a&mr 10 2010 middelkoop - VluchtelingenWerk Nederland

werknemers en de deugdelijkheid van de door hen getoonde
identiteitsdocumenten. In de tweede plaats is voorgesteld om
de verplichting tot doorzending van ID-documenten aan de
werkgever bij wie feitelijk arbeid wordt verricht en de verplichting
van deze ‘inlener’ om ook zelf de identiteit van de bij hem
tewerkgestelde vreemdeling te verifiëren (artikel 15, eerste en
tweede lid, Wav), te beperken tot werknemers uit landen buiten
de EU (met uitzondering van Bulgarije en Roemenië), de
EER en Zwitserland. De voorgestelde wijziging zal, zo laat de
Minister weten in zijn brief aan de Kamer van 15 september
2010, worden meegenomen in de wijziging van de Wav, zoals
aangekondigd in de Notitie Herziening Wav. 28 In de derde
plaats wordt voorgesteld om toezending en archivering van de
ID-documenten van vreemdelingen, langs elektronische weg te
realiseren. Daartegen bestaan volgens de Arbeidsinspectie geen
juridische bezwaren.
Wat betreft het ‘stappenplan’ mag er aan worden herinnerd
dat dit niet nieuw is. Op de website van het Ministerie van Szw
was al lange tijd zo’n stappenplan ter ondersteuning bij de
vaststelling van de identiteit van (buitenlandse) werknemers te
vinden. Het heeft in de jurisprudentie van de Afdeling ook een
belangrijke rol gespeeld. 29 De nieuw gepresenteerde versie van
het stappenplan is wat meer gedetailleerd dan het oude, maar
bevat overigens niets nieuws.
Het voorstel om de bijzondere verplichtingen voor en ten
behoeve van ‘inleners’ in artikel 15 Wav, niet te laten gelden
voor burgers van de Unie (voor zover zij althans vrij zijn op de
arbeidsmarkt), omdat dit ‘door de sector wordt beleefd als een
onnodig zware last’ 30 , getuigt van onnozelheid. De verplichting
is wat deze categorie vreemdelingen
betreft immers in strijd met
het discriminatieverbod zoals
omschreven in artikel 45 VWEU,
hetgeen de ABRS met zoveel woorden
in haar uitspraak van 16 juni
2010 31 heeft overwogen. Het is een
beetje genant om in de brief van de
Minister van 15 september 2010 32 te lezen dat het voornemen
bestaat om artikel 15 Wav in de voorgestelde zin aan te passen
in de wijziging van die Wav, zoals aangekondigd in de Notitie
van 18 september 2009, terwijl het gaat om iets dat, zoals door
de Afdeling is vastgesteld, ingevolge artikel 45 VWEU thans
reeds geldt. Overigens dienen de verplichtingen op grond van
artikel 15 Wav ook in een ander opzicht te worden bijgesteld en
in overeenstemming te worden gebracht met Unierechtelijke
uitgangspunten. Bij uitspraak van 19 mei 2010 33 heeft de Afdeling
immers ook bepaald dat de verplichtingen ex artikel 15
Wav disproportioneel zijn als het gaat om gedetacheerde werknemers
die tijdelijk zijn tewerkgesteld in het kader van grensoverschrijdende
dienstverlening binnen de EU. Het was handig
geweest als de Minister ook op dit punt aanpassing van de Wav
zou hebben aangekondigd en daarbij tevens melding zou hebben
gemaakt van het feit dat de verplichtingen tot doorzending
en bewaring door de dienstenontvanger (de Nederlandse
onderneming waarbij de gedetacheerde werknemers tijdelijk
tewerk zijn gesteld) bij intracommunautaire detachering, ook
voorafgaande aan zo’n wetswijziging, niet gelden. Leest de
Minister de jurisprudentie van de Afdeling eigenlijk wel?
Wat voor bijzondere vernieuwing met het ‘derde’ voorstel
wordt beoogd, is mij niet duidelijk. Het is nu al gebruikelijk en
ook geoorloofd om de gekopieerde ID-documenten van werkne-
Handhaving van de Wav
mers te scannen en in die vorm per e-mail door te sturen aan
‘inleners’ bij wie de betrokken vreemdelingen feitelijk tewerk
zijn gesteld. Wat niet mag is dat de inlener zelf een kopie
maakt van het ID-document dat hem door de betrokken werknemer
persoonlijk wordt getoond. Hij dient een kopie – al dan
niet in gescande vorm – te ontvangen van de formele werkgever
en vervolgens zelf de identiteit van de buitenlandse werknemer
vast te stellen aan de hand van diens originele ID-document.
34
Het blijft trouwens verstandig voor zo’n inlener bij wie de
betrokken werknemer feitelijk arbeid verricht om ook de originele
Nederlandse documenten van ter beschikking gestelde
werknemers te controleren. Blijken die vals te zijn, dan hangt
hij als ‘feitelijk werkgever’ niet alleen voor overtreding van
artikel 2 Wav, maar ook voor overtreding van artikel 15 Wav. 35
Zo verwonderlijk is het dus niet dat zelfs volgens het Evaluatierapport,
dat overigens geen bezwaren van werkgeverszijde signaleert,
het sanctiebeleid wat artikel 15 Wav betreft, als ‘te
streng’ wordt ervaren. Of de Minister aan de verlangens van
werkgeversorganisaties tegemoet is gekomen, moet intussen
worden betwijfeld. Er is immers geen sprake van enige reële
concessie, voor zover die niet reeds uit de jurisprudentie voortvloeide.
Zelfs de suggestie gedaan in het Evaluatierapport om
in geval van ‘lichte’ overtredingen van artikel 15 Wav, in eerste
instantie te volstaan met een waarschuwing, is niet overgenomen.
Met de maatstaven voor het controleren van documenten,
zoals die in artikel 4, derde lid van de Sanctierichtlijn
2009/52/EG, zijn geformuleerd 36 is al helemaal geen rekening
gehouden. Die richtlijn dient uiterlijk op 20 juni van het volgend
jaar te zijn geïmplementeerd. De implementatieplannen
Men heeft kennelijk alleen beluisterd wat men wilde horen.
Enige bereidheid om na te denken over mogelijkheden om
het kaf van het koren te scheiden, is er niet.
zouden nog vóór het einde van 2009 aan de Tweede Kamer
worden voorgelegd. 37 Tot op heden is daaromtrent echter niets
meer vernomen.
3 Tot slot
Het één en ander overziende kan worden vastgesteld dat de
Eindrapportage ‘Evaluatie Invoering bestuurlijke boete Wet
arbeid vreemdelingen’, een jubelzang op de zegeningen van
het Wav-boetestelsel is geworden, die gebukt gaat onder een
totaal gemis aan zelfkritisch vermogen. Ook wat betreft de verplichtingen
tot vaststelling van de identiteit van vreemdelingen
die loodzwaar op de schouders van werkgevers – en straks
na inwerkingtreding van de Wet Modern Migratiebeleid op die
van andere referenten – rust, is geen enkele verlichting te verwachten.
Wat betreft het nieuwe wettelijke regime na 1 januari
2011, zal er overigens mee rekening moeten worden gehouden
dat heel wat openbare lichamen, overheidsinstellingen en
gerenommeerde bedrijven niet als referent zullen kunnen worden
erkend. Overtreding van de Wav is immers één van de factoren
waarmee terdege rekening zal worden gehouden bij de
beoordeling van betrouwbaarheid en het vertoonde gedrag van
instanties, bedrijven en particulieren die als referent willen
worden erkend. 38 •
A&MR 2010 Nr. 10 - 519