Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De middeleeuwse boekvorm<br />
Het schrijfwerk in commerciële ateliers heeft deze<br />
vormen tot standaard verheven. Aanzetten tot<br />
vernieuwing kwamen vanuit de Arabische wereld.<br />
Het Tacuinum Sanitatis, een overzichtswerk over hygiëne<br />
en dieet, werd door de Arabische geneesheer Ibn Butlan<br />
gepresenteerd in een rastervorm op basis van vijftien<br />
kolommen. Ook de Latijnse vertaling, aanwezig in de<br />
Duinenabdij, en zelfs de zestiende-eeuwse gedrukte<br />
versies, hield deze originele vormgeving aan.<br />
Boeken schrijven vormde een onclercleel<br />
van cle ciagindeling van de monnik of<br />
lekenbroeder. Kopieerwerk was hard<br />
labeur in soms oncomfortabele<br />
omstandigheden. Hoe gestaag dit werk<br />
vooruit ging, is moeilijk te achterhalen.<br />
Carla Bozzolo en Ezio Ornato,<br />
wetenschappers clie het mieiele/eeuwse<br />
boek met meetlat en statistiek benaderen,<br />
ramen cle schrijfcapaciteit van een<br />
beroepskopiist op gemieleie/cl drie bladen<br />
per clag. Recent onderzoek van<br />
E. Overgaauw {l995) met betrekking tot<br />
schrijvende monniken in cle Neeierlanden<br />
komt uit op een tot ancierhalve folio per<br />
clag. De schaarse notities van kopiisten<br />
achteraan in handschriften getuigen van<br />
'een onmenselijke taak' maar 'graag<br />
opgedragen aan Gocl'.<br />
32<br />
Hugo de Fouilloy, De<br />
volucribus, ca. 1200<br />
Brugge, GS, ms. 89/54<br />
Een vroeg cisterciënzerhondschrift<br />
uit de Ouinenobdii met<br />
Duinenfoliëring<br />
De juiste pagina<br />
Het pagineren of foliëren, een hulp bij het lezen van<br />
teksten, was in de Middeleeuwen nauwelijks ingeburgerd.<br />
Vlaamse cisterciënzers hebben wel naar oplossingen<br />
gezocht om adequaat teksten te kunnen naslaan. Via een<br />
ingenieus spel van letters en pw1tjes vonden de<br />
mom1iken van Ten Duinen de gewenste passage in geen<br />
tijd in de exacte kolom van die bepaalde pagina.<br />
Alhoewel men in Clai.rmarais en Ter Doest gevoelig was<br />
voor de scriptoriumpraktijken van de moede.rabdij,<br />
werd deze zogenaamde Duinenfoliëring niet nagevolgd.<br />
In Vaucelles, eveneens in contact met de Vlaamse<br />
cisterciënzerabdijen, hanteerden de monniken dan weer<br />
een eigen numeriek stelsel.<br />
tnm:tOl.<br />
sl<br />
futc.quc.ro.arn dldbolu.m lzmu.<br />
rvmm_ipcmmuntfum.urfli.t.<br />
mtrn fatroT u IS humt'ln\t<br />
mm ru a1n autmu.á.tuá:ts.<br />
mles tcfpmqurmus-'<br />
mis fufunuu;. -rqmiJetmmnt<br />
non ftoo."A"C· tnl.t 2)110 a.ugs \)ttta'<br />
mO'l.tS .cahS'nrnl_aufucab ocull. / -ca t\t'a.tt· -r co:rultÉ'<br />
au.ua mam cat.ab-ttfmil.s dt'fl tï>tfrus ca.(a"'ct mfuu\\mltt. nt
Change language