voor een voorstel om die te geven bij Mees en Co., waar
de effecten nu in een kluis berusten. Spr. is bereid deze zaak nogmaals
aanhangig te maken in een volgende bestuursvergadering.
De heer van Bolhuis, spreke,nde namens de Haagsche Journalisten-
Vereeniging, heeft de aangekondigde contributieverlaging zeer op
prijs gesteld. De H.J.V. heeft zelf de contributie voor haar leden
verlaagd. De Penningmeester heeft de verlaging voorloopig geraamd
op 10%. Spr. vraagt, indien het mogelijk is dit percentage
hooger te stellen.
De Penningmeester zegt, dat hij een voorloopige raming heeft
gemaakt. Het is hem gebleken, dat alle leden niet even correct zijn
in het opgeven van hun salaris. Zoo mogelijk zal in de lagere
contributieklasse een verhooging van 10 % worden toegepast.
De heer de Vries deelt mede, dat in „De Amsterdamsche Pers",
ofschoon deze vereeniging het eens is over de voorgestelde contributieverlaging,
de wensch naar voren is gekomen, om de verlaging
voor de lagere salarissen zoo hoog mogelijk te doen zijn.
Is het voorts niet mogelijk, zoo vraagt spr., na te gaan cf er nog
veel bona fide journalisten in ons land zijn, die nog geen Kringlid
zijn? De enquête, welke ingesteld zal worden naar de grootte der
verschillende salarissen, zou dit misschien kunnen uitwijzen.
De Pennningmeester acht dit moeilijk na te gaan. Wellicht is het
mogelijk, dat de collega's dit op de couranten zelf nazien.
De heer de Vries vraagt of hieromtrent geen opmerking in De
Journalist is te maken.
De Voorzitter, redacteur van De Journalist, zegt zulks toe.
De heer van Bolhuis informeert, of het niet mogelijk is, dat meer
in De Journalist wordt geadverteerd.
De Penningmeester antwoordt, dat daarvoor moeite is gedaan,
maar dat de aanstelling van een colporteur te kostbaar is.
De heer Nunes Vaz constateert het zijns inziens reeds meer geconstateerde
feit, dat de Kringcontributies zeer laag zijn. De Kring
heeft een werkloozensteunregeling kunnen ontwerpen, zonder Rijkssteun.
We mogen echter niet over het hoofd zien, dat de toekomst
moeilijker zal worden, waardoor vermindering van de kasmiddelen
kan ontstaan door ondersteuning van werklooze journalisten. Uit
dat oogpunt vindt spr. contributie-verlaging niet gerechtvaardigd.
Bovendien is het spr. opgevallen, dat candidaten voor het Kringlidmaatschap
nooit zijn afgeschrikt door de te hooge contributies.
Zij waren principieel bereid als lid toe te treden of niet, naar de
contributie werd pas op de tweede plaats gevraagd.

De Penningmeester zegt, dat deze woorden hem uit het hart gegrepen
zijn. Het Weerstandsfonds heeft echter een groot saldo.
Op het overschot van de inkomsten is wel gedrukt, doch op de
uitgaven van den Kring is gedrukt als nooit te voren. Het ligt
echter in de bedoeling, eventueel voor den werkloozen-steun de
Weerstandskas uit de Kringkas zoo mogelijk aan te vullen.
De Jaarverslagen worden goedgekeurd.
De Voorzitter dankt den Penningmeester voor zijn voortreifelijk
beleid.
De voorstellen van het bestuur: a. om over 1936 het bedrag,
te storten uit dë Kringkas in de Weerstandskas, te bepalen op 20 %
en b. ƒ 100 te storten uit de Kringkas in het Weduwen- en Weezenfonds,
worden z.h.s. aangenomen.
Tot leden der Commissie voor het nazien van de Rekening en
Verantwoording over 1936 worden benoemd de heeren H. Bos
(Rotterdam), H. Hotke (den Haag) en A. C. Rochat (Utrecht).
DE JOURNALIST 59
Bestuursverkiezing.
Aan de orde wordt dan gesteld de verkiezing van drie bestuursleden,
wegens periodieke aftreding van de heeren Henri Dekking,
T. Cnossen en F. Th. Holsboer, welke laatste zich niet herkiesbaar
stelt.
De Voorzitter verleent het woord aan den heer van Bolhuis,
om te spreken over de vacatures-Dekking en -Cnossen.
De heer van Bolhuis zegt, dat als de statuten het zouden toelaten,
hij deze bestuursleden gaarne bij acclamatie had zien herkozen
worden. Nu dit niet mogelijk is, bewijzen de leden den
Kring een grooten dienst, wanneer zij zooveel mogelijk hun stem
op deze candidaten uitbrengen. (Applaus).
De Voorzitter spreekt een hartelijk woord van dank en afscheid
tot den heer Holsboer, die zich niet meer voor een bestuursfunctie
beschikbaar stelt. Zonder tekort te doen aan het werk van anderen,
gelooft spr. te mogen zeggen, dat men in toewijding, ijver en
liefde voor den Kring moeilijk collega Holsboer kan overtreffen.
Eerst als zeer gewaardeerde gedelegeerde van „De Oostelijke
Pers", later als volijverig bestuurslid, ontbrak hij nooit ter vergadering,
nimmer opziende tegen de groote reis. Spr. weet, dat
de heer Holsboer met leedwezen afscheid neemt; omstandigheden
in zijn werkkring hebben hem daartoe geleid. De voorzitter dankt
hem nogmaals voor zijn veelzijdigen ijver, zoovele jaren betoond.
(Langdurig applaus).
De heer Holsboer kan niet anders zeggen, dan dat het hem inderdaad
leed doet, om afscheid te nemen. Spr. heeft gedaan wat
hij voor den Kring kon doen en hij hoopt, nu in enger verband voor
den Kring, die voor ons zooveel gedaan heeft, te blijven werken.
(Applaus).
De Voorzitter kan nog mededeelen, dat de heer Holsboer secretaris
blijft van de Internationale Commissie.
De Voorzitter deelt mede, dat de Journalisten-Vereeniging Friesland
voor lid van het bestuur in de vacature-Holsboer gecanditeerd
heeft Jhr. J. W. J. Witsen Elias, hoofdredacteur van de
Leeuwarder Courant. Deze candidatuur wordt gesteund door „De
Oostelijke Pers" en door den heer Clewits, die per telegram dezen
candidaat heeft aanbevolen. De heer Klomp, benevens eenige
andere journalisten uit Noord-Holland benoorden het IJ, hebben
als candidaat gesteld den heer Tj. N. Adema, hoofdredacteur van
de Alkmaarsche Courant.
De heer Rugaart sluit zich aan bij de woorden van den voorzitter,
gesproken ten aanzien van den heer Holsboer. „De Oostelijke
Pers" ziet hem met groot leedwezen vertrekken. Hij heeft voor
deze Vereeniging zeer veel gedaan. Gelukkig blijft het contact
met den heer Holsboer bewaard. Wat de candidatuur-Witsen
Elias betreft, „De Oostelijke Pers" is van oordeel, dat het Oosten
en het Noorden in het Kringbestuur vertegenwoordigd moeten
blijven. Zij steunt derhalve dezen candidaat.
De heer Klomp sluit zich met waardeerende woorden aan bij
de hulde den heer Holsboer gebracht. Spr. is van meening, dat er
nu eens contact noodig is tusschen het bestuur en den kop van
Noord-Holland boven het IJ. Dit is te verkrijgen, wanneer de
heer Adema in het. bestuur wordt gekozen. Het contact met Friesland
bestaat reeds doordat de heer Witsen Elias gedelegeerde bij
het Kringbestuur is. De noodzakelijkheid van het contact, door
spr. genoemd, licht hij toe met de mededeeling, dat de R. K. Journalistenvereeniging
reeds een afdeeling van leden benoorden het
IJ heeft. Ook voor de representatie, spr. heeft hier o.m. het oog
op de Marinehaven den Helder, is meer contact gewenscht.
De heer Beeremans, sprekende namens den Haarlemschen Journalisten-Kring,
uit den wensch, beter georiënteerd te worden ten
aanzien van de candidaten voor het Kringbestuur. Spr. zou willen
zien, dat den plaatselijken en gewestelijken vereenigingen vóór de
jaarvergadering verzocht werd candidaten op te geven, wier namen
in De Journalist of in den oproepingsbrief kunnen worden gepu-
Nu na de jongste benoemingen
in algemeene.
vergadering er; bestuur
het secretariaat van collega
T. Cnossen definitief
is geworden, geven wij
hier zijn welgelijkend conterfeitsel
te aanschouwen,
al dateert het van enkele
jaren terug. Cnossen
is de 16e secretaris van
den Kring sinds de oprichting.
Wij spreken den
wensch uit voor een goede,
vruchtbare, aangename
en lange periode als
secretaris. Zijn adres is,
. : -. • \J7 w&m
•
1'
1
-
"dPflfeh,
.
zooals men weet, Noordeindc 39, tel. 111124 (na bu~
reautijd: 717555).
bllceerd. Zij kunnen dan in de vergaderingen van de plaatselijke
en gewestelijke vereenigingen worden besproken. Spr. acht de gcvolggeving
aan dezen wensch niet in strijd met staturen of huishoudelijk
reglement. Voorts bepleit spr., echter niet uit het oogpunt
van feminisme, de wenschelijkheid van vrouwelijke bestuursleden.
Aangezien de vrouw ook in ons vak is, vindt spr. het billijk, dat
voor haar ook de mogelijkheid wordt geopend een bestuursfunctie
te bekleeden.
De Voorzitter wil het eerste punt, door den heer Beeremans
genoemd, gaarne in de bestuursvergadering aanhangig maken. Wat
zijn tweede wensch betreft, daar is niets op tegen. Ieder lid is
gerechtigd een vrouw als candidate voor een bestuursfunctie te
noemen. Dan zullen ook de bestuursleden die candidatuur gaarne
bekijken. (Vroolijkheid).
De heer Hielkema licht namens de „Journalisten-Vereeniging
Friesland" de candidatuur-Witsen Elias toe. Zij dacht in den heer
Holsboer, die thans lid is van deze Vereeniging, een bestuurslid te
hebben gekregen. Nu deze echter als zoodanig bedankt heeft, ligt
het voor de hand, dat Friesland tracht die plaats te behouden.
Friesland is van meening, dat het Kringbestuur een zoo getrouw
mogelijk beeld van de verscheidenheid van het ledental moet
opleveren, waarom het dient aangevuld met een lid uit Friesland.
Ook met het oog op verschillende omstandigheden is het noodzakelijk,
dat alle krachten in den Kring mobiel worden gemaakt. Spr.
beveelt den heer Witsen Elias aan als een stadsmensen, maar ook
als een voor 100% provinciaal.
De uitslag van de stemming wijst uit, dat bij de eerste verkiezing
in de vacatures-Dekking en -Cnossen uitgebracht zijn 66 stemmen,
waarvan 1 blanco, 64 op den heer Dekking en 65 op den heer
Cnossen.
De Voorzitter wenscht den Kring geluk met dezen uitslag, betuigt
zijn erkentelijkheid dat de heer Dekking opnieuw een candidatuur
heeft willen aanvaarden en zegt, dat heer Cnossen, hoewel
met moeite overgehaald, nu definitief Kringsecretaris zal worden.
Spr. dankt den heer Polak Daniels, den vorig en secretaris, voor
al zijn arbeid in deze functie voor den Kring verricht. (Applaus).
De uitslag van de stemming voor een bestuurslid in de vacature-
Holsboer luidt: uitgebracht 70 stemmen, waarvan 39 op den heer
Adema, 30 op den heer Witsen Elias en 1 op Mej. Belinfante.
De Voorzitter deelt mede, dat de heer Adema dus gekozen is
en wenscht hem met deze verkiezing van harte geluk.
De heer Adema zegt, onder dank voor het groote vertrouwen in
hem gesteld, gaarne deze benoeming te aanvaarden.
Commissie van Advies.
Tot lid van de Commissie van Advies wordt z.h.s. herbenoemd
de heer N. D. Kuiper, voorzitter van deze Commissie.
' • •
Redactie De Journalist.
Aan de orde wordt gesteld de verkiezing van een Redacteur
van De Journalist en diens plaatsvervanger. Aftredend, doch herkiesbaar
zijn resp. de heeren D. Hans en D. Kouwenaar.
De heer van Bolhuis heeft groote erkentelijkheid voor de toewijding,
waarmede de Redacteur De Journalist redigeert. Wij weten,
dat de heer Hans zeer drukke werkzaamheden heeft, des te meer
stellen wij zijn arbeid op prijs. Spr. dankt namens alle leden den
heer Hans zeer hartelijk voor zijn werk. (Applaus).
De Voorzitter dankt den heer van Bolhuis voor diens hartelijke
woorden.
De heeren Hans en Kouwenaar worden bij acclamatie resp. tot
redacteur en plaatsvervangend redacteur gekozen.

60
DE J O U R N A L I S T
Jaarverslag van den Secretaris.
De heer T. Cnossen, de secretaris, geeft eenige correcties op het
gepubliceerde jaarverslag. Zoo is het juist ledenaantal te lezen
als 643.
De heer Lammers, sprekende namens „De Amsterdamsche Pers",
wijst op het belangrijke onderwerp „Radio en Pers". Hij dringt op
spoedige behandeling van dit onderwerp aan.
De heer de Vries noemt nog een vraagstuk, in de vergadering
van de A. P. behandeld, n.1. de aansluiting van hen, bij de plaatselijke
vereenigingen, die geen lid van den Kring zijn. Aangezien
deze kwestie reeds in Groningen aan de orde is gesteld, vraagt
spr. of het mogelijk is, dat de plaatselijke vereenigingen meer vrijheid
kunnen krijgen ten aanzien van het aannemen van leden.
Gaarne zou de A.P. vernemen hoe in dergelijke gevallen te handelen.
De Voorzitter zegt, dat het vraagstuk „Radio en Pers" in de
bestuursvergadering besproken is. Het plan is toen gerezen, dit
vraagstuk in de algemeene vergadering of in den Kringraad te
brengen. Met het oog op een verzoek van het Bestuur
der Directeuren-Vereeniging, dat momenteel schade verwachten
bij een openbare behandeling, gezien de onderhandeling met de
Radio-omroepdirecties zelf, is deze kwestie even aangehouden. Het
Kringbestuur blijft ten deze echter diligent. Wat de vraag van den
heer de Vries betreft, deze zaak is eveneens besproken in de bestuursvergadering,
waar echter nog al eenig verschil bestaat omtrent
het toelaten van niet-Kringleden tot de plaatselijke vereenigingen
als buitengewone leden. Een voorstel over deze kwestie is
echter aanhangig, zoodat over deze zaak binnenkort meer vernomen
zal worden.
