a&mr 10 2010 middelkoop - VluchtelingenWerk Nederland

More documents

Recommendations

Info

1 Zie ARRvS 13 augustus 1981, nr. A-2.1113, RV 1981/5. Zie ook Vc 2000, C1/4.2.10.2, te vinden op MigratieWeb: ve10001000. 2 Omwille van de leesbaarheid zal ik vanaf nu niet steeds ‘hij of zij’ gebruiken, maar slechts ‘hij’. 3 Aanhangsel TK 2006-2007, nr. 394 (vragen van het lid Lambrechts aan de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, van Buitenlandse Zaken en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over seksuele oriëntatie als grond voor asiel). Zie ook Vc 2000, C1/4.2.10.2, ve10001000. 4 Vc 2000, C2/2.10.2. 5 UNHCR, Guidance note on refugee claims relating to sexual orientation and gender identity, Geneva 2008, § 3 en artikel 10 lid 2 Richtlijn nr. 2004/83/EG, ve04001791 (PbEU 2004, L 304). 6 Formeel is de beoordeling van asielaanvragen de verantwoordelijkheid van de Minister of Staatssecretaris van Justitie (thans Minister voor Immigratie en Asiel). De Hoofddirecteur van de IND neemt namens deze de beschikkingen. Namens hem worden die genomen door beslismedewerkers. Ik zal het dan ook hebben over ‘de IND’ en ‘de beslismedewerker’, omdat aan hen vaak de feitelijke aanvraagbeoordeling is. 7 P. Nardi en E. Schneider, Social perspectives in lesbian and gay studies: a reader, New York: Routhledge 1998, p. 539. 8 Zie http://www.refoanders.nl/ 9 Interview met mevrouw mr. X., beslismedewerker Immigratie en Naturalisatie Dienst, 12 mei 2010. 10 Om privacyredenen zijn alle namen uit de in de in dit artikel besproken zaken gefingeerd. 11 Rb. ‘s- Gravenhage 4 november 2009, AWB 09/32210 (“Abdul”). Link: https://www.vluchtweb.nl/livelinkvw/llisapi.dll?func=ll&objId=2056042& objAction=download 12 Idem. Zie r.o. 9. 13 Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, LJN: BK7528 (“Amir”), ve09001847, r.o. 2.17. 14 Rapport nader gehoor “Amir” (Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, LJN: BK7528, ve09001847). Dossier in bezit LM. 15 L. Berg en J. Millbank, ‘Constructing the Personal Narratives of Lesbian, Gay and Bisexual Asylum Claimants’, Journal of Refugee Studies, 2009 22-2, p. 195-223, p. 200. 16 Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, LJN: BK7528, ve09001847, r.o. 2.18. 17 UNHCR 2008, p. 17. Zie noot 5. 18 V.C. Cass, ‘Homosexual Identity Formation: A Theoretical Model’, Journal of Sex Research, 1979-4, p. 147-153. 19 Rapport nader Gehoor “Sarmed” (Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 29 september 2009, JV 2010/20 m.nt. S. Jansen, ve09001493). Dossier in bezit LM. 20 Berg en Millbank, p. 207. 21 Noot S. Jansen bij Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 29 september 2009, JV 2010/20, ve09001493 (“Sarmed”). 22 Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 29 september 2009, JV 2010/20, ve09001493 (“Sarmed”), r.o. 2.18. 23 Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, ve09001847, LJN: BK7528 (“Amir”), r.o. 2.12. 24 Beschikking “Amir”, p. 3. (Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, ve09001847, LJN: BK7528) Dossier in bezit LM. 25 Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 8 december 2009, ve09001847, LJN: BK7528 (“Amir”), r.o. 2.13. 