VAN STROHALM TOT STRATEGIE - Politie & Wetenschap

het verantwoord zijn om zelfs zo'n 'toneelstukje' op te voeren.
Dat de discussie over de grens tussen opsporingsberichtgeving en journalistieke vrijheid
echter nog niet geheel is verdwenen, blijkt uit het volgende citaat:
“Opsporing Verzocht wordt doelbewust gebruikt om boeven te vangen. En de AVRO
laat te veel de regie voeren door Justitie. Dat kan bij De Telegraaf niet. Wij maken
onze eigen krant. Het is een beperkte visie. Justitie gunt de AVRO de exclusiviteit
door informatie achter te houden. Dat druist soms in tegen het algemeen belang. Zo
werd een foto van een gevaarlijke, ontsnapte tbs-klant uit Groningen vastgehouden
vanwege die exclusiviteit, terwijl de mensen al veel eerder bijvoorbeeld via De
Telegraaf gewaarschuwd hadden kunnen worden. ” 10
Vanuit journalistiek oogpunt is het “achterhouden van informatie” misschien zelfs wel een
doodzonde. Of het wachten met het publiceren van een foto verstandig was, is daarentegen
in dit geval een kwestie van afweging van belangen c.q. een kansberekening.
Infotainment
De term 'infotainment' vond waarschijnlijk pas rond 1990 ingang. Vooral in de tv-wereld was
er behoefte aan een term die recht deed aan de al jaren bestaande ontwikkeling naar
onderhoudende informatie of informatief amusement. En ook al is de term infotainment dan
nog betrekkelijk jong, het fenomeen dat daarmee bedoeld wordt is dat zeker niet. Er zijn zelfs
uit de Middeleeuwen voorbeelden te over waarin op onderhoudende wijze over de
verschrikkelijkste misdaden wordt gezongen of verteld.
Een van de eerste onderzoeken naar infotainment werd in ons land uitgevoerd in 1994. Aan
de hand van de kenmerken onderwerp, stijl en opzet of vorm (topic, style and format) werden
tv-programma's over Kamerverkiezingen gerangschikt op een continuüm van enerzijds
informatie en anderzijds vermaak of amusement. De onderzoekers concludeerden dat de
grens tussen informatie en amusement meestal niet haarscherp was te trekken. In een ander
onderzoek 11 werden de kenmerken onderwerp, stijl en vorm of opzet als volgt uitgewerkt:
• Gaat het bij het onderwerp om posities, standpunten, aspecten en verschillen van inzicht of
gaat het vooral om de interesses en belangen van personen, om 'human interest'?
• Gaat het bij stijl om professionaliteit of meer om de persoonlijkheid van interviewer of
presentator? Een professionele stijl is objectiverend, zo nodig confronterend en
vasthoudend want op een vraag moet een antwoord komen. Een meer persoonlijke stijl
is niet al te scherp, zo nodig wel waarderend en een vraag mag onbeantwoord blijven als
dat zo uitkomt.
• Is de opzet van het programma zakelijk, zonder overbodige verfraaiingen door muziek of
publiek, of worden er via muziek, niet zo noodzakelijke grafieken en/of een publiek dat
soms actief meedoet, extra effecten beoogt?
Schetsmatig kunnen de kenmerken van infotainment als volgt worden weergegeven :
Informatie ------------------------ Amusement
Onderwerp Posities, standpunten, verschil Persoonlijke belangen en
van mening
interesses
Stijl Zakelijk, vasthoudend Moraliserend, sfeergericht
Opzet Geen overbodige verfraaiingen Speciale effecten
Gezien de diversiteit aan media voor opsporingsberichtgeving, is de vraag naar de mate van
'infotainment' onvermijdelijk. Door de opzet van het onderzoek kon daaraan slechts in
bescheiden mate aandacht worden geschonken.
10 journalist Koolhoven, geciteerd door Bennink
11 zie Ray Durette en Charles Otto
14