De heer Klomp brengt den Redacteur hulde voor zijn beleid. Aan
het punt vrijheid van drukpers heeft de heer Hans immer groote
aandacht geschonken. Bovendien heeft hij den Kring vele malen
in het middelpunt van de belangstelling weten te plaatsen, bpr.
vraagt daarom of het nu niet mogelijk is een congres of een conferentie
te beleggen, waar vooraanstaande figuren zouden kunnen
spreken over de vrijheid van drukpers.
De heer van Bolhuis ondersteunt deze gedachte.
De Voorzitter wil deze suggestie gaarne in beraad nemen. Eerst
dient echter te worden afgewacht, wat geboren wordt uit het beraad
der Commissie, die de wijziging van de Grondwet zal voorbereiden
en, eventueel, wat de Regeering zélf zal doen. Wij hebben
in principe ons standpunt reeds bepaald, zoodat spr. eigenlijk
meent, dat voor de bijeenroeping van een congres op dit oogenblik
geen reden bestaat.
Het Jaarverslag wordt onder dank aan den Secretaris goedgekeurd.
Rondvraag.
De heer Rempt neemt stelling tegen te veel invloed van de
persbureaux op den inhoud der kranten.
De Voorzitter is voornemens dit onderwerp in het Bestuur aan de
orde te stellen.
De heer Wehrens vraagt aandacht voor een folklore-tentoonstelling
betrekking hebbende op Palmpaschen, te Amsterdam.
De heer Kramer verzoekt het aanvangsuur der vergaderingen later
te stellen. Uit de provincie komende, is het moeilijk op tijd in
Amsterdam te zijn.
De Voorzitter wil deze vraag in overweging nemen.
Niets meer aan de orde zijnde, sluit de Voorzitter om 4 uur
de vergadering, nadat hij zijn blijdschap heeft uitgesproken over
de aanwezigheid van den chef van den Regeeringspersdienst den
heer A. J. Lievegoed.
LEDENWERVING.
In verband met het gesprokene daaromtrent op de
Jaarvergadering dringt het Bestuur er bij de leden
krachtig op aan, na te gaan welke collega's aan hun
blad of in hun omgeving nog geen lid van den Kring
zijn, en hen op te wekken om toe te treden, of hun
adressen aan den Secretaris op te geven. Onze Secretaris
is ten allen tijde bereid tot het toezenden van formulieren,
waarop men zich als lid kan aanmelden.
Ongetwijfeld is er inzake de ledenwerving nog wel het
een en ander te doen.
BESTUURSVERGADERING.
Het Bestuur kwam op 4 April te 's-Gravenhage bijeen.
Aanwezig alle bestuursleden, en de gedelegeerden v. d.
Bergh, Schraver en Hoyer.
De voorzitter wenscht den heer Tj. N. Adema uit
Alkmaar geluk met zijn verkiezing als bestuurslid en heet
hem welkom.
De heer Adema dankt voor de gelukwenschen en zegt
zijn beste krachten voor den Kring te willen geven.
De notulen der vorige vergadering worden goedgekeurd.
Herdenking Bosch. — De voorzitter spreekt een,
woord ter herdenking van collega J. W. Bosch, die zoo
plotseling de journalistiek ontviel, en aan wiens graf
spr. 's morgens had gestaan.
Aftreden Santcroos. — De heer I. Santcroos deelt
mede ontslag te hebben gevraagd als redacteur van de
Arbeiderspers, om een leidende functie aan een instelling
van socialen aard te aanvaarden. Dit dwingt hem
over eenige maanden zijn bestuursfunctie, die hij vele
jaren met groote vreugde heeft vervuld, neer te leggen.
Hij verheugt zich er in, het contact met de journalistiek
niet geheel te zullen verliezen, want hij blijft redacteur
van een verzekeringsblad met een zeer ruimen lezerskring
en stelt daarom prijs op het buitengewoon lidmaatschap
van den Kring.
De voorzitter wenscht den heer Santcroos geluk met
zijn benoeming, doch drukt zijn spijt uit over het feit,
dat zulk een goede kracht voor de journalistiek en voor
het Bestuur van den Kring verloren gaat. De heer Santcroos
blijft bestuurslid totdat hij zijn functie als journalist
neerlegt. Dan zullen we nader afscheid van hem
kunnen nemen.
Ingekomen stukken. — Een klacht van een medelid
over een Persbureau zal bij de bestuursleden ter kennisname
circuleeren.
Een tweetal klachten over het niet nakomen van contractbepalingen
zal worden behandeld.
Inzake een ontslag als correspondent zullen nadere
inlichtingen worden gevraagd.
Het Dag. Bestuur zal met een lid spreken over een
gerezen klacht.
Verdeeling Bestuursfuncties. — Na de jongste bestuursverkiezing
worden als Vice-Voorzitter en Penningmeester
herbenoemd de heer H. Dekking en als
secretaris de heer T. Cnossen; als 2e secretaris wordt
benoemd de heer Tj. N. Adema.
Uitstapje. — Met een collega uit Nijmegen zal nader
overleg worden gepleegd omtrent een bezoek aan die
gemeente in verband met de nieuwe Waalbrug.
Naar de „De Ruyter" zal een excursie van Knngleden
worden georganiseerd.
Contactcommissie. — De voorzitter doet mededeeling
omtrent een aantal punten, het Arbeidscontract, de salarisregeling,
de aanstelling van met-journalisten tot
correspondenten, eventueele actie inzake art. 7 Grondwet
enz. betreffend, welke in de jongste vergadering der
Contact-Commissie zijn behandeld. Aangezien deze behandeling,
tenzij anders besloten wordt, voorloopig van
vertrouwelijker! aard is, kunnen er geen nadere mededeelingen
over worden gepubliceerd.
Volontairs. — Besloten wordt tot het Bestuur der
Directeuren-Vereeniging een schrijven te richten inzake
verschillende ingekomen klachten betreffende het aanstellen
van te veel volontairs.
Correspondenten. — Aan de hoofdredacties der bladen
zal een circulaire worden gezonden, met verzoek

ij het benoemen van correspondenten allereerst zoo mogelijk
beroepsjournalisten te benoemen.
Radio en Pers. — Van den voorzitter der Directeuren-
Vereeniging is in de vergadering der Contact-Commissie
de verzekering ontvangen, dat er thans geen bezwaren
meer bestaan tegen de behandeling van het onderwerp
Radio en Pers; de onderhandelingen met de radio-organisaties
zijn geëindigd. In de volgende bestuursvergadering
zal worden beslist of het vraagstuk thans aan de
orde zal worden gesteld.
Aangehouden. — Een tweetal agenda-punten inzake
bij plaatselijke vereenigingen aangesloten buitengewone
leden en inzake de Persbureaux wordt aangehouden.
Rondvraag. — Bij de Rondvraag wordt gewezen op
de ongewenschte practijken waarbij Nederlandsche couranten
hun copy naar Indië verkoopen of „verkwanselen".
Op deze wijze wordt aan journalisten meer en
meer de mogelijkheid van verdiensten ontnomen.
Een paar brieven van twee leden uit Haarlem inzake
de verstrekking van perskaarten wordt gesteld in handen
van de betrokken commissie.
De volgende bestuursvergadering wordt bepaald op
25 April. ___
LEDENLIJST.
Aangenomen als gewoon lid:
J. Bijlsma, Heldersche Crt., Krugerstr. 4, Den Helder.
O. W. P. Mohr, Alg. Hdbl., Heerengracht 131, Amsterdam.
J. Spier, Arbeiderspers, Transvaalplein 10, Amsterdam.
C. J. Wisse, Arbeiderspers, Lohmanstraat 100, Amsterdam-Z.
H. }. Lindt, Arbeiderspers, Herculesstraat 22, Amsterdam-Z.
P. N. Kalkman, N. R. Cf., Dunantstraat 23a, Rotterdam.
Voorgedragen als gewoon lid:
B. G. Meijer, N. R. C, Bergen.
H. W. J. Schaap, De Arbeiderspers, Den Haag.
W. Romijn, De Arbeiderspers, Amsterdam.
M. A. Schoonman, Alg. Handelsblad, Amsterdam.
Bedankt:
H. Minkman, Arnhem.
Adresverandering- en verbetering:
C. Doelman, Hondiüsstraat ,29, Rotterdam.
B. Stroman, Proveniersplein 1, Rotterdam.
P. J. Dorrenboom, Ochterveldstr. 58a, Rotterdam.
C. Spoelstra, La Reviree, Au Mollard Chamonix(Fr.)
J. J. A. Thoolen, Overbrugkade 33, Voorburg.
Adr. Goede, Nickeriestraat 20 II, Amsterdam-W.
J. Hooiring, Goudsbloemstraat 7, Leeuwarden.
H. Keizer, Kr. Mijdrechtstraat 12 1, Amsterdam-Z.
}. Th. Balk, Beethovenlaan, Hilversum.
M. H. L. W. Blokzijl, Mommsenstrasse 67 III, Charlottenburg
2, Berlijn.
G. A. v. Bovene, Aneta, Batavia-C.
J. W. Matthijsen, Olympiaplein 152 II, A'dam.
Mej. L. M. Menke, Kniplaan 3, Voorschoten.
J. J. de Roode, Noorder-Amstellaan 33 I, A'dam-Z.
R. Wiersinga, Amstel 300, A'dam-C.
Th. de Silva Rosa, Schipbeekstraat 12, Amsterdam-Z.
S. Lioni, 39 Rue des Alouettes Montmorency(S. et O.)
Mevr. C. Pothuis-Smit, Margriet v. Clevelaan 13,
A'dam-Z.
L. M. v. Strien, Roerstraat 92 I, A'dam-Z.
W. J. C. v. Noorle Jansen, Oudwijkerlaan 45, Utrecht.
Verbetering Jaarboekje.
N. H. Wolf, Amsterdam, is gewoon lid en geen buitengewoon.
J. Zwetsloot, Nijmegen, is geen lid.
D E J O U R N A L I S T 61
Aangesloten Vereenigingen.
DE OOSTELIJKE PERS.
Op Zaterdag 14 Maart hield de Oostelijke Pers haar
jaarvergadering te Deventer, onder voorzitterschap van
collega A. G. Biemond. De bijeenkomst werd bijgewoond
door het eerelid der vereeniging, collega Holsboer.
De secretaris las het volgende jaarverslag.
,,Als eerste feit in de jaargeschiedenis der O.P. zij vermeld
het afscheid van collega Holsboer als voorzitter
onzer vereeniging. Sedert de oprichting, waartoe hij het
initiatief nam, had hij ,,De Oostelijke Pers" geleid, en
wij hadden mogen verwachten, dat hij dit nog langer
zou hebben gedaan, wanneer de omstandigheden hem
daartoe de gelegenheid hadden gelaten. Op 13 April
namen wij afscheid van hem en hij van ons, maar het
was een afscheid, dat geen banden verbrak. Wij mochten
hem als eerelid onzer vereeniging inschrijven, en dat
eere-lidmaatschap werd door hem aanvaard zooals het
was aangeboden: een bewijs van waardeering en een
symbool van de zekerheid, dat hij zou blijven in de gemeenschap
der O.P.
Moesten wij den oprichter onze vereeniging als voorzitter
afstaan, hem, die haar ten doop had gehouden,
collega Biemond, kregen wij als leider in zijn plaats. In
de door het vertrek van collega Holsboer ontstane vacature
werd collega Beunder tot bestuurslid gekozen, en
collega Rugaart nam de financieele vereenigingszorgen
van den nieuwen voorzitter over.
Een uit een vorig jaar aangehouden voorstel tot contributie-verlaging
van ƒ 5.— op ƒ 3.— verkreeg in het
verslagjaar de goedkeuring der vergadering. De besprekingen
over dit voorstel gaven aanleiding tot het stellen
van de vraag, of het niet welhaast tijd werd, de gedachte
aan een reorganisatie van den Kring wederom
actueel te verklaren. Financieele overwegingen deden
deze vraag stellen, doch de wenschelijkheid der reorganisatie
werd toch in hoofdzaak betoogd op gronden,
ontleend aan het breedere belang van den Kring zelf,
die daardoor een levendiger organisatie zou worden, met
ruimer mogelijkheid van actieve deelname der leden. De
aandrang Uwer vergadering, dat pogingen tot reorganisatie
wederom zouden worden ter hand genomen, was
zoo sterk, dat zij een wijle meende door een motie ons
bestuur een ruggesteun te kunnen geven, welke meening
echter als ongegrond werd erkend door de verzekering
van ons bestuur, dat het terzake diligent was, en dat
het bij het aanwenden van pogingen tot verwezenlijking
van wat het zelf ook wenschenswaard achtte, rekening
moest houden met de omstandigheden, die de kansen
op succes zouden kunnen beïnvloeden.
Om deze omstandigheden zoo gunstig mogelijk te
doen zijn, meende ons bestuur aansluiting te moeten
zoeken bij andere gewestelijke en plaatselijke vereenigingen,
aangesloten bij den Kring, opdat een gemeenschappelijke
actie zou kunnen worden voorbereid tegen
den tijd, dat deze kans van slagen zou kunnen hebben.
Met de Journalisten-Vereeniging Friesland kon, dank zij
de bemiddeling van ons eerelid, lid dier vereeniging, dat
contact worden gevonden. Uw secretaris mocht uit
Leeuwarden een uitnoodiging ontvangen, een vergadering
van onze Friesche zusterorganisatie bij te wonen,
waar het vraagstuk der reorganisatie besproken werd.
Van de hartelijke samenwerking dezer vereeniging naar
het gestelde doel mogen wij ten volle overtuigd zijn.
Nader overleg met Groningen is in voorbereiding en
kon door omstandigheden nog niet geschieden. Verwacht
mag echter worden, dat ook daar een zelfde hartelijke
bereidwilligheid tot medewerking zal worden gevonden.
Dan zal het bestuur moeten overwegen, of de
tijd gekomen is met de oude en de nieuwe bondgenooten
voor de verwezenlijking van de oude, maar niet verouderde
gedachte op te komen.
