VAN STROHALM TOT STRATEGIE - Politie & Wetenschap

Samengevat kan het volgende profiel van kijkers naar een opsporingsprogramma
worden geschetst :
• Kijkt vooral naar Opsporing Verzocht, naar de Politieberichten en naar regionale
programma's;
• Is waarschijnlijk ouder dan 50 en vrouw;
• Kijkt vooral uit interesse of uit betrokkenheid en het liefst naar een van de 3 “v's” :
vermoord, vermist of verkracht;
• Indien allochtoon, is zij/hij waarschijnlijk jonger dan 30 en goed opgeleid.
3.9 Tipgever en tip
De procedure
Tips die naar aanleiding van een opsporingsprogramma bij een korps binnenkomen, worden
volgens een vaste procedure verwerkt. In hoofdlijnen komt die procedure hierop neer dat de
tipgever wordt doorverbonden met de betrokken rechercheur of met het team. Afhankelijk
van de situatie bevindt die rechercheur zich aan een bureau, op de telefooncentrale of thuis.
Enkele korpsen gebruiken daarbij een 0800-nummer. Omdat de kosten van een 0800nummer
aanzienlijk zijn, wordt het gebruik ervan beperkt tot een of enkele dagen na een
uitzending. De mogelijkheid om tips te e-mailen begint ook ingang te vinden, ook al vinden
sommigen dat dat afbreuk doet aan het vertrouwelijk karakter.
Tips die de dagen of weken na een tv-uitzending bij het call centre van het politiekorps
binnenkomen, worden meestal via een formulier doorgestuurd. Sommige politieproducers
krijgen daarvan een afschrift, maar meestal gaat de tip-procedure buiten hem/haar om. Als
de periode tussen een uitzending en het binnenkomen van een tip langer wordt, neemt de
kans dat de procedure niet goed meer gevolgd wordt waarschijnlijk toe.
Het komt vaak voor dat rechercheurs hun politieproducer niet informeren over de
bruikbaarheid van tips 27 . Nagenoeg alle politieproducers gaven aan dat zij enige tijd voor een
uitzending nagaan of er tips zijn binnengekomen en wat daarvan het resultaat is. Een reden
is dat die informatie in de volgende uitzending wordt gebruikt, maar andere motieven komen
ook voor. Een van de respondenten gaf als voorbeeld een tipgever die hem belde met de
vraag of zijn tip nog iets had opgeleverd. Bij natrekken bleek dit een zogenaamde 'gouden'
tip te zijn geweest, maar de betrokken rechercheur had daarvan niets tegen anderen
gezegd. Op de achtergrond speelde een meningsverschil tussen rechercheurs over de vraag
of de betrokken zaak had moeten worden uitgezonden. Zo'n voorval mag een incident zijn,
geen van de politieproducenten kon verzekeren dat de tip-procedures waterdicht zijn, zelfs
niet voor een 'gouden' tip.
De tipgever
Een intern onderzoek van het KLPD/dNRI naar tips in zaken die in Opsporing Verzocht
waren uitgezonden dateert uit 2001 28 . Sindsdien is het aantal opsporingsprogramma's
aanmerkelijk gegroeid. Bovendien is het onderzoek door omstandigheden niet afgerond. De
gegevens moeten daarom met enige terughoudendheid worden bezien.
Interessant is de bevinding dat het geslacht van de tipgever geen rol speelde. Verder was
het aantal regionale opsporingsprogramma's ten tijde van het 'tipgeversonderzoek' nog
gering. Des te meer valt op dat ongeveer de helft van de tipgevers woonde in de regio in
kwestie. Ook is opvallend dat ruim de helft van de relevant lijkende tips afkomstig was van
politiemensen en van collega's of familie van de dader. De ervaring van sommigen dat
(mede-)gedetineerden of gevangenispersoneel nogal eens als tipgever optreden, werd in dit
onderzoekje niet bevestigd.
27 een kennelijk 'wereldwijd' probleem, zie Challinger
28 zie Ariëns, Van Es en Peijnenburg
40