26 Zie voor meer zaken waarin homoseksualiteit als nieuw feit wordt geaccepteerd: Rb. ’s-Gravenhage, zp Zwolle 26 september 2007, AWB 06/55693. (https://www.vluchtweb.nl/livelinkvw/llisapi.dll?func=ll&objId=1832690& objAction=download) en Rb. ’s-Gravenhage zp Groningen 17 november 2006, AWB 06/52448 (https://www.vluchtweb.nl/livelinkvw/llisapi.dll?func=ll&objId=1587771& objAction=download). Zie voor een zaak waarin een beroep op psychische stoornis niet werd gehonoreerd: Rb. ’s-Gravenhage zp Amsterdam 17 oktober 2008, AWB 08/34324. (Dossier en uitspraak in bezit LM.) 27 Voornemen “Kamal”, p. 7. (Rb. ’s-Gravenhage zp Haarlem 9 maart 2010, AWB 10/6922). (https://www.vluchtweb.nl/livelinkvw/llisapi.dll?func=ll&objId=2091941& objAction=download) 510 - A&MR 2010 Nr. 10 te omstreden om hier te beantwoorden. Maar het feit dat men volgens de circulaire al verdragsvluchteling kan zijn als men als homo gezien wordt, roept de vraag op of het dan nog wel belangrijk is dat iemand aannemelijk maakt dat hij homo is. Als de asielzoeker slechts voldoende aannemelijk moet maken dat hij als homo gezien wordt, doet het er dan nog toe of hij dat daadwerkelijk is? De zaak van Abdul 10 uit Marokko illustreert dit punt. Kort samengevat meende de IND dat Abdul geen homoseksueel is, omdat hij een relatie heeft met een transgender. Abdul’s partner is biologisch een man, maar identificeert en kleedt zich als vrouw. Abdul verklaarde voorts zich niet aangetrokken te voelen tot mannen. De IND stelde dat deze relatie tussen een man en een transgender daarom een heteroseksuele relatie betreft. 11 Naar mijn mening miskende de IND dat Abdul vervolgd wordt omdat hij niet voldoet aan de in Marokko heersende seksuele normen. Dit is onafhankelijk van welk etiket de IND precies op zijn relatie met een transgender wil plakken. De rechtbank overwoog dat ‘doorslaggevend is of geloofwaardig is dat de autoriteiten in het land van herkomst de asielzoeker als homoseksueel (zullen) beschouwen’ en vernietigde de beschikking. 12 De zaak van de Iraanse asielzoeker Amir roept zelfs de vraag op of, behalve overbodig, het wel gepast is van de overheid om te beoordelen of iemand homo is. Amir werd op de man af gevraagd of hij homo is, maar ontkent dat. Het blijkt dat voor hem iemand homo is als die persoon veel wisselende seksuele contacten heeft. Amir had een vaste vriend. Uit het gehoor blijkt dat de hoormedewerker dit in de gaten had. Ze legt hem uit dat hier in Nederland onder homoseksueel min of meer iemand wordt verstaan die zich aangetrokken voelt tot mensen van hetzelfde geslacht. De uiteindelijke beslismedewerker had er weinig consideratie voor: ‘Vervolgens heeft [Amir] verklaard dat hij zich niet aangetrokken voelt tot vrouwen, maar dat hij desalniettemin niet homoseksueel is. Van iemand die inmiddels 40 jaar oud is, en zijn nieuwe asielaanvraag wenst te baseren op zijn gestelde homoseksualiteit […], mogen duidelijker verklaringen over zijn seksuele oriëntatie worden verlangd.’ De rechtbank achtte deze overweging onvoldoende gemotiveerd en stelde dat duidelijk is dat de asielzoeker een andere definitie had van ‘homoseksueel’ dan de rapporteur. 13 Moet de IND dan alsnog in een nieuwe beschikking vaststellen dat Amir homo is, terwijl hij dat zelf als stigma ervaart? Zou het niet beter zijn om te concluderen dat Amir waarschijnlijk als homo gezien wordt door de autoriteiten, omdat zijn vaste partner een man is? Op basis van deze voorbeelden lijkt het onderscheid tussen daadwerkelijke homoseksuelen en asielzoekers die homoseksualiteit onterecht krijgen toegedicht, niet relevant. 3 Individuele beoordeling 3.1 Dossieronderzoek De uitkomst van de tweede vraag in dit artikel (hoe beoordeelt de IND in individuele gevallen of een asielzoeker aannemelijk maakt dat hij homo is?) zet nog meer vraagtekens bij het onderscheid tussen daadwerkelijke en niet-daadwerkelijke homoseksuelen. Uit het in de hierna volgende paragrafen besproken dossieronderzoek, blijkt dat het een lastige exercitie is om iemands homoseksualiteit in de praktijk vast te stellen.