Het aantal leden daalde sedert het vorig jaarverslag

62
van 26 tot 23. Ik moge in dit verband er op wijzen, dat
in de provinciën Gelderland en Overijssel, het gewest
der O.P., de Kring 41 gewone leden telt, van wie dus
slechts 23 bij onze gewestelijke organisatie zijn aangesloten.
Deze. verhouding is niet bevredigend, en slechts
toe te juichen als een motief te meer voor de reorganisatie
van den Kring. Maar een wanverhouding is niet te aanvaarden,
al levert zij ook materiaal voor een betoog.
Zij moge voor mij een reden zijn U op te wekken, ieder
in zijn kring te trachten ons ledental te doen stijgen.
Het sterkst is de wanverhouding te Deventer, waar,
mede door bijzondere omstandigheden, van de acht
Kringleden slechts twee in onze ledenlijst voorkomen.
Voor Enschede is de verhouding 5—3, voor Zwolle
3—3 Zutphen 4—4, Arnhem 7—4, Almelo 3—2, Eist
ï—l, Nijmegen 6—2, Epe 1—0, Twello 1—0, Apeldoorn
1—1, Hengelo 1—1.
Nog sprekender is de wanverhouding tusschen het
aantal journalisten, werkzaam in ons gewest, en het
aantal in ons gewest wonende Kringleden. Ik heb dit
jaar wederom 74 politie-perskaarten uitgereikt. Het aantal
journalisten in ons gewest is echter grooter, immers
deze 74 collega's zijn verdeeld over slechts negen gemeenten,
waarvan de politie-autoriteiten tot de perskaartenregeling
zijn toegetreden, en tot deze gemeenten
behoort ook Nijmegen nog niet. Onze leden mogen
hierin een aanleiding vinden de collega's, die daarvoor
in aanmerking komen, zoo mogelijk op te wekken toe
te treden tot den Kring en tot de O.P.
In verband met het instituut der politie-perskaarten
moge in dit jaarverslag worden vermeld, dat Uw secretaris
meer dan eens hetzij schriftelijk, hetzij mondeling
aanvragen heeft ontvangen van journalisten, of van
hen die het meenden te zijn, en die door politie-autoriteiten
naar mij waren verwezen voor faciliteiten ten opzichte
der politie, welke deze meende op eigen initiatief
niet te mogen geven. Deze aanvragen hebben een enkele
maal geleid tot het verstrekken van een politie-perskaart,
maar meermalen tot een weigering der gevraagde medewerking,
omdat daartoe geen aanleiding bestond. Van
deze weigering ging de aanvrager somtijds in beroep bij
de betrokken autoriteit, die hem dan op grond der weigering
onzerzijds zelf in zijn beroep niet-ontvankelijk
verklaarde.
Dat ook overigens de O.P. zich steeds meer erop mag
verheugen als een instantie van de journalistiek in ons
gewest te worden erkend, is in het verslagjaar wederom
gebleken, doordat de Raad van Commissarissen der Waterleiding
Mij. voor Oostelijk Gelderland ons bestuur
verzocht, zich te belasten met de organisatie der berichtgeving
en der vertegenwoordiging van de pers uit het
geheele land bij de opening van het bedrijf dezer Mij.
Ons bestuur heeft aan dit verzoek, zooals het tot ons
was gericht, niet kunnen voldoen, omdat wij daardoor
een terrein zouden betreden, hetwelk buiten onze bemoeiingen
is gelegen, doch heeft den Raad van Commissarissen
geadviseerd omtrent den in dezen te volgen
weg, welk advies werd opgevolgd."
Nadat de voorzitter aan dit jaarverslag nog een opwekking
had toegevoegd te ijveren voor meer leden,
bracht de penningmeester zijn verslag uit, waaruit bleek
dat de kas een voordeelig saldo heeft.
Bij de besprekingen over het agendum der jaarvergadering
van den Kring werd o.m. de opmerking gemaakt,
dat het aanvangsuur dier vergadering wel wat vroeg
was gesteld, waardoor het voor de meer verwijderd wonende
leden bezwaarlijker was er tegenwoordig te zijn.
De wenschelijkheid werd geuit, dat aan de Kringleden
de mogelijkheid onder het oog zou worden gebracht,
hun contributie in termijnen te betalen, omdat dit voor
velen gemakkelijker zou zijn. De secretaris kreeg opdracht
zich hierover met het Kringbestuur in verbinding
te stellen. Het punt betreffende de verkiezing van bestuursleden
gaf voorzitter Biemond aanleiding collega
Holsboer, die aftrad en zich niet herkiesbaar stelde, hulde
DE J O U R N A L I S T
te brengen voor het vele, dat hij eerst als gedelegeerde
der O.P. en later als bestuurslid voor den Kring had
gedaan. In de vacature, ontstaan door zijn aftreden,
werd Jhr. J. W. J. Witsen Elias, te Leeuwarden, candidaat
gesteld. De vergadering sprak voorts de wenschelijkheid
uit, dat het Kringbestuur de mogelijkheid
zou overwegen om, meer dan tot dusver geschiedde, in
gewone dan wel buitengewone bijeenkomsten van den
Kring onderwerpen te doen inleiden en bespreken, die
van belang zijn voor de journalistiek in deze tijden.
A. BERDING, secretaris O.P.
HAAGSCHE JOURNALISTEM-VEREENIGING.
De Haagsche Journalisten-Vereeniging hield haar
jaarvergadering op Maandag, 9 Maart in Restaurant
Bagatelle, onder leiding van den Voorzitter Mr. J. J.
van Bolhuis.
Na goedkeuring der Notulen, deed de voorzitter mededeeling
van tal van ingekomen bedankjes naar aanleiding
van attenties, collega's bewezen bij jubilea. Verder
was er een schrijven ingekomen van de zijde der
Volksuniversiteit, in verband met daar te geven cursussen
voor journalisten. Er was geantwoord, dat men in
beginsel natuurlijk wel voor ontwikkelings-cursussen
voor journalisten was, maar weinig verwachtingen van
dergelijke cursussen had, naar aanleiding van de opgedane
ervaring, terwijl er ook gevaar bestond, dat deze
cursussen zouden bijdragen tot vermeerdering van het
aantal werklooze journalisten. Voor het overige achtte
men het wenschelijk, dat de cursussen zouden worden
gegeven door verschillende leiders, resp. spreekbeurten
zouden worden vervuld door verschillende journalisten.
De voorzitter las de regeling voor, door den Hoofdcommissaris
van Politie het bestuur toegezonden, naar
aanleiding van de gevoerde besprekingen.
Vóór April zou men niet over het systeem kunnen
oordeelen, daar dit, in verband met de mogelijkheden,
in de toekomst door de Telex geboden, pas over enkele
weken in de perfectie zou kunnen worden toegepast.
Jaarverslag van secretaresse en penningmeester werden
goedgekeurd en de laatste, wiens verslag sloot met
een batig saldo van ƒ537.53 gedechargeerd, na het uitgebrachte
gunstig rapport van de kascommissie.
In de kascommissie voor 1936 werden benoemd de
heeren de Man en Quast en tot plaatsvervangende leden
den heeren van Leeuwen en Nitzowitsch.
De aftredende bestuursleden, de heer Voskuil en mej.
Belinfante, werden bij acclamatie herkozen, en tot gedelegeerde
en plaatsvervangend gedelegeerde bij den
Kring herbenoemd de heeren Voskuil en Kroes.
Het voorstel van het bestuur, om de contributie te
verlagen, werd met instemming begroet.
Daarna was aan de orde de agenda van de Kringvergadering,
welke weinig aanleiding tot bespreking
geeft. De mogelijkheid door den penningmeester geopend
in 1937 de contributie te verlagen, werd met voldoening
gezien en men zou verdere bezuiniging vragen. De aftredende
bestuursleden Dekking en Cnossen zou men steunen,
de delegatie bleef vrij in de derde vacature naar
omstandigheden te handelen. Tot gedelegeerden naar de
Kringvergadering werden aangewezen voorzitter, secretaresse
en penningmeester en tot plaatsvervangende gedelegeerden,
de heeren van der Wielen, van Leeuwen
en de Man.
Goedgekeurd werd, dat het geheele bestuur de Vereeniging
zal vertegenwoordigen aan den maaltijd ter
eere van het 25-jarig jubileum als bestuurslid van den
heer Hans.
EMMY J. BELINFANTE, Secretaresse H.J.V.

DE J O U R N A L I S T 63
EEN KWART-EEUW IN HET BESTUUR.
DE FEESTMAALTDD IN VICTORIA.
Aan tafel zittend van links naar rechts: mevr. Lievegoed, A. J. Lievegoed, mevr. Dekking, D. Hans, Henri Dekking,
mevr. Hans, D. Kouwenaar, mevr. Srvart, mr. P. C. Swart, C. K. Elout. (Cliché Haagsche Courant)
WOORD TER:iNLEIDING.
Het is nu voor de tweede maal, dat ik als plaatsvervangend
redacteur een bijdrage lever voor ons maandblad.
Den eersten keer — ik heb er in den Haag aan
herinnerd — was, nu al weer een paar jaar geleden,
toen Hans een boek over journalistiek had geschreven,
dat beoordeeld moest worden. Dat kon hij zélf inderdaad
moeilijk doen. En de tweede maal is nu! Met zijn wonderlijke
werkkracht en frischheid des geestes is Hans
er steeds in geslaagd, ook dit werk — de redactie van
De Journalist — compleet te doen, zooals hij ook zijn
voorzitterschap steeds volledig heeft vervuld. Van overmaat
van werk, ziekte of minder-gedisponeerd zijn,
schijnt bij hem nooit sprake te zijn. De nadruk valle
hier op schijnt.
Hans heeft op Zaterdagavond 4 April zijn feest gehad,
het feest van zijn 25-jarig bestuurslidmaatschap van
den Kring. Dat is een zeldzaam-mooi feest geworden.
Opgezet als iets zeer eenvoudigs door zijne medebestuursleden,
is het in de eerste plaats door de groote
deelneming eraan van vele leden en ook door de dingen
die aan tafel gezegd zijn, en vooral de wijze waarop dit
geschiedde, tot iets geworden, dat eene demonstratie
genoemd mag worden van de groote waardeering en
erkentelijkheid, de warme toegenegenheid, welke er bij
velen onzer voor hem leven! Terecht! Wij, zijne medebestuursleden,
kunnen daar het best over oordeelen.
Wij, die hem binnenskamers, achter de schermen der
bestuursvergaderingen, meemaken, weten hoezeer hij in
waarheid en werkelijkheid, leiding weet te geven aan
den Kring; hoe zorgvuldig hij alle beslissingen van het
Bestuur, groote en kleine, belangrijke en minder-belangrijke,
voorbereidt — al bestaat er natuurlijk wel eens
verschil van meening —; hoe goed hij steeds van alles
op de hoogte is of zich heeft gesteld; over welk een
stalen geheugen hij beschikt; hoe sterk zijn realiteitsgevoel
ontwikkeld is, al is hij ook een gevoelsmensch.
Maar de leden kunnen over de figuur van Hans, zijne
groote beteekenis voor den Kring, oordeelen. Men kent
hem als leider der ledenvergaderingen, als spreker bij
blijde en droeve gelegenheden, als woordvoerder bij de
uitstapjes, als redacteur van het orgaan. Ik behoef daar
op het oogenblik niet nader in te gaan; Dekking, die
tafel-president was, heeft Hans in zijne veelzijdigheid
uitnemend geschetst en de lange rij van sprekers heeft
wat Dekking zeide onderstreept.
Hans werd tot bestuurslid gekozen in de jaarvergadering
van 9 Juli 1911, dezelfde waarin Doorman als voorzitter
aftrad (en tot eerelid benoemd werd) en Plemp
tot diens opvolger werd gekozen. Vóór dien was hij al
gekozen in de redactie-commissie van ons orgaan, in de
plaats van Mendell en naast Heimer en Israels. Als
redacteur van ons orgaan is hij dus nog iets ouder dan
als bestuurslid.
Elout en Hans — ik moge hier iets meer volledig
herhalen, wat ik aan den feestdisch zeide — hadden in
de vergadering van de Haagsche Journalistenvereeniging
— het gold een zoogenaamde Haagsche vacature — een
gelijk aantal stemmen gekregen, en waren dus beiden
candidaat. Merkwaardig — ook doordat er uit blijkt,
dat Elout zichzelf wist weg te cijferen, in het belang
van den Kring, zooals hij dat zag — was, dat Hans
toen, ter Kringvergadering, aanbevolen werd door
zijn tegencandidaat. Elout noemde drie redenen, waarom
het wenschelijk en noodzakelijk was Hans te kiezen.
In de eerste plaats prees hij hem als een lid, bezield
met den geest der critiek, typeerende uitdrukking voor
dien tijd, toen de Kring in zijn huidigen vorm nog in
wording was, en herinnering aan het aandeel, dat Hans
mèt Elout, aan de vorming gehad heeft. In de tweede
plaats constateerde Elout, dat Hans belang stelde in
den Kring. Het is, mogen wij nu, aan het einde van de
kwart-eeuw, verklaren, zwak gezegd, maar volkomen
waar gebleken. En in de derde plaats achtte Elout het
noodig, dat er nieuw bloed in het bestuur kwam. Nu, dat
is Hans inderdaad voor den Kring geweest. Om een
ander beeld te gebruiken; hij is een zuurdeesem geweest.
dat het leven van den Kring doordrong.
Intusschen, ondanks die aanbeveling door Elout kwam
Hans er niet dadelijk. Elout, die toen al een lid van groot
gezag in den Kring was, bezield als hijzelf was door...
een frisschen oppositie-geest, Elout werd gekozen. Consequent
als hij was en altijd geweest is, weigerde hij
zijne benoeming aan te nemen, maar ook Hans wilde er
nu niets meer van weten. „Nu de vergadering", zoo
zeide hij, „gemeend heeft mij, ondanks de aanbeveling
van den heer Elout, niet te moeten kiezen, wensch ik
geen benoeming aan te nemen en trek mij terug".
Toen stelde Elout zich weer beschikbaar.
Bij de nieuwe vrije stemming kreeg Hans 19, Elout
18 stemmen, terwijl op Mr. Belinfante 3 stemmen werden
uitgebracht. Volgde eene herstemming tusschen Elout
en Hans, die tot uitslag had, dat Hans met 22 stemmen
gekozen werd. Hij aanvaardde zijne benoeming. En tot
heden toe is hij bestuurslid gebleven!
