hart en vaten leerlingenreader - CLZ vaklokalen

De zogenaamde vulnerabele plaque (= kwetsbare plak) heeft een dunne ‘fibrous cap’ (een dunne
laag bindweefsel) aan de bloedzijde van het vat en heeft een grote kans om open te barsten
(figuur 7-1 D). Daarbij ontstaat een stolsel door samenklontering van bloedplaatjes.
Waarschijnlijk heeft de vader van Hans zo’n kwetsbare plaque gehad die is opengebarsten. Dat
zorgde er vervolgens voor dat er een bloedstolsel ontstond. Dit kon niet door een vat stromen en
blokkeerde zo de bloedtoevoer naar het hart. Een deel van de hartspier stierf daardoor af.
Vraag 7-2. Leeftijd & fatty streaks
Fatty streaks kunnen al ontstaan vanaf je veertiende. Zou je er iets aan kunnen doen om dit te
verminderen/voorkomen?
Vraag 7-3. HDL en LDL, gunstig en ongunstig
a. Waarom is HDL-cholesterol juist gunstig?
b. Welke eigenschap van LDL-cholesterol zorgt ervoor dat het proces van atherosclerose start?
Vraag 7-4. Atherosclerose
a. Welke stoffen en celmaterialen hebben te maken met het proces atherosclerose?
b. Welke rol spelen ze stuk voor stuk in dit proces?
7.2 Angina pectoris
De meest voorkomende oorzaak van een hartinfarct is dus als een kwetsbare plaque barst in een
coronair arterie (bloedvat in het hart). Er kan zich dan een groot bloedstolsel vormen dat de
bloedstroom in het vat volledig kan blokkeren. Maar ook als een vat niet volledig dicht zit door een
bloedstolsel kan men last hebben van atherosclerose. Net als de vader van Hans. Die kreeg last als
hij het druk had en gestrest was.
Figuur 7-2. Angina pectoris (Nederlandse
Hartstichting)
Voordat iemand daadwerkelijk een hartinfarct krijgt,
kan iemand al eerder last krijgen van pijn op de
borst. Het vat is dan door atherosclerose niet
volledig dicht door een stolsel, maar door de plaque
toch wel erg vernauwd. Daardoor is er op bepaalde
momenten onvoldoende bloedtoevoer (en dus
zuurstof) naar een gedeelte van het hart. Meestal
treden deze klachten als eerste op bij inspanning.
Onder normale omstandigheden is de bloedtoevoer
naar het hart voldoende. Maar bij inspanning heeft
het hart meer zuurstof nodig en is de bloedvoorziening
van een vernauwd vat te weinig. Dit
zorgt voor pijn op de borst, ook wel angina pectoris
genoemd (zie figuur 7-2). Ook zwaar tafelen of een
plotse wisseling van temperatuur kunnen een reden
zijn voor angina pectoris.
Zoals we in de volgende paragraaf zullen zien heeft
een geringe afname van de diameter van een
bloedvat al een enorm effect op de bloedtoevoer.
Een kleine vernauwing kan dus al problemen geven
wanneer je je inspant en je hart meer zuurstof nodig
heeft.
Vraag 7-5. Inspanningstest
Een persoon heeft regelmatig last van pijn op de borst en gaat hiervoor naar het ziekenhuis. Vaak
wordt dan een inspanningstest in het ziekenhuis uitgevoerd in combinatie met een ECG. Waarom?
7.3 De wet van Poiseuille
Een bloedvat kun je niet alleen op een biologische manier bekijken zoals we hebben gedaan in
hoofdstuk 6. , maar ook op een meer natuurkundige manier. Het bloedvat kun je zien als een
cilindrische buis en het stromen van het bloed als een laminaire flow. Dat wil zeggen een
gelijkmatige stroming waarin geen wervelingen optreden. De relatie tussen de flow van een
vloeistof door een cilindrische buis als functie van de druk is beschreven door de Franse fysicus
Jean Louis Marie Poiseuille (1799-1869).
61