Untitled

Toch kreeg Ter Doest tot ver in de dert iende eeuw
boeken van de Brugse kanunniken. Ro nd 1200 ging het
hoofdzake lijk om bijbels, bijbelco mmentaren en
theolog ische standaardwerken. Hun oorspronkel ijke
herko mst blijkt uit hun eigendo ms merken. In 1291 kreeg
Ter Doest van Gervasius, kanu rmik van Sint-Donaas en
acade misch geschoold jur ist, al zijn jur id ische handschriften,
24 boekdelen me t ale toen malige basiswerken.
Cisterc ië nzers mo chten aan de w1ivers ite iten geen recht
studeren, ma ar door schenkingen en aankopen kwa men
ze in de loop van de dertiende eeuw we l in het bezit van
de nod ige teksten om op de hoogte te zijn van deze zeer
belangr ijke wetenschap.
Gervas ius' schenk ing is bekend dankz ij de bewaarde
oorkonde waarin hij zijn bes lissing liet registreren en
waarin al le door he m geschonken boeken werden
opgeso md. Boekenl ijsten, inventar issen en catalog i van
de bibliotheken van Te n Duinen, Clair marais en Te r
Doest z ijn heel zeldzaa m. De oudste 'c atalogus' van een
gedee lte van de b ibl iotheek van Te r Doest is missch ien
de dertiende -eeuwse boekenlijst op het einde van een
twaa lfde-eeuws handschr ift (Brugge, OB, ms . 55).
De lijst so mt de boeken op 'v an de kleine boekenkast',
en bevat 25 titels: heiligen levens, bijbelboeken,
liturg ische, t ijdrekenkund ige, filosof ische en theo log ische
teksten, zonder enige syste matiek.
Voor de Du inenabd ij is geen enkele oude cata logus
beschikbaar. Wel is een me rkwaardig docu ment
bewaard, waaru it blijk t dat Jo hannes Sn idew int, mo nn ik
van de Duinenabd ij, in het begin van de veertiende
eeuw een aantal fi losofische en theo logische boeken van
Ter Doest levenslang in bru ik leen had. Sn idew int
doceerde toen aan het Sint-Be rnarduscollege in Parijs.
Hij had de boeken, a les sa men een twintigta l cod ices,
overgeno men van Jo hannes de He, van Te r Doest, d ie tot
aan zijn dood in 1311 eveneens docent was in Parijs.
Het boekenbez it van de Vlaa mse cisterc iënzerabd ijen
bleef dus n iet noodzakel ijk geloka liseerd in de
bibliotheek: boeken werden so ms voor la nge tijd
uitge leend aan een confrater u it een andere abd ij, d ie ze
dan nog gebruikte voor zijn leeropdracht in Parijs.
Over de ma ter ië le inricht ing van de Vlaa mse
cisterciënzerbibliotheken bestaan heel weinig bronnen.
De handschriften ze lf waren zowe l in Te n Du inen als in
Cla ir mara is en Ter Doest voorz ien van eigendo msme
rken, dikwijls me t een bezweringsfor mu le die de
gebruiker waarschuwt het boek terug te brengen. In de
Du inenabd ij werden de handschr iften al heel vroeg
voorzien van een zeer eigen foliëring me t letters en
puntjes in rode in kt. De handschr iften van Te r Doest
kWUlen worden herkend aan de laat middeleeuwse titels
die oorspronkelijk op de achterplatten van de boekband
in een hoornen venstertje ( 'fenestra') zichtbaar waren.
Enkele keren is het wapenschild van de Duinenabdij
bewaard op de me ta len kla mp van een boekband
(Brugge, OB, ms . 102 en 476). De boekbanden van
Clair marais uit de twaalfde en dert iende eeuw zijn zeer
herkenbare en karakter is tieke cisterc iënzerbanden.
12 OPENBAAR KUNSTBEZIT IN VLAANDEREN 2002/2
auw: . .
m'l:l mo't>t olkn'ou:n.tnt.uam atu
mn cq ttmfq ntulê{\h O.\'.Ûi} · 7 \:o\n rfá
w.\cn 'l:lcbetwcdl'aw:.tfutaftmm mooa\{
fcqumu· mfu:u.ého. qJ.tä. -au\,· t\\\. ttatta-êön t
q_ua l. "Oclhmn:..ttt m {e·
tnm.{et.· ZJCl'Ott.m u q'O mm "'V' :nu. ·
t::. " " • m
cvtà& fu:{mt'.tx· a'l:l ecdtas-tÜt.· ab tona.
1) all ronU\nM ctlts 'btffiutun.m qua,av
inb& t«hOl.vnm -vou-at. d\-.n '0 ab avw
fcnyta(tcma·êi 'btS'utaM roman® q
i
m, \_UO (.miü.
ü v.oufti.- mfu
()l('tlttt \·u tro
fau\ü motfut
noili, mcii. m
1ltnn enu.an.
uaiö 'b fl'tle::
·tût {uil ('
t.m·ma-fta.
bom.mc. m.u
·tV' 1;>"& V.
n clt-{ubt.m·
fu.2k. q,m.· {. no
1irtatt.\n. '