Moge de Kring hem nog lang behouden, in het volle
bezit van zijne groote en goede kwaliteiten, die aan onze
organisatie en hare leden zoozeer ten goede zijn gekomen.
KOUWENAAR.

64 DE JOURNALIST
L. Schotting, G. Polak Daniels, mevr. Polak Daniels, T. Cnossen.
Het Feestmaal.
Wij laten nu het verslag van het feest volgen.
Talrijk waren de deelnemers aan den feestmaaltijd,
op Zaterdag 4 April in Hotel Victoria, aangeboden aan
onzen voorzitter, collega D. Hans, ter gelegenheid van
zijn zilveren gedenkdag als bestuurslid.
In de dagen, die voorafgingen, had onze voorzitter
reeds menig blijk van hartelijke belangstelling mogen
ontvangen. Bloemstukken waren er van het Kringbestuur,
van de Roomsch-Katholieke Journalisten-Vereeniging,
van den A.N.W.B., van De Avondpost, van de Zilveren-Voetbal-Commissie,
van verschillende leden particulier,
van vrienden en familie.
Zooals gezegd namen vele collega's, uit verschillende
plaatsen des lands, aan den maaltijd deel. Onze eerevoorzitter,
mr. L. J. Plemp van Duiveland, was door
ziekte verhinderd; het eere-lid M. J. Brusse kon door
een huiselijken gedenkdag niet aanwezig zijn, en zoo
waren er meer, die bericht hadden tot hun leedwezen
niet te kunnen komen, Toch was een talrijke schare
aanwezig; het Kringbestuur had daarom beslag moeten
leggen op de geheele ruime benedenzaal van Hotel
Victoria. Vele Kringleden waren van hun dame vergezeld.
De gasten waren collega D. Hans en zijn vrouw,
de heer en mevrouw F. Smaalders-Hans (schoonzoon
en dochter), de heer H. P. Hans en zijn verloofde
mej. C. Smelting, en de heer D. Hans Jr.
Toen de heer en mevrouw Hans binnentraden, werd
aan laatstgenoemde namens het Kringbestuur door mej.
L. Menke, redactrice van De Avondpost, een ruiker
fraaie rozen aangeboden.
Rede-Dekking.
Collega Henri Dekking, tafel-president, opende den
maaltijd met een hartelijke groet aan alle aanwezigen.
En nadat de eerste gerechten genuttigd waren, stond
hij op, om den jubilaris toe te spreken.
Allereerst herinnerde hij er aan, dat Hans indertijd
als oppositie-candidaat in het Bestuur is gekomen, als
man van de economische actie. Als zoodanig was hij een
loot, geënt op den stam-Elout. Zijn oppositie was echter
nooit kwetsend, altijd eenvoudig, welwillend en verstandig.
Spr. ging Hans' loopbaan in het Bestuur na,
daarbij in het bijzonder herinnerend aan zijn voorzittersperiode.
Hij is gebleken te zijn de rechte man op de
rechte plaats. Hij is niet opgegaan in de vakbelangen,
maar heeft ook op representatief gebied veel bereikt en
den Kring een plaats verzekerd in onze nationale gemeenschap.
Spr. herinnerde aan Hans' initiatief inzake
de uitstapjes en de maaltijden en bijeenkomsten met bekende
personen in den lande. Na een en ander nog nader
in het licht te hebben gesteld, dankte hij den jubilaris
voor al zijn arbeid en bood hij hem namens den Kring
een schilderij aan van Evert Moll, voorstellend een gezicht
op de Maas voor Rotterdam, de stad, waar Hans
zijn jeugd heeft doorgebracht. (Luid applaus).
In den loop van den avond werden tal van andere
toespraken gehouden.
De heer A. j. Lievegoed,
chef van den Regeeringspersdienst, verklaarde dat hij
zich, hoewel misschien tegenwoordig ,,aan de andere
zijde van de toonbank*' staande, toch allereerst collega
gevoelde. Hij herinnerde aan de oorlogsjaren, toen zoo
vaak voor de behartiging van groote landsbelangen de
hulp van den N.J.K., ook van den heer Hans, werd
ingeroepen. Dit heeft hij altijd op voortreffelijke wijze
gedaan. Er wordt tegenwoordig veel gesproken over
ordening. Hans heeft den Kring geordend, en van hem
een organisatie gemaakt, waarmee de Regeering gaarne
samenwerkt. Het heeft spr. altijd getroffen, dat Hans
niet alleen verstandig, maar ook redelijk is geweest.
Hij sprak de hoop uit, dat de voorzitter nog lang zijn
taak zou blijven vervullen.
De heer C. K. Elout,
eere-lid, heeft in het licht gesteld, dat, toen Hans
als voorzitter gekozen werd, hij juist de man was dien
de Kring noodig had. Er waren er, die toen twijfelden
aan Hans' representatieve kwaliteiten, maar die twijfel
is ongegrond gebleken. En wat de vakbelangen betreft,
èn wat de representatie aangaat, heeft de voorzitter goed
werk gedaan. Hij was daarbij immer een man van gezond
idealisme en van groote collegialiteit. Het heeft spr.
altijd getroffen, dat, als Hans sprak, als hij redevoeringen
hield, hij dit deed uit het hart, en hij waarachtig
meende wat hij zei. Spr. huldigde den voorzitter voor
zijn werk.
De heer D. Kouwenaar,
voorzitter van „De Amsterdamsche Pers", haalde
allereerst herinneringen op aan de eerste verkiezing van
Hans. Daarna wees hij op zijn groote werkkracht en
op de wijze, waarop hij de zaken altijd goed voorbereidde.
Men wenschte destijds, toen Hans gekozen werd,
frisch bloed in het Bestuur, maar na 25 jaar is het nog
frisch. Waar heeft — vroeg men zich af — de voorzitter
den tijd voor al dat werk vandaan gehaald? Spr.
wees ook op Hans' arbeid als leider van het orgaan. Hij
bracht hem hulde namens de Amsterdamsche collega's
en sprak de hoop uit, dat Hans nog lang aan Kring en
orgaan zijn krachtige leiding zou mogen geven.
Mevr. Hans, D. Kouwenaar, mevr. Swart, mr. P. C. Swart,
> C. K. Elout.
De heer mr. P. C. Swart,
voorzitter van de Rotterdamsche journalisten-V ereeniging,
sprak namens de collega's uit de Maasstad woorden
van hartelijke sympathie. Wat hem steeds zoo getroffen
heeft in Hans is dit, dat hij een compleet mensch heeft
willen zijn, die altijd zocht naar het diepere in de dingen,
ook in zijn staatkundige overtuiging. Bovendien heeft hij
in den Kring een aangenaam milieu geschapen. De
Rotterdammers hopen dat Hans nog lang zijn werk zal
kunnen doen en namens hen bood hij den voorzitter een
drietal boekwerken aan: Rembrandt, de complete illustratieve
uitgave van 's meesters schilderijen; En eeuwig
zingen de bosschen, van Gulbranssen; Dorp aan de
Rivier, van Antoon Coolen.
De heer mr. J. J. van Bolhuis,
voorzitter Haagsche journalisten-V'ereeniging, richtte
zich in het bizonder tot mevrouw Hans. Deze heeft heel

wat offers moeten brengen door het vele werk van haar
echtgenoot. Dit vond spr. bijzonder lief van haar, en
na mevr. Hans daarvoor te hebben gehuldigd, bood hij
haar namens de Hagenaars een fraaien zilveren bonbonlepel
aan en een groote doos bonbons.
Secretaris T. Cnossen
deed vervolgens voorlezing en mededeeling van tal
van ingekomen telegrammen, brieven en andere gelukwenschen,
allereerst van een hartelijk en waardeerend
schrijven van den eere-voorzitter, mr. L. J. Plemp van
Duiveland, en van het eere-lid, den heer M. J. Brusse.
Voorts van de Journalisten-Vereeniging Friesland; de
Groningsche Journalisten-Vereeniging; de Nederlandsche
Dagbladpers; de R. K. Directeuren-vereeniging;
de R.K. Journalisten-vereeniging; het bestuur van den
A.N.W.B.; bestuursleden van den Kon. Nederlandschen
Voetbalbond; de voetbalvereeniging Sparta; mr.
Voorbeytel, gedelegeerde van den Kring bij de Federation
Internationale des Journalistes; W. Graadt van
Roggen, secr.-generaal van de Jaarbeurs; D. J. Lambooy,
sous-chef van den Regeeringspersdienst; Cor van der
Lugt Melsert; H. A. Meerum Terwogt (uit Antwerpen);
J. van den Berg, directeur van het Stadion te Amsterdam;
prof van den Berg, directeur van het Stadion
te Amsterdam; prof. dr. C. L. van der Bilt; mr. C. Bake;
dr. J. H. Gunning J.H.zn.; mevr. de weduwe Voogd en
mej. Voogd; en voorts van verschillende journalisten,
dagbladdirecteuren, dagbladredacties en uit de kringen
van het parlement, van den Nederlandschen Protestantenbond
en van de sport.
Op voorstel van den Secretaris werd een telegrafische
groet naar den eere-voorzitter gezonden, met den wensch
voor volledig herstel.
De heer J. J. F. van den Bergh,
gedelegeerde „De Amsterdamsche Pers", sloot zich
namens alle gedelegeerden bij de woorden der vorige
sprekers aan, er op wijzend, hoe Hans in het Bestuur
een pater [amilias was geworden, die de verschillen
steeds wist te overbruggen, en de standpunten tot elkander
te brengen. En in het bijzonder wilde spr. er vanavond
eens zijn waardeering en blijdschap over uitspreken,
dat Hans er zoo krachtig toe heeft medegewerkt,
het den Protestantsch-geloovigen collega's mogelijk te
maken in den Kring te blijven.
De heer L. Schotting,
uit Amsterdam, haalde persoonlijke herinneringen op
uit zijn oude Rotterdamsche jaren met Hans, en schetste
vervolgens Hans' aandeel in de bevordering der vakbelangen
en de versterking der positie van den journalist.
Anderen hebben hem natuurlijk geholpen, maar
Hans gaf altijd de richting aan. Hans wees altijd den
Van links naar rechts: mr. J. J. van Bolhuis, H. H. J. van de Pol,
mevr. van der Garden, Th. G. van der Garden, mevr. Smaalders-
Hans, F. Smaalders, mevr. Peaux, A. E. Peaux. — Op den
voorgrond mevt. Polak en dr. 'Henri Polak.
DE J O U R N A L I S T 65
A. J. Lievegoed, mevr. Dekking, D. Hans, Henri Dekk ing.
koers en den weg weg. Daarvoor reikte hij hem vanavond
de hand.
De heer D. A. Klomp,
uit Alkmaar, verklaarde gaarne naar Den Haag gekomen
te zijn om aan den maaltijd deel te nemen. En
hij had wat meegebracht ook. Hij bood als blijk van
waardeering den voorzitter een schilderij aan, voorstellende
een Noord-Hollandsch landschap, en omdat hierop
een molen voorkomt hief hij, onder groote vroolijkheid,
het bekende lied ,,De mooie molen'' aan, waar- .
van het refrein werd meegezongen.
De heer Dr. Henri Polak,
uit Laren, meenend tot hen te behooren die verstand
hebben van vakorganisatie, bracht hulde aan het Kringbestuur
en in het bijzonder aan den voorzitter voor hetgeen
zij met den Kring en voor de vakgenooten hebben
weten te bereiken, wat juist in de vrije beroepen zoo
moeilijk is. Voorts huldigde hij Hans als parlementair
journalist en als strijder voor de staatkundige vrijheidsgedachte,
wiens leven de toepassing van die denkbeelden
doet zien.
De heer J. E. Stokvis,
uit Den Haag, was de laatste spreker. In een geestige
speech haalde hij herinneringen op uit het sport-journalistieke
leven van hem-zelf en den jubilaris, die elkander
al zooveel jaren kennen; hij herinnerde daarbij ook
aan de dichterlijke talenten van Hans, in de sportjournalistiek
vroeger gebleken. Moge de voorzitter zijn
idealistische opvatting van ons beroep nog lang behouden!
De heer Hans
heeft hierna gesproken. Hij verklaarde
hier te staan met een gevoel
van innige dankbaarheid, niet
alleen voor dezen avond, maar
ook en nog meer voor het feit,
dat hij den Kring een kwart-eeuw
heeft mogen dienen. Hij schetste
de bewogen wijze, waarop zijn
eerste verkiezing plaats had, en
toen eerst Elout gekozen werd en
(na diens bedanken) spr. Toen hij
in 1911 als opvolger van Plemp
van Duiveland in het Bestuur werd
gekozen, had hij nooit kunnen
droomen, dat hij 9 jaar later ook
zij opvolger als voorzitter zou zijn.
Dagen lang heeft hij toen met
zich zelf loopen strijden. Mocht
hij een benoeming aannemen?

66 DE J O U R N A L I S T
Mocht hij de opvolger worden van mannen als Kuyper,
Boissevain, Doorman, Plemp? Hij had niet de kracht
om te weigeren. Nu, na 25 jaar van onafgebroken
dienst, wil hij wel erkennen, dat dit werk aan den eenen
kant een offer is geweest van tijd en van kracht, een
offer gebracht aan zijn gezinsleven, maar aan den
anderen kant was het een verrijking en vervulling
van zijn leven, en hij is den Kring innig dankbaar,
dat hij een kwart eeuw lang het vertrouwen heeft genoten.
Spr. ziet in het leven en in de levenstaak een
opdracht, den mensch gegeven. Heb ik iets gedaan, iets
kunnen doen? Zoo ja, dan is dit een voorrecht voor mij
geweest, waarvoor ik dankbaar dien te zijn.
Spr. herinnerde aan moeilijke oogenblikken. Hoe vaak
heeft hij een collega op zijn laatsten tocht moeten vergezellen.