Ik maak hierbij het voorbehoud dat dit onderzoek niet representatief is voor de algemene asielpraktijk. Omdat er niet centraal geregistreerd wordt om welke redenen asielaanvragen worden gedaan, was ik voor het vinden van dossiers aangewezen op de medewerking van advocaten, VluchtelingenWerk en zoekmachines op rechtspraak.nl en vluchtweb. Ik heb uiteindelijk 13 dossiers gevonden voor deze praktijkanalyse. Een beperkt aantal, zeker ook omdat ik helaas geen zaken van lesbiennes heb kunnen vinden. Hier volgt dan ook slechts een verkenning van de mogelijke problemen die spelen. 3.2 Uiterlijk, lichaamstaal en non-verbale communicatie Ik ben gelukkig geen gevallen tegengekomen waarbij de geloofwaardigheid van de aanvrager werd beoordeeld op basis van uiterlijke criteria als ‘ziet er niet als homo uit’, ‘verwijfd’, ‘nichterig’, ‘te mannelijk.’ De IND blijkt soms echter wel te letten op de lichaamstaal en non-verbale communicatie van een asielzoeker, bijvoorbeeld zuchten en lang nadenken over antwoorden. Dit kan een bruikbaar middel zijn om de verklaringen van de asielzoeker te interpreteren op waarachtigheid. Maar de mogelijke nadelige consequenties van het betrekken van non-verbale communicatie in de geloofwaardigheidsbeoordeling, illustreert het volgende fragment dat is overgenomen uit een gehoor met Amir: ‘Had u compleet lichamelijk contact met die jongen, of is het bij aanraking gebleven? Ik weet niet wat ik moet zeggen. Opmerking rapporteur: de heer [Amir] zwijgt. Opmerking tolk: ik heb de heer [Amir] gevraagd of hij het makkelijker vindt om er over dit onderwerp te praten als ik hem niet aankijk. Hij vertelde dat aankijken geen probleem is. Ik weet niet wat ik moet zeggen. Die vader van die jongen trof u met die jongen aan in bed. Hoe trof hij u aan? We waren naakt, ik weet niet hoe ik het moet uitleggen. Was u op dat moment seksueel actief bezig? We waren naakt, we hadden seks met elkaar. De vader kwam. Hij trof ons. Wat verstaat u onder ‘seks’? Het lijkt misschien een rare vraag, maar het is een woord dat veel verschillende betekenissen heeft. Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar we zaten gewoon. Ik kan het me ook niet herinneren. Hij was mijn vriend. Ik weet niet hoe ik het moet zeggen, het was zoals iemand anders die een vriendin heeft. Opmerking rapporteur: de heer Amir zucht steeds na een vraag en blijft een tijdje stil voordat hij de vraag beantwoordt. Waarom reageerde die vader zo, als u gewoon zat? Die jongen en ik waren altijd samen. Hij trof ons op die dag. Hij zag de scène. Het is gebeurd. Ik weet niet wat ik moet zeggen. Was u elkaar aan het aanraken? Ja. Op erotische lichaamsdelen? Ja. Ik weet niet hoe ik het moet uitleggen. Voor hem was het natuurlijk niet acceptabel. Hij zag mij en zijn zoon elkaar aanraken.’ 14 De beslismedewerker stelde vervolgens vast: ‘Betrokkene heeft in het algemeen zeer ontwijkende antwoor- Geloofwaardigheid en homoseksualiteit den gegeven op alle vragen die in de richting gingen van daadwerkelijk homoseksueel contact, of daadwerkelijke homoseksuele belangstelling. Zo heeft hij, ook niet na aandringen, kunnen concretiseren in wat voor positie [cursief LM] hij met de buurjongen door diens vader zou zijn betrapt.’ Deze overweging werd mede gebruikt om tot de slotsom te komen dat Amir ongeloofwaardig is en dat zijn asielaanvraag moet worden afgewezen. De antwoorden kunnen er inderdaad op duiden dat Amir liegt. Even goed kan het echter betekenen dat een asielzoeker zich schaamt of zelfs afkeer van zichzelf heeft. 