Vandaag zelfs nog! Met eerbied gedacht hij
hen, in het bijzonder A. Voogd en G. G. van As, met
wie hij vele jaren in het Dagelijksch Bestuur zat. Ook
moeilijkheden van zakelijken aard en oogenblikken van
strijd zijn er geweest. Maar de goede herinneringen
voeren toch verre den boventoon; spr. heeft aan zijn
werk in den Kring een schat van vriendschap en hartelijkheid
te danken. Hij heeft in die 25 jaar het aantal
leden zich zien verdubbelen (315—650); hij zag 4
locale vereenigingen er bij oprichten; maakte 31 verschillende
bestuursleden mee, van wie er 9 zijn overleden;
zat in honderden eere-comité's. En hoe ontzaglijk
veel heeft hij voor den Kring moeten eten aan tallooze
officieele maaltijden. Verontschuldiging vroeg hij voor
begane fouten en voor zijn zwakheden, al worden
die vanavond verzwegen. Eén van die fouten is,
dat hij wel eens te veel alles zelf wil doen. Hij wees
er op, hoe er verscheidenen in het Kringbestuur zijn, met
tal van jaren dienst, aan wie de Kring zeer veel verschuldigd
is: Dekking, Biemond, Schotting, Kouwenaar,
Polak, om slechts enkele te noemen. Naar aanleiding van
het gesprokene door den heer Lievegoed dankte hij den
Regeeringspersdienst voor het feit, dat hij steeds en
ten allen tijde voor de journalisten toegankelijk is en
geen spoor vertoont van te zijn verambtelijkt.
Uit het diepst van zijn hart bracht hij, ook namens
vrouw en kinderen (alleen zijn kleinzoon was afwezig,
en dit is maar goed ook, want die 2j^-jarige zou vermoedelijk
de orde wel eens hebben verstoord) dank voor
dezen heerlijken avond. En in het bijzonder dankte hij
Henri Dekking, die hij feitelijk al 40 jaar kent, en die
voor hem in vele omstandigheden een hulp en een steun
is geweest. Hij eindigde met de versregels van Guido
Gezelle:
Het leven is: een krijgsbanier
Door goede en kwade dagen,
Gevlekt, gescheurd, ontvallen schier,
Kloekmoedig voortwaarts dragen.
Mijn leven — aldus spr. — is niet altijd gemakkelijk
geweest en ook mijn krijgsbanier is gescheurd en gevlekt,
maar ik heb altijd getracht haar kloekmoedig voorwaarts
te dragen. Dank, innig dank aan den Kring!
Kort hierna werd de maaltijd, die zeer gezellig verliep,
opgeheven.
* * *
In de dagen daarna, toen in de bladen het verslag
van den feestmaaltijd had gestaan, heeft de voorzitter
nog tal van bewijzen van hartelijkheid ontvangen, waaronder
een bijzonder waardeerend schrijven van mr. Patijn,
gezant te Rome, oud-Burgemeester van den Haag.
Voorts kwam er een geschenk van mevr. A. C. Veen-
Brons (Famke) uit Zaandam, n.1. een zilveren Zaansche
molen, een keurig product van Zaansche zilversmeedkunst.
De molen ging vergezeld van een doos bonbons
voor mevr. Hans en in het begeleidend schrijven stond:
„Nu moet u bij de bonbons van Famke de bonbonlepel
van mr. van Bolhuis gebruiken; moge het u goed smaken!"
Dat Famke's tegenvoetster, mevr. Wijnaendts
Francken, aan den maaltijd deelnam, heeft onze voorzitter
ten zeerste gewaardeerd.
JOURNALISTIEK EN WETENSCHAP.
Een journalistieke promotie is in ons land een ongewone
gebeurtenis. Hoe gebruikelijk het in Duitschland
moge zijn, dat de aanstaande journalist een academische
vooropleiding kiest — twee-derde deel der Duitsche journalisten
is academisch gevormd —, hoezeer de speciale
journalisten-scholen, al of niet academisch van karakter,
in de Vereenigde Staten mogen bloeien, (althans wat
het aantal leerlingen betreft) tot dusver kende Nederland
weliswaar journalisten met een doctorstitel, doch
geen dagbladschrijvers, die gestudeerd hadden met de
vooropgezette bedoeling om later dit beroep te kiezen
en die daarom ook hun studie voltooiden met een proefschrift
over een journalistiek onderwerp.
Men kent ons standpunt inzake de wenschelijkheid
van een academische opleiding voor journalisten. De
universiteit kan geen werkelijke journalisten maker..
Maar daartegenover staat, dat, wie journalistieken aanleg
bezit, natuurlijk bij een zoo goed mogelijke voorafgaande
studie aanzienlijk gebaat is.
Daarom vestigen wij de aandacht onzer lezers op het
eerste Nederlandsche schaap, dat over dezen dam gaat:
onze collega N. J. D. Versluys, die sedert kort aan de
Haagsche Post verbonden is, zal op Vrijdag 8 Mei,
's middags om vier uur, promoveeren aan de Utrechtsche
Universiteit. Deze doctorandus in de sociale geographic
heeft te Amsterdam onder leiding van Prof. Mr.
Dr. S. R. Steinmetz gestudeerd, teneinde zich voor te
bereiden op een journalistieke loopbaan. Na eenige practische
ervaring aan het Utrechtsch Dagblad te hebben
verworven, heeft hij zich opnieuw aan de studie gezet
om den doctorsgraad te behalen. Zijn proefschrift heeft
tot titel: „Journalistiek en Wetenschap". De schrijver
gaat daarin hoofdzakelijk na, welke beteekenis het werk
van journalisten, vooral van buitenlandsche correspondenten,
als bronnenmateriaal voor de sociale wetenschap
kan hebben; hij komt tot de slotsom, dat deze beteekenis
aanzienlijk is. Ook aan de „Zeitungswissenschaft' in
Duitschland en elders wijdt hij zijn aandacht. Vanzelfsprekend
wordt Nederland daarbij niet vergeten. Tenslotte
onderzoekt hij waaruit in verschillende landen de
opleiding van den journalist bestaat. De omvang van het
boek, waarvan de uitgave door Paris wordt verzorgd,
bedraagt driehonderd bladzijden; het zal ook in den
handel verkrijgbaar worden gesteld.
Wij wekken met name onze Utrechtsche collega's op
om door hun aanwezigheid bij de (openbare) promotie
te toonen, dat zij in deze gebeurtenis belang stellen, en
stellen ons voor, later uitvoeriger op dit proefschrift
terug te komen.
SPROKKELINGEN VAN DE ALGEMEENE
VERGADERING.
— „Een journalist is geen gewoon mensch".
(Van Bolhuis).
— „Ik ben geen feminist". (Beeremans),
— „Ik meen hier te spreken namens den kop van
Noord-Holland boven het IJ". (Klomp).
— „Hij is 80 % groote stadsmensch en 100 % provinciaal".
(Hielkema)\
— „Het is niet alteen een afsluitdijk, maar ook een
aansluitdijk". (Hielkema).
— „De schatten van Lombok zijn eiken dag zichtbaar,
de schatten van den Kring zijn heelemaal verborgen".
(Rogge).
* * *
Een collega zond ons bovenstaande bloemlezing toe.
Wat die „schatten van den Kring betreft", de bedoeling
van collega Rogge was misschien dat de vrouwelijke
leden eens wat meer op de vergaderingen zullen komen.

IN MEMORIAM UN BOSCH.
De veelbesproken film „Heldenkermis" draaide in het
Haagsche Passage-Theater; binnen en buiten het theater
was eenige herrie. Voor de reporters was er werk aan
den winkel: Jan Bosch was op zijn post voor zijn Haag'
sche Courant. Hij stond bij den ingang van de Passage,
aan den Hofweg, toen een politie-motor het trottoir open
de Passage inreed. Het is niet aan mij, te beoordeelen
of het noodig of onvermijdelijk was, daarbij onzen collega
van achteren aan te rijden, zoodat hij tegen den
grond geworpen en gekwetst werd. Hij zelf nam het
nogal gemoedelijk op, want hij dacht, dat het wel los zou
loopen met zijn gekneusde knie, al was het geval zeer
pijnlijk.
Toen ik den Zaterdag voor zijn dood 's middags aan
zijn bed zat, was hij opgewekt en uitte hij de hoop, de
eerstvolgende week weer aan 't werk te kunnen gaan.
Wèl had hij geklaagd over pijn in rug en borst, maar
niemand dacht aan de mogelijkheid van ernstige complicaties.
En zelfs toen deze zich de volgende dagen voordeden,
vreesde nog niemand een zóó snel en zóó noodlottig
verloop.
Onverwacht overleed Jan Bosch, nog slechts 41 jaren
oud, in den nacht van Dinsdag 31 Maart op Woensdag
1 April.
Dit tragische einde heeft algemeen groote verslagenheid
gewekt; niet alleen bij wie hem het naaste stonden,
maar ook bij zijn directie, bij zijn talrijke vrienden en
zijn collega's. Ons, persmenschen, treft dit sterfgeval
bijzonder diep, omdat Jan Bosch immers is gevallen als
slachtoffer van zijn plicht, die ons aller plicht is; maar
óók omdat wij in hem een zeer sympathieken, nog jongen
collega plotseling hebben verloren. Vooral voor hem, die
dagelijks met hem samenwerkten, is dit een pijnlijk verlies.
Op den dag van zijn dood wijdde ik in de Haagsche
Courant een woord van herdenking aan onzen betreurden
vriend. Ik schetste hem als een bij allen geziene en
beminde figuur, een markante persoonlijkheid, levendig
van geest, scherp van verstand, tegelijkertijd gemoedelijk
en slagvaardig; een man vol frissche energie en van
fijnen smaak, oorspronkelijk in zijn denkbeelden, voortvarend
in de uitvoering ervan; iemand bovendien, die
.zich interesseerde voor de menschen in zijn omgeving,
met hen meeleefde en daarvan door gevoelige attenties
kon getuigen. Ik roemde den collega, die voor ons steeds
is geweest een goed, loyaal vriend, die een sfeer van
bijna artistieke bonhommie en prettigen, vlotten, vaak
fijnen geest met zich meebracht, die daarenboven een
steun was voor de jongeren, wier belangen hij, met zijn
ruim begrip voor hetgeen anderen betrof, zoo gaarne
behartigde.
In dat herdenkingswoord heb ik ook — met de groote
waardeering, die hij verdient — gewag gemaakt van zijn
uitnemende gaven als journalist, zijn frissche ideeën, zijn
levendigen, pittigen en interessanten vorm, altijd „to
the point", zijn voortreffelijke binnen- en buitenlandsche
reportage, in den grooten stijl, die wel echt zijn
stijl was, zijn mooie werk als foto-redacteur, zijn belangstelling
voor de film enz. Als een enkel teekenend
staaltje van zijn sportieve activiteit moge ik ook hier in
herinnering brengen de door Jan Bosch ontworpen en
uitgevoerde organisatie, waardoor het mogelijk was, de
foto's van de begrafenis van den Engelschen koning
in een minimum van tijd naar Den Haag te vervoeren,
zoodat zij slechts luttel uren na de plechtigheid in de
vitrines van de Haagsche Courant prijkten en nog dienselfden
middag in dat blad konden worden afgedrukt.
Persoonlijk had hij in Londen den kostbaren schat verzameld
en hem per vliegtuig en auto hierheen gebracht.
Johannes Wilhelmus Bosch werd 30 Juli 1894 te Amsterdam
geboren. Hij bekwaamde er zich aan De Courant
en De Telegraaf tot journalist en trad op 1 October 1923
in dienst als redacteur der Haagsche Courant. Op den
dag of 12}/£ jaar na laatstgenoemden datum gaf hij den
DE J O U R N A L I S T
(Cliché Haagsche Courant)
geest. Het was voor zijn collega's wèl een weemoedige
herdenkingsdag!
Zaterdag 4 April hebben wij onzen vriend naar zijn
laatste rustplaats gebracht. Groot was de belangstelling,
voor het gebouw van de Haagsche Courant, waar het geheele
personeel den doode een laatsten groet bracht, en
op Oud Eyk en Duinen. Want velen waren zijn vrienden.
De heer A. W. Sijthoff, zijn directeur, heeft hier getuigd,
hoe diep hem het verlies van een van zijn beste
medewerkers getroffen heeft; hij roemde Bosch' initiatief,
activiteit, energie, trouw en bekwaamheid. De heer
D. Hans onderschreef dien lof in zijn laatsten groet namens
den Kring en de H. J. V. Ik mocht er nogmaals
zijn voortreffelijke eigenschappen als mensch en als
journalist naar voren brengen. Ik noemde hem een rasjournalist,
voor wien de journalistiek niet alleen een
mooi beroep was, maar vooral een schoone kunst, die hij
beoefende met al de virtuooze gratie, de liefdevolle toewijding,
de vibreerende activiteit van de geboren artiest.
Ik heb hem voor ons allen dank gezegd voor zijn loyale
collegialiteit, zijn hartelijke vriendschap, zijn warm meeleven,
en de verzekering gegeven, dat wij zijn jovialiteit,
zijn frisschen geest, zijn humor, zijn goedmoedigen spot,
zijn grappen en zijn grillen, maar óók zijn goedheid, zijn
ruime begrip en zijn vriendschap zullen blijven missen.
Ik heb hem het eeresaluut gebracht van zijn kameraden
uit eigen omgeving, nu hij is gevallen in de vervulling
van zijn beroepsplicht, gesneuveld op het veld van
eer.
Dit eere-saluut moge ik Jan Bosch hier brengen óók
uit den brééderen kring van zijn vakgenooten.
H. T. LYSEN.
DE NIEUWE COURANT t.
Onlangs heeft dan toch De Nieuwe Courant den laatsten
adem uitgeblazen. Het was nog maar een beetje,
wat ze over had. Thans kan men in den kop van Het
Vaderland lezen: „Waarin opgenomen De Nieuwe
Courant". Sic transit ! Welk een glorieuze journalistiek
is er vroeger aan dat blad bedreven, onder Plemp
van Duivelands onvolprezen leiding. Hoe velen hebben
er, ook daarna nog wel, aan dat blad gewerkt, die in
de eerste rijen van ons beroep mochten staan. De hoofdartikelen
van Plemp zelf: welk een meesterstukken waren
het, hoe verraadde elk ervan den klauw van den
leeuw. En hij is gesteund door een reeks medewerkers,
waarvan wij er geen enkele willen noemen, omdat wij
er geen enkele willen overslaan.

68
VRIJHEID VAN DRUKPERS.
De vrijheid van drukpers is een der grootste privileges,
die democratisch geregeerde landen bezitten; hierdoor is
immers mogelijk een gezonde kritiek op regeeringsmaatregelen
en op geprojecteerde wetten. Indien wij geen
vrijheid van drukpers bezaten, zouden de dag-, week- of
maandbladen niet in de gelegenheid zijn om de luide
protesten te doen hooren, die tegen de dwaze reisbelasting
gerezen zijn, van hoog tot laag. Dictatoriaal geregeerde
landen zien hun dagbladwezen wegkwijnen,
omdat de lezer niets heeft aan een partijdig redigeerd
blad; juist de neutraliteit en objectiviteit der pers in het
algemeen waarborgt een juiste berichtgeving, een objectieve
voorlichting.
In ons land is een Staatscommissie aan het werk, om
herziening der Grondwet te bestudeeren en daarbij komt
ook in het geding onze drukpers-vrijheid; thans is de
toestand zóó, dat wel repressief kan worden ingegrepen,
maar niet preventief. We hebben dat vroeger o.a. gezien
bij pornografische weekblaadjes, onlangs nog bij
Volk en Vaderland. Hoewel bij de Regeering slechts
vooropstaat, een wapen in hand te krijgen om repressief
te kunnen optreden, blijft dit wapen altijd gevaarlijk voor
de Pers, omdat, wat thans niet bedoeling is, later wel
onder een andere regeering tot uitvoering zou kunnen
komen. Daarom is eventueele herziening van artikel 7
der Grondwet een précair onderwerp, te meer omdat
juist een der richtlijnen voor een democratische regeering
krom gebogen zou kunnen worden; wij zetten niet gaarne
de klok achteruit
In dit verband is het wel eens op zijn plaats, om terug
te gaan tot den z.g. „goeden ouden tijd" en de ontwikkeling
van die vrijheid van drukpers onder de loupe te
nemen.
Twee landen hebben daarin steeds uitgeblonken, Engeland
en Nederland, en steken wij nu de Noordzee
over, dan bestonden daar in de zeventiende eeuw eigenaardige
toestanden op drukpersgebied; slechts wie een
licentie had van het gouvernement, mocht het drukkersbedrijf
uitoefenen, de drukpers was dus om in een modernen
term te spreken: gecontingenteerd. De eerste
stap in de richting van meer vrijheid voor de pers werd
gedaan in 1695 en de Engelsche pers genoot van dat
jaar af een vrijheid, die geen ander land in Europa bezat.
Censuur op de Pers werd afgeschaft, behalve voor
bepaalde publicaties, die met bestaande bepalingen in
strijd zouden zijn. Zoo was het b.v. verboden, om verslagen
te maken van de debatten in het Hooger- en
het" Lagerhuis. Namen der sprekers mochten zelfs niet
in gedrukte publicaties worden genoemd. (Stel u eens
voor, dat een krant geen Kamerverslag zou mogen maken,
dat zelfs het „goedkeurend geknik van den Minister",
dat „gelach of vreugde" of „de voorzitter hamert"
daarin „taboe" zou zijn!). In 1696 kwam in het
Lagerhuis zulk een overtreding in behandeling; zij betrof
het debat over de samenzwering der Jacobijnsche
partij. De hooge Lords gingen nog verder, zij hadden
er bezwaar tegen, dat in eenig drukschrift de naam van
een Lord genoemd werd; Lord Marchmont maakte zich
zeer onpopulair bij de toenmalige pers, toen hij in het
Hoogerhuis doordreef, om in zulk een geval een drukker
m het Huis te laten verschijnen, en hem bij bewezen
overtreding te beboeten. Dientengevolge werd de drukker
Edmund Crull in 1720 opgeroepen om in het Hoogerhuis
te verschijnen, alleen maar omdat hij geadverteerd
had, dat bij hem een werk over Lord Buckingham
zou verschijnen; hem werd verboden om tot uitgifte
daarvan over te gaan, voorts kreeg hij een ernstige vermaning.
De Lords decreteerden voorts, dat, zonder persoonlijke
toestemming van een „Peer", zijn erven of
executeurs geen publicatie over hem mocht doen uitkomen.
Twee jaar later moest Crull weer in het Hoogerhuis
verschijnen, omdat hij geadverteerd had, dat hij de
brieven van Pope zou uitgeven; het Huis vreesde dat
aangezien Pope met verschillende leden van den adel
intiem omgegaan was, edellieden in die brieven zouden
DE J O U R N A L I S T
genoemd worden. 500 exemplaren werden achterhaald,
er werd beslag op gelegd, maar zij werden later vrijgegeven,
er kwam geen Lord in voor; in bepaalde gevallen
kon aan den drukker voor dergelijke overtredingen
gevangenisstraf worden opgelegd.
In 1792, dus 100 jaar na opheffing van de licentiebepaling,
komt de tweede mijlpaal in de geschiedenis
der drukpersvrijheid, de z.g. „Fox Libel Act", waarbij
laster strafbaar werd gesteld. Hierdoor kwam dus weeleen
beperking, maar zij was alleen bedoeld tegen uitwassen,
net als nu onze grondwetsherziening ook slechts
ten doel heeft om tegen uitwassen te kunnen optreden.
Ten slotte nog eenige cijfers over het dagbladwezen
in Engeland, toen de eerste mijlpaal gezet werd op den
weg naar drukpersvrijheid; feitelijk bestond er toen
slechts één „krant": de Londen Gazette, die dus in
1695 al bestond, doch een voortzetting was van de Oxford
Gazette, die in 1665 was opgericht. Formaat en
opmaak van dat blad bleven voor de Engelsche pers
toonaangevend en zelfs nog in 1746 volgde de toen opgerichte
National Journal in groote trekken het voorbeeld
van de Gazette, waarbij b.v. buitenlandsch nieuws
op de voorpagina stond, iets waartegen de „Grub
Street Journal" fulmineerde, welke op grond van eigenwaan
en „splendid isolation" vond, dat het Engelsche
nieuws den voorrang moest genieten. Juist het buitenlandsche
nieuws van de Gazete was aanleiding, dat het
blad omstreeks 1700 een oplaag had van 6000 per week
en daarom door adverteerders gezocht werd. Op de
Gazette volgde de Post Boy, met slechts 4000. In 1710
begon de Gazette drie maal per week uit te komen, het
had toen een oplaag van 8.500, waarvan ruim 1000
exemplaren gratis afgegeven moesten worden; dat was
een privilege der beheerders van postkantoren (postmasters),
zij genoten dus vrijelijk van de vrijheid van
drukpers. De Gazette maakte jaarlijks toen een winst
van circa 6—900 £ en Pitt was een der aandeelhouders
in dat blad. In 1719 ontving hij als winstaandeel 250 £,
voor dien tijd een aardig bedrag! De Englisman, onder
redactie van Steele, bracht het niet verder dan 900, later
de London Journal, een der meest populaire weekbladen
van de achttiende eeuw, tot een oplaag van 10—15.000,
de Craftsman, welke omstreeks 1730 floreerde, tot slechts
4.500. . ,
Ter vergelijking diene, dat de circulatie der hedendaagsche
Engelsche bladen om en bij de 2.000.000 per
dag is! ETTY LEAL.
DRIE AANTEEKENINGEN.
Bij het A.N.P. is de Telex in dienst gesteld. Een
groote gebeurtenis, waarmee wij de leiding van harte
gelukwenschen. In de dagbladen hebben wij natuurlijk
allen het noodige er van gelezen en op onze kranten
zien wij het apparaat. Een compliment voor de dooide
directie van het A.N.P. betoonde voortvarendheid is
hier zeker op zijn plaats.
Onlangs is Eduard Verkade per deurwaarders-exploit
uit Amsterdamsche schouwburgen geweerd. Wij wilden
er iets afkeurends over zeggen, maar toen bleek
dat de directies in hun schulp waren gekropen en hem
weer toelieten. Het verstandigste wat ze doen konden.
Want, deurwaarder of niet, maar het besluit was mis.
In ons vorig nummer schreef de heer J. B. de Gou
iets over idealisme. De directeur-hoofdredacteur van de
Prof. Geld. en Nijmeegsche Courant meent, dat in het
bewuste artikel een totaal ongemotiveerde aanval op zijn
blad wordt gedaan. Wij hebben den naam van genoemde
krant in dat deel van het artikel niet gelezen, maar willen
gaarne de aanteekening plaatsen, dat als dat blad
werd bedoeld, het volgens de directie geheel ten onrechte
geschiedde. Wij weten trouwens, dat collega Manassen
met groote energie en met hart voor de belangen zijner
redacteuren zijn taak vervult.

EEK VERSCHIJNINGS-VERBOD?
De vorige week is het Rapport verschenen, door een
commissie uit de Liberale Staatspartij uitgebracht in
verband met de aanstaande Grondwetsherziening.
Ook de vraag der eventueele wijziging van art. 7
is daarbij behandeld.
Raadpleegt men de Conclusies achter in het boekje,
dan vindt men op pag. 118:
„Handhaving van de drukpersvrijheid, zooals in
art. 7 is omschreven, derhalve ook handhaving van het
verbod van preventieve censuur".
Raadpleegt men echter de beschouwingen, welke aan
de conclusies voorafgaan, dan vindt men daarin betoogd,
dat een verschijningsverbod gedurende bepaalden tijd,
als bijkomende straf door den rechter uit te spreken, door
de commissie niet alleen niet in strijd met art. 7 wordt
geacht, maat zelfs spreekt zij uit een dergelijke mogelijkheid
„gewenscht" te achten. De bedoelde passage
luidt letterlijk:
„Voor ons staat vast, dat bijv. een verbod, als middel
van repressie, tot verschijning van een dagblad of periodiek,
gedurende een bepaalden tijd, als bijkomende straf,
krachtens de wet door den strafrechter opgelegd, in
verband met een gepleegd (drukpers)-delict, met de
slotwoorden van art. 7 der Grondwet in volkomen overeenstemming
is. De mogelijkheid een dergelijke „bijkomende
straf" op te leggen, is naar de meening der commissie
zelfs gewenscht".
De zaak staat dus zóó, dat de commissie art. 7 ongerept
wil behouden, dus preventieve censuur afwijst,
maar dat zij een verschijningsverbod gedurende bepaalden
tijd als bijkomende straf geen preventieven, maar
een repressieven maatregel acht, dien zij „gewenscht"
oordeelt. Dit geluid is ook vernomen in de reeks artikelen,
welke mr. A. N. Molenaar onlangs over de liberale be
ginselen in de N. R. Cf. schreef. Ook hij verwierp preventieve
censuur, maar hij verdedigde het denkbeeld om
bij recidive (van dit laatste spreekt de commissie niet
eens) een tijdelijk verschijningsverbod mogelijk te maken,
als bijkomende straf. Hij voegde er bij, dat een
dergelijk verbod echter „harder (zal) aankomen dan een
preventieve censuur".
Dit laatste is volkomen juist. Zulk een tijdelijk verschijningsverbod
(hoe lang „tijdelijk"?) zal in staat zijn
een krant een geduchten, misschien een onherstelbaren
slag toe te brengen. En nóch de commissie nóch mr.
Molenaar zien de vraag onder het oog, welk verkeerd
gebruik van een dergelijke bepaling gemaakt zou kunnen
worden. Bovendien is het volgens ons nog volstrekt
disputabel, of een tijdelijk verschijningsverbod
inderdaad als een repressieve maatregel kan worden beschouwd.
Men zou op goede gronden kunnen betoogen,
dat het een preventief karakter draagt.
Wij wijzen er op, dat wat hier door de commissie
uit de Liberale Staatspartij en door mr. Molenaar is
betoogd, overeenkomt met het standpunt, in het afgeloopen
najaar door mr. de Geer in de Tweede Kamer
ingenomen. Nu blijkt, dat dit denkbeeld ook onder vrijzinnigen
aanhang vindt, al hebben wij reden om aan
te nemen dat niet de geheele liberale commissie (waarin
o.a. onze collega mr. Van Bolhuis zitting heeft) er mee
accoord ging.
Voor ons is dit alles een reden tot groote waakzaamheid.
Men zegt dat de Staatscommissie vóór Juni haar
Rapport zal indienen.
STOPPERS Pluimpje.
Jhr. Dr. J. Loudon, die gezant geweest is te Peking,
Tokio, Washington en thans nog te Parijs, zeide in zijn
dankwoord bij de huldiging ter gelegenheid van zijn
70en verjaardag o.a. het volgende:
„Ik heb de pers gezien en gevolgd in vele landen,
maar er is geen hooger staande pers dan die in Nederland".
DE J O U R N A L I S T 69
IS. SANTCROOS.
In de organen der Arbeiderspers kon men onlangs
het volgende lezen:
„Met ingang van 1 Juni
a.s. is onze collega, Is. Santcroos
Dl.zn. benoemd tot
hoofdadministrateur van
„Ziekenzorg", en tot directeur
van de levensverzekeringmaatschappij
„Z.Z."
(Ziekenzorg NV.). Deze
benoeming, die onzen partijgenoot
Santcroos maakt
tot opvolger van den onlangs
overleden hoofdadministrateur
Sarphatie, is een
logisch uitvloeisel van de
sterke band die sedert jaren
tussen Santcroos en „Ziekenzorg"
bestond. Het bestuur
van deze vereniging
had hem reeds vijf jaar geleden
aangezocht, op grond
van de grote belangstelling,
die Santcroos voor het vraagstuk der arbeidersziekenfondsen
bezat, als haar secretaris op te willen treden,
en toen dezer dagen door het overlijden van
Sarphatie de plaats van hoofdadministrateur vacant
kwam, bereikte hem het verzoek voortaan deze functie
te willen vervullen. Vele jaren is hij ook redacteur van
het maandblad ver. „Ziekenzorg" geweest.
Santcroos zou dit jaar 25 jaar in de journalistiek zijn
geweest. Op 17-jarige leeftijd werd hij, zó van de schoolbanken,
volontair bij het toenmalige persbureau Vaz
Dias, waar hij 4 jaar bleef. Na een kort intermezzo, —
ontstaan door de opheffing van het Nieuwsblad voor
Nederland, dat door De Telegraaf gekocht werd, waaraan
hij juist benoemd zou worden — benoemde het
partijbestuur hem in Juli 1917 tot redacteur van Het
Volk. Santcroos heeft in die reeks van jaren talloze reportages
voor ons blad verricht, op vrijwel ieder terrein
dat voor een ambitieus journalist open ligt. Hij verzorgde
het stadsnieuws, doch trok ook herhaaldelijk naar
buiten, — nog onlangs brachten wij zijn verslagen van
de overstromingsramp 1926 in herinnering, — terwijl in
de laatste tijd de gemeentepolitiek het terrein van zijn
werkzaamheid was. Bovendien heeft hij in allerlei tijdschriften,
waarvan hij tot de medewerkers behoorde,
artikelen op velerlei gebied gepubliceerd.