15 De rechtbank vernietigde deze beschikking: ‘Weliswaar heeft eiser [de asielzoeker, LM] regelmatig in eerste instantie ontwijkende antwoorden gegeven, maar uit de antwoorden van eiser en de opmerkingen van de rapporteur blijkt duidelijk dat eiser beschroomd is over zijn geaardheid te praten.’ 16 3.3 Verwachtingen over homoseksuele gevoelens en beleving Bovenstaande zaak is niet alleen opvallend vanwege de interpretatie die de beslismedewerker geeft aan de houding van de asielzoeker tijdens het gehoor. De zeer intieme vragen naar seksuele contacten die de rapporteur stelt, zijn verontrustend. Van de aanvrager wordt kennelijk verwacht dat hij over zijn meest intieme ervaringen in detail antwoordt. Het is opvallend dat de IND-medewerker nadrukkelijk zegt dat iemand die door vervolgers onterecht als homo wordt beschouwd, niet onder het Vluchtelingenverdrag maar onder het EVRM valt. UNHCR adviseert om in plaats van vragen te stellen naar seksuele contacten, te vragen naar de manier waarop de asielzoeker zijn seksualiteit beleeft en naar zijn gevoelens. 17 Het gevaar bestaat dat die gevoelens en beleving dan wel moeten beantwoorden aan wat de beslismedewerker waarschijnlijke gevoelens en belevingen vindt. Als een asielzoeker niet over emoties en ervaringen praat op een manier die de beslismedewerker begrijpt, kan dit leiden tot een negatieve beschikking. In 1979 ontwikkelde de Australische psycholoog Cass een model voor seksuele ontwikkeling. 18 Volgens haar doorloopt men een aantal stadia: verwarring over seksuele identiteit, vergelijking van eigen seksuele identiteit met die van anderen, tolerantie van eigen identiteit, acceptatie daarvan, ontwikkeling van trotsgevoelens op seksuele identiteit en integratie van de seksuele identiteit met de eigen identiteit als geheel. Dat de IND van een dergelijke psychologische ontwikkeling uit gaat, wordt onder andere duidelijk in de zaak de achttienjarige Pakistaanse asielzoeker Sarmed: ‘Kunt u mij vertellen hoe u er achter bent gekomen dat u homoseksueel bent? Ik vond jongens leuk. Ik wilde seks met hen hebben. Kunt u me er nog meer over vertellen? Zoals ik heb verteld, ik vond jongens leuk en ik wilde seks met ze hebben. Kunt u me nog meer vertellen over het proces hoe u erachter A&MR 2010 Nr. 10 - 511
Page 1 and 2: IN DIT NUMMER ONDER ANDERE: Aardig
Page 3 and 4: Inhoud nummer 10 Artikelen 508 Gelo
Page 5: Dit betekent dat er dus eigenlijk t
Page 9 and 10: Tijdens het gehoor wordt duidelijk
Page 11 and 12: moslim bent, en aan de andere kant
Page 13 and 14: inspectie over 2009, waarvan de aut
Page 15 and 16: werknemers en de deugdelijkheid van
Page 17 and 18: Deze uitspraak was opmerkelijk omda
Page 19 and 20: verblijf, moet worden ingediend, ma
Page 21 and 22: nen de nareistermijn van drie maand
Page 23 and 24: is wegens ernstige geweldsdelicten,
Page 25 and 26: e orde een doorslaggevende rol spee
Page 27 and 28: Artikel PIETER BOELES | PROF. MR. P
Page 29 and 30: Doordat de signalering voorkomt in
Page 31 and 32: humanitaire of andere redenen. Dat
Page 33 and 34: hier de aandacht. Het gaat (a) om d
Page 35 and 36: alleen met de medewerking van de vr
Page 37 and 38: Ons advies is weliswaar niet binden
Page 39 and 40: wordt er steeds de nadruk op gelegd
Page 41 and 42: estuursorgaan tot de conclusie komt
Page 43 and 44: vloeden (r.o. 97). Advocaat-Generaa
Page 45 and 46: de asielprocedure niet ging over de
Page 47 and 48: een vestigingsalternatief in begins
Page 49 and 50: lia, and other places of forced mig
Page 51 and 52: Column Het dubbele paspoort en de i

a&mr 10 2010 middelkoop - VluchtelingenWerk Nederland

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?