Ruim negen jaar heeft de Ned. Journalisten-Kring
Santcroos onder zijn hoofdbestuurders geteld. Voorts
was hij lange tijd secretaris van de vereniging tot het
oprichten van lagere nijverheidsscholen, en de twee neutrale
nijverheidsscholen, die Amsterdam telt, zijn, mede
dank zij zijn initiatief, hier ter stede tot stand gekomen."
Tot zoover de Arbeiderspers. Wij van onzen kant
wenschen hier een woord van leedwezen aan toe te
voegen, niet alleen over het verdwijnen van een zeer
bekwaam en toegewijd journalist uit ons midden, maar
ook, en zeker niet minder, over het heengaan van een
voortreffelijk Kringbestuurder. Santcroos heeft zich ook
van deze laatste taak met grooten ijver gegeven. In het
Kringbestuur droeg men hem niet alleen algemeen
vriendschap toe, maar men stelde er zijn adviezen, die
steeds even zakelijk en doordacht waren, en altijd op
rustigen, zij het sterk overtuigden toon werden gegeven,
op zeer hoogen prijs.
In de jongste bestuursvergadering heeft Santcroos van
zijn aanstaand heengaan mededeeling gedaan.
Zijn afscheid beteekent een stellig verlies voor de
journalistiek en voor ons Bestuur.

70 DE J O U R N A L I S T
E. THORN PRIKKER, t
Enkele weken geleden is in Den Haag in 62-jarigen
ouderdom overleden de eenigszins vergeten journalist
en romanschrijver Eduard Thorn Prikker. Zijn naam
moge niet zoo bekend zijn geworden als dien van zijn
broer, den schilder Johan Thorn Prikker, omstreeks de
eeuwwisseling heeft hij toch belangrijk letterkundig werk
verricht, dat volgens velen een beter lot verdiend had.
De overledene is werkzaam geweest aan de redactie van
De Avondpost, is Parijsch correspondent van De Telegraaf
geweest, was een der eerste postscripta-schrijvers
van de Haagsche Post en maakte later nog deel uit van
de redactie van de Delftsche Courant. Als schrijver heeft
hij vooral onder de pseudoniemen van Eduard Verburgh
en F. Walraedt van Royen veel meer beteekenis gehad
dan als journalist. In 1898 richtte hij De Arbeid op.
waarin hij op hoogstaande wijze oppositie voerde tegen
de Tachtigers. Het blad heeft slechts vier jaar bestaan
en hoewel zijn proza in ruimen kring weerklank vond,
is hij later vergeten en heeft hij geen navolgers gehad.
Uit den tijd, dat hij redacteur was van de Delftsche
Courant, herinner ik mij een voorval, dat even typeerend
was voor zijn kwaliteit als journalist als voor zijn
macht over het woord. In het najaar van 1934 zou prof.
Lorentz voor een studenten-vereeniging komen spreken
over de relativiteits-theorie. Prikker werd er op afgestuurd
om van die lezing een verslag te maken voor de
Delftsche Courant, maar wat kregen de lezers van het
blad den volgenden avond onder de oogen? 's Morgens
vertelde Prikker van het gesprokene geen syllabe te
hebben begrepen, maar hij had zich een prachtig beeld
gevormd van den met vele gebaren druk sprekenden kleinen
hoogleeraar. Dit beeld nu legde hij op onnavolgbare
wijze in woorden vast, zoodat de lezers in driekwart
kolom een zeer scherp en sprekend beeld kregen voorgezet
van den wereldberoemden Nederlander. Het was
journalistiek van hoog gehalte en ik geloof zeker, dat
de lezers der Delftsche Courant aan dat „portret" veel
meer gehad hebben, dan aan een wat stuntelige weergeving
van de bsproken materie. Immers degenen, die
iets over de relativiteits-theorie willen weten, zullen er
een locaal nieuwsblad niet op naslaan, terwijl de stof
zich voor den gemiddelden lezer van een plaatselijk ormaan
m.i. evenmin leent. Ik meen dan ook, dat Prikker
ons een goed voorbeeld heeft gegeven, maar tevens ben
ik van oordeel dat het weinigen van ons gegeven is
zoo'n prestatie op behoorlijk peil ten uitvoer te leggen.
W. R. C. VAN BOETZELAER.
lilt Onze Bladen.
PREVENTIEVE CENSUUR?
In het orgaan De R. K. Staatspartij kwam onlangs
een voortreffelijk artikel voor over preventieve censuur,
waaraan wij het volgende ontleenen:
„De vrijheid van drukpers is den burger niet gegund bij wijze
van onschuldig vermaak, dat hem weer ontnomen kan worden, zoodra
hij er een voor de overheid onwelgevallig gebruik van maakt.
De vrijheid van drukpers is een wezenlijk bestanddeel van onze
vaderlandsche democratie. De bouwers van onzen rechtsstaat hebben
getracht in het positieve recht waarborgen te scheppen tegen machtsoverschrijding
door de hoogste machthebbers. Het staatkundig raadsel:
„Wie zal de bewakers der rechtsorde bewaken?" hebben zij
trachten op te lossen door de constitutie te doen steunen op drie
pijlers: op een evenwichtige driedeeling van machten, op de volksvertegenwoordiging
en op directen volksinvloed. Drie pijlers,
waarvan er geen mag ontbreken. Ook niet de directe volksinvloed.
Vrijheid van drukpers en recht van petitie zijn even goed elementen
van ons rechtssysteem, als de vertegenwoordiging van het volk
in de wetgevende lichamen. Wat voor zin zou het algemeene kiesrecht
hebben zonder de vrije meeningsuiting van het volk?
Ook art. 7 is een grondwetsartikel. Zonder drukpersvrijheid is
onze rechtsstaat niet volledig.
Niet alleen in ons recht, doch dieper nog in deze vrijheid verankerd.
Zij is ons volk in de ziel gegroeid. Geen kwader man,
dan een Nederlander, die niet zijn meening zeggen mag. In de
bakermat der boekdrukkunst heeft de drukpersvrijheid het eerst
gebloeid. Niet steeds ten zegen, het zij erkend. Doch kwam ons
land er slechter af dan andere, waar het ventiel van het opstandige
woord werd gestopt en het volk aldus geprest werd tot de opstandige
daad? Wat de staatkunde te vreezen heeft is niet het
teveel aan denkbeelden, doch het tekort. Slechts achterstand. Het
teveel kost papier, het tekort bloed. In het algemeen heeft hier te
lande de publieke gedachtenwisseling door middel van de drukpers
de ontwikkeling der ideeën bevorderd, en sociale hervormingen
zonder schokken doen verloopen. In het algemeen toonde ons volk
aan de politieke minderjarigheid te zijn ontwassen, en in staat te
zijn de weelde der drukpersvrijheid te kunnen dragen. Vergeten wij,
katholieken ook niet, wat wij in de jaren van onze emancipatie
te danken hebben gehad aan onze vrije pers. Er zijn echter steeds
wanklanken in het koor gehoord, en, zegt men, op het oogenblik
zijn die sterker dan ooit. Wat tien jaar geleden niet mogelijk scheen,
gebeurt: de Regeering van het Nederlandsche volk overweegt,
wegens veelvuldige drukpers-excessen, wijziging van het zevende
Grondwetsartikel.
Art. 7 luidt: „Niemand heeft voorafgaand verlof noodig, om door
de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders
verantwoordelijkheid volgens de wet."
Door de laatste zinsnede is dit artikel niet zoo heel veelzeggend.
Als het echter iets inhoudt, dan is het: het verbod van preventieve
censuur. Wijziging van dit artikel is geheel overbodig, tenzij
men wil aantasten het beginsel, dat preventieve censuur in ons
recht niet mag voorkomen. Terecht komen dan ook diegenen in
het geweer, die hier een wezenlijk element onzer democratie zien
bedreigd.. Doch is niet even terecht de Regeering verontwaardigd
over de excessen dier drukpersvrijheid? Hier ligt een dilemma: een
nationaal cultuurgoed, dat waard is te worden verdedigd, en uitwassen,
die om het snoeimes roepen.
Wijs is het maanwoord van St. Thomas, waarmee hij den wetgevers
afraadt al het kwaad met verboden te willen bestrijden,
omdat „veel goeds zou worden belet, indien men al het kwaad zou
willen verhinderen."
Wat immers beteekent preventieve censuur? Zij kan zich uitstrekken
over persoonlijke beschuldigingen, over publicaties van
feiten en over zuivere meeningsuitingen. Het is waar, dat de extremistische
pers zich schuldig maakt aan schandelijke uitingen. Doch
is niet verreweg het grootste deel der Nederlandsche pers het rustig
spiegelbeeld van een, weliswaar sterk geschakeerde, maar toch
evenwichtige volkseenheid? Wanklanken hebben zich daarnaast
steeds voorgedaan. Was 40 jaar geleden de sociaal-democratische
pers zoo democratisch van toon? Herinnert men zich nog de anarchistische
blaadjes ten plattelande? Kon ook de oude school der
katholieke journalistiek, de generatie der emancipatie, geen forschen
toon aanslaan? De soep wordt in dit land dikwijls zeer heet opgediend,
doch hoe werd ze gegeten? Indien de prikkelbaarheid
van ons kalme volk inderdaad dermate is toegenomen, dat lectuur
gevaar oplevert voor de openbare orde, is het dan noodig van het
zachtste repressieve stelsel van censuur ineens, met overslaan van
alle tusschentrappen, over te springen naar de preventie? De wetgever
zal heel veel bereiken door een herziening van het Strafwetboek,
wat betreft het daderschap van drukpersdilecten. Het is beter
door 't aannemen van een fictief daderschap, dengene die in feite
hoofdredacteur is (dus geen strooman), te treffen, dan rotatiepersen
en drukkerijen. (Het schijnt dr. Colijn wenschelijk voor te komen
een orgaan als zoodanig te kunnen opheffen, door tijdelijke of
permanente verboden. Dit is een illusie. Zulke verboden werken
averechts: als propaganda. Houdt den dader!).
Naast verscherping der strafrechtelijke repressie kan slechts helpen
de opvoeding van het publiek. De gezonde geesten zullen er
spoedig genoeg van hebben te worden aangesproken op de wijze
waarop men slechts tot gepeupel het woord richt. De democratische
bladen gewennen hun lezers daarom behalve aan goeden inhoud
ook aan goeden toon.
Wijziging van artikel 7 der Grondwet lijkt voorshands niet
noodig. Daar zit tè veel aan vast. Wel zou deze Regeering een
verstandig gebruik maken van preventieve censuur, doch dat zijn
overwegingen, waarop men geen Grondwetsherziening baseert, die
toch een blijvende verandering van ons rechtsstelsel beteekent. Wellicht
is ten opzichte der persmanieren op den langen duur meer
heil te verwachten van het andere grondwetsartikel, dat onder
handen zal worden genomen: art. 194.
Eigenlijk moeten de huidige drukpers-uitwassen ernstiger genomen
worden als cultureel gevaar, dan als gevaar voor de staatsorde.
Het nieuwe is niet, dat er gehitst wordt. Dat is erger gebeurd.
Het nieuwe is. dat de demagogie geen uiting meer is van
verhitte geesten, die doldriftig strijden voor een zaak, waardoor zij
zijn gevangen. Thans wordt koelbloedig demagogie gepleegd als
een wetenschap, volgens internationaal gangbare schabionen, zonder
bekommernis om de waarheid, doch alleen lettend op het nuttig
effect. Het is daarom vooral de tastbare kwade trouw, die in de
communistische en fascistische pers ergert. Dit is niet uitsluitend
een kwestie van staatsgevaarlijkheid, doch dikwerf veeleer van
beroepseer. Wanneer ooit (wij allen zijn dan oud en grijs) het
publiciteitsbedrijf zich inwendig zal hebben georganiseerd, d.w.z.
organisch zal zijn geworden, wanneer door toenadering tusschen
uitgevers en schrijvers ooit een gesloten bedrijfschap zal zijn ontstaan,
dan zal een eigen tuchtrecht, van overheidswege gesanctionneerd,
heilzamer werken dan regeeringscensuur. Het persbedrijf zelf
zal de beroepseer bewaken. De collectiviteit zal daarbij het verantwoordelijkheidsgevoel
toonen, dat den enkeling somtijds ontbreekt.
Dit alles heek nog tijd van leven. Men rijde niet te paard dezen
porceleinwinkel binnen."

Journalistieke Herrirniermgen.
HERINNERINGEN VAN EEN JOURNALIST. *)
III.
Ik heb in de 25 jaar, dat ik aan de Amsterdamsche
Courant gewerkt heb, heel wat mee gemaakt.
Hoofdredacteuren maar één. Nadat de Bergh, na zijn
terugkomst uit Indië, waarheen hij zich ter elfder ure
door Mr. Caroli voor mevrouw Bulkly had laten zenden,
door de directie weggekeken was, deed Franchimont
als redacteur het werk, zonder dat hij echter hoofdartikelen
schreef. Dat deed een enkelen keer de directeur
van de Brakke Grond, de heer Van Beek, of de heer
J. Hulse, die tweede correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche
Courant was, een zeer begaafd journalist,
voor wien ik groot respect had. Ik kende hem door zijn
brochure ,,Naar Frankrijk front" door Aldegonde, waarin
hij den jongsten oorlog nagenoeg geheel voorspelde,
vooral ten opzichte van de plaats waar deze zich moest
afspelen. Aan de verschijning dezer brochure is een aardige
geschiedenis verbonden. Op een goeden dag vroeg
Hulse mij, of ik een geheim kon bewaren. Ik antwoordde
daarop, dat dit wel zou gaan. Hij vertelde me toen.
dat hij mij vertrouwde, mijn hulp kwam inroepen. Hij had
na zijn studie voor officier vaarwel gezegd te hebben,
een paar militaire vakken, strategie en taktiek, aangehouden
en na een grondige studie van den Fransch-
Duitschen oorlog van '70 — hij kende het Duitschc
Generale-Stafwerk bijna uit zijn hoofd — een brochure
geschreven, waarin hij met klem betoogde, dat Nederland
zich in een volgenden oorlog bij Duitschland moest
aansluiten, wilde het niet onder den voet geloopen
worden. Hij voorzag dat die brochure heel wat sensatie
zou maken, doch wist ook, dat, indien uitlekte dat hij
de schrijver was, men zou zeggen: „Weet hij veel!", en
daarmee de brochure in de prullemand zou verdwijnen.
Want, zoo redeneerde hij, men let hier nooit op wat
gezegd wordt, doch op wie het zegt. En de ondervinding
stelde hem volmondig in het gelijk. Nu was zijn verzoek
aan mij, dat ik voor een uitgever zou zorgen, zonder zijn
naam te noemen en dat ik zwijgen zou. Wat dit laatste
betreft, kon ik hem met een gerust hart verzekeren,
dat ik dit kón en wilde en wat het eerste betreft, dat
ik zou probeeren of de uitgever van mijn militaire bundels
de uitgave aandurfde. De bezwaren kwamen natuurlijk
dadelijk voor den dag. Een brochure uitgeven,
zonder den naam van den schrijver te kennen, leek den
heer L. J. Veen niet aanlokkelijk. Vooral omdat de uitgave
van een brochure in ons land meestal een te kort
opleverde. Wat dat betreft, kon ik hem gerust stellen.
Geld zou hij er niet hebben bij te leggen. Als er een
tekort was, waarvoor wij niet vreesden, zou dat door den
auteur betaald worden. Ten slotte stapte de uitgever over
de bezwaren heen, doch hij wenschte, alvorens te beslissen,
de brochure te lezen. Dat werd hem toegestaan.
De lezing scheen op den heer Veen zoo'n indruk te
maken, dat hij besloot de brochure uit te geven. Zij verscheen
en werd naar alle voornaamste bladen der wereld
ter recensie gezonden. Neen, wat wij daar een plezier
van gehad hebben! Een onzer grootste politieke
bladen — het was tijdens het Ministerie-M ackay
— liet in haar aankondiging doorschemeren, dat de brochure
geschreven moest zijn door een der leden van het
zittend Ministerie en het wees Mr. A. F. De Savornin
Lohman als met den vinger aan. Alle groote dagbladen
van Europa, in de eerste plaats de Duitsche en Fransche,
doch ook de Belgische en Oostenrijksche bladen,
plaatsten hoofdartikelen tegen of voor. Maar zijn deskundigheid
en de voorspelling van het toekomstig terrein
van den oorlog (België werd door niemand bestreden.
*) Gevonden in de nalatenschap van den schriji
DE J O U R N A L I S T 71
Twee gedelegeerden;
Jan van den ± ;
(Amsterdam) en K,
Voskuil (den Haag)
met elkander in diepzinnig
overleg aan den
[eestmaaltijd in Den
Haag. Zouden ze nu
werkelijk een „Bond
va n Gedelegeerde n''
willen oprichten, zooals
al meermalen werd
gefluisterd, ten einde
hun rechtpositie in het Bestuur te versterken?
Voor Hulse was de zaak daarmee uit. De brochure
werd druk verkocht, er behoefde dus niets bij en hij werd
gelezen door hen, op wie de schrijver het oog had.
In die dagen was Henry Tindal in De Telegraaf de
militaire medewerker, die er in een reeks artikelen op
hamerde, dat men het leger zou verbeteren. Hij liet de
brochure niet onbesproken, ik laat staan in welke richting,
maar wat het vermakelijkste was, hij insinueerde,
dat de schrijver der brochure in de Brakke Grond (waar
De Amsterd. Cr. verscheen) zetelde. Ik sprak dit natuurlijk
dadelijk tegen, doch toen ik mijn aanslag in de
gemeente-belasting thuis kreeg, bemerkte ik, dat ik vrij
aanzienlijk was verhoogd, niettegenstaande de toenmalige
wethouder voor de Financiën, Dyserink, die commissaris
van de Brakke Grond en daardoor ook gelieerd
was aan de Amsterdamsche Courant, kon weten, dat
mijn salaris, dat toen nog ƒ 800.— bedroeg, niet was
verhoogd, wat ik den heeren op het Stadhuis meedeelde.
Het antwoord deed onmiddellijk zien, dat men daar
goede couranten-lezers was, want de ambtenaar gaf me
triumpheerend ten antwoord: „Maar die brochure „Naar
Frankrijk front" heeft u toch geen windeieren gelegd!"
Met moeite kon ik hen overtuigen, dat ik de schrijver
niet was, wat uit den stijl direct sprak. Want Hulse had
een benijdenswaardigen stijl, door scherp en raak de
dingen waarom het ging den klemtoon te geven.
Behalve deze brochure had hij in de door mij geredigeerde
Portefeuille een paar artikelen geschreven over
„Het Dagboek van Willem de Klerk" en over den Franschen
criticus H. Beune, die zooveel succes hadden, dat
de uitgever M. M. Olivier vroeg ze afzonderlijk te
mogen uitgeven.
Ik kende dus zijn pittigen stijl en bewonderde die, zoodat,
toen de directie van de Amsterdamsche Courant mij
vroeg, wien ik als hoofdredacteur zou aanbevelen, ik
geen oogenblik aarzelde om Hulse te noemen, op wien
de keuze dan ook gevestigd werd. Hij nam die benoeming
echter niet aan, zonder voorwaarden, waarvan er
enkelen ons golden, wat het salaris betreft. Hij verklaarde
met zulke hongerlijders niet te kunnen werken.
Bovendien stelde hij als eisch, dat ik, die de stad op
mijn duimpje kende en liefhad, moest blijven. Hij kreeg
in alles zijn zin.
Zijn eerste werk was om, in navolging van De Amserdammer,
waaraan hij onder de Koo gewerkt had.
een spiegel van de courant aan te leggen. Tot dusver
gaf ieder redacteur zijn copie aan den meesterknecht der
drukkerij en 's middags bij het opmaken ging de redacteur-binnenland
even naar boven en als er te veel was,
besliste deze in overleg met den meesterknecht, die ook
opmaker was, wat kon blijven liggen. Nu moest alles in
rubrieken, die een vast nummer droegen, worden ingeschreven
met het aantal regels en moest de redacteur,
met die lijst voor oogen, opmaken en vooruit al weten
of er te veel of te weinig was en hoeveel. Voor het
opmaken behoorde hij al wat niet actueel was op een
nieuwe lijst voor een anderen dag over te schrijven en
niet te laten zetten. Dit vroeg eenige oplettendheid, doch
eenmaal er aan gewoon, was het doodeenvoudig en rationeel.
De arme meesterknecht werd er ziek van en

72
kwam niet op de drukkerij terug. De redacteur, die er
mee belast werd, mopperde den ganschen dag over de
moeilijkheden, doch Hulse bleef doodkalm en zei: ,,A1
moet ik ook over al jullie lijken gaan, het moet gebeuren,
want later zal je me er dankbaar voor zijn."
De redacteur werd ook ziek en keerde evenmin terug.
Zijn opvolger had er geen moeite mee en erkende volmondig
het practische van het systeem, dat sedert wel
overal zal zijn ingevoerd.
Wat zijn de salarissen in de journalistiek veranderd!
Ik heb al verteld, dat ik, tot dat Hulse hoofdredacteur
werd, ƒ 800.— verdiende. En daarvoor moest men nacht
en dag gereed staan, want ik heb de geheele ontwikkeling
van de sociaal-democratie mee gemaakt, — en kon
men op bijverdienste niet rekenen. Een teekenend staaltje
ondervond ik voor Hulse kwam. Het was het eerste
jaar van mijn journalistieke loopbaan. Ik had me met
het oog op de komst der Koninginnen in de bullen, dus
in de schuld moeten steken. Op den dag van aankomst
kom ik 's morgens in pontificaal, gekleed-gejast en hooggehoed,
op bureau. Wordt van alle kanten door de collegas
bewonderd en op den hak genomen. Ik was in de
beste stemming. Nog even op mijn tafel ziende, vind
ik een briefje, geschreven met de hand van den Directeur
Van Beek. Ik maak het couvert open en lees: „Gij
hebt al uw werkkracht aan de Amsterdamsche Courant
verkocht. En ik hoor dat gij de redactie van De Portefeuille
voert. Gij hebt te kiezen tusschen dit laatste
blad en de Amsterdamsche Courant."
Nu moet men, om mijn woede te verklaren, weten, dat
De Portefeuille een kunstblad was, dat door mij en de
meeste medewerkers voor niets geschreven werd.
Ik had de Redactie op mij genomen, omdat ik als jong
journalist aan een blad, dat geen relaties meer had,
daardoor met belangrijke en belangwekkende menschen
in aanraking kwam. Ik stapte onmiddellijk naar het bureau
van de directie en zei: „U hadt me dat toch, waar
we zoo kort bij elkaar zitten, wel mondeling kunnen
zeggen. Weet u dat ik De Portefeuille voor niets redigeer?"
— „Dat kan mij niet schelen, maar je hebt, zooals
ik je schreef, te kiezen of te deelen". Nu hadt de
goede man het ongeluk niet erg parlementair te zijn
en een knoop in zijn gesprek laten vallen. Dat maakte
me zoo van streek, dat ik hem even liet hooren dat ik
uit mijn soldatentijd een bloemrijker taal kon produceeren
dan hij, die nooit 's Konings rok gedragen hadt.
Dat sloeg in. Daarop was hij niet voorbereid en maakte
indruk.
„Gij zegt dat ik kiezen moet, welnu, ofschoon ik er
broodeloos door word, ik heb gekozen. Ik ga naar huis
en zoekt gij maar een ander om de Koninginnen te
volgen".
Er was natuurlijk geen ander en dat maakte hem klein,
maar het meest had mijn kazerne-taal indruk op hem
gemaakt, want we zijn sedert de beste maatjes geworden
en gebleven. Hij begon nu een geheel anderen toon aan
te slaan en meende, dat we ons beiden te veel opwonden
en dat het verstandig zou zijn, om straks, als het werk
afgeloopen was, er kalm over te praten. Ook toen tapte
hij uit een heel ander vaatje, zoodat de zaak met een
sisser afliep.
Maar ik bleef De Portefeuille redigeeren.
N. VAN HARPEN.
STOPPERS. Pers-attaché's.
De Gazeffe Ufficiale van 28 Maart 1936, no. 73 meldt,
dat de functie van persattaché bij de Italiaansche Ambassades
en Gezantschappen wordt ingesteld. Ten hoogste
zullen 14 persattachés kunnen worden benoemd bij
die diplomatieke vertegenwoordigingen, die nader zullen
worden aangeduid. De kosten, aan deze nieuwe
instelling verbonden, komen ten laste van het Ministerie
van Propaganda en Persaangelegenheden.
DE J O U R N A L I S T
Allerlei.
ZUID-AFRIKAANSCHE JOURNALISTIEK.
Na een 35jarige loopbaan in de journalistiek is dr.
Gustav S. Preller, hoofdredacteur van Die Vaderland
afgetreden en door W. van Heerden, zijn assistent, opgevolgd.
Preller wordt met Eugène Marais en onzen landgenoot
dr. F. V. Engelenburg tot de vaders van de Af'rikaansche
journalistiek gerekend. Hij heeft met taai idealisme
een Afrikaansche journalistiek voor den Afrikaansch-sprekenden
Afrikaner helpen opbouwen en
daarbij nog tijd gevonden voor de publicatie van tal van
geschiedkundige boeken. Voor zijn verdiensten als geschiedvorscher
van het Afrikaansche volk schonk de
universiteit van Stellenbosch hem in 1930 een eeredoctoraat.
Noode ziet Die Vaderland hem vertrekken, niet
om te rusten, maar om zich te wijden aan zijn tweede
levenswerk, waaraan hij sinds eenigen tijd bezig is, n.1.
de verzameling van gegevens nopens den tweeden vrijheidsoorlog.
Het was sinds lang de wensch van de Unieregeering
dat die geschiedenis zou worden te boek gesteld
en meer dan iemand anders is Preller daarvoor de
aangekezen man, die door eigen studie tot de hoogste
sport is opgeklommen, tot hoofdredacteur van een Afrikaansch
blad met nationalen invloed en tot een van
Zuid-Afrika's beste geschiedschrijvers.
Preller, een kleinzoon van den beroemden generaal
S. Schoeman, is in 1874 geboren op de plaats Klein-
Schoemansdal, waar thans Pretoria ligt. Voor den oorlog
van 1899 was hij klerk op het departement van mijnwezen
van de Zuid-Afrikaansche republiek.
H. W. DE RONDE
Er heeft zich een comité gevormd, om onzen collega
H. W. de Ronde, muziek-criticus van het Rotterdamsch
Nieuwsblad, op 1 Mei a.s. bij zijn afscheid een huldeblijk
aan te bieden. Burgemeester Droogleever Fortuyn is
eere-voorzitter. De Kring-voorzitter maakt deel uit van
het Comité. Op 1 Mei, des middags half 4, zal men in
de foyer van den Doelen den scheidenden collega, aan
wien Henri Dekking in ons vorig nummer een beschouwing
wijdde, de hand kunnen drukken.
3. B. VESTERS.
Op de jaarvergadering van de Katholieke Journalisten-Vereeniging,
de volgende maand te houden, zal de
heer J. B. Vesters het voorzitterschap, dat hij vele jaren
heeft bekleed, neerleggen. Met leedwezen is dit ook
door ons vernomen; wij behouden aan de talrijke ontmoetingen,
welke wij met hem mochten hebben, niet
anders dan goede en aangename herinneringen aan een
hoogst-achtenswaardige, rechtschapen en bescheiden
persoonlijkheid.
De heer Jan van Menten, hoofdredacteur van het
Handelsblad van Antwerpen, herdacht Zondag zijn
gouden jubilé als journalist. De Koning benoemde hem
tot commandeur in de Leopolds-orde.
De Nieuwe Hengelosche Courant bestaat op
Mei a.s. 50 jaar.
— Ledenlijst. Aan de wijzigingen op pag. 48 moet
worden toegevoegd:
Dr. S. S. Smeding, verhuisd naar Tverseijlt Bestech
Lange St. Pieterstraat, Middelburg.
Aan de Ledenlijst (boekje) moet worden toegevoegd:
Ph. J. G. Roest, van Boetzelaerstraat 53, Alphen a. d.
Rijn. Achter den naam D. Wehrens moet de toevoeging
Eigen Volk worden geschrapt.