Hollands Spoor - Historische Vereniging Holland

‘deze nood breekt elke wet’ 265
band omgetoverd in de ‘Hollandse straat’. 40 De pers sprak er schande van, omdat op het moment
van de kraakactie twee agenten ter plaatse waren geweest. ‘Politie bewust passief bij
anti-Turkse rel in Rotterdam’, kopte NRC-Handelsblad. De politie kon maar moeilijk uit de
voeten met de berichtgeving over het incident. Bijzonder pijnlijk waren de televisiebeelden
van agenten die lachend toekeken hoe de inventaris van het pension werd vernield. Tegen
het Algemeen Dagblad hield hoofdinspecteur Van den Broek vol dat de twee agenten machteloos
hadden gestaan, omdat de mensenmassa in de straat te bedreigend was geweest en dat,
nadat versterking was gearriveerd, niet was ingegrepen om escalatie te voorkomen. ‘Je kunt
je niet met groot geweld tegen een hele buurt keren’, was zijn commentaar. 41
’s Avonds bezocht Jettinghoff met de commissaris van politie het gekraakte pension. Na
de leden van de actiegroep ervan verzekerd te hebben dat ze niet gearresteerd zouden worden,
hoorde hij hun klachten aan over de buitenlanders in de wijk, de woningnood en de
prijsopdrijving van panden. Intussen verzamelde zich voor de deur een grote groep buurtbewoners
die na het vertrek van de wethouder opruiende teksten scandeerden en de straten
introkken. Weer sneuvelden de ruiten van enkele pensions, ditmaal ook in Bloemhof-Hillesluis.
De politie reageerde met de inzet van ruim veertig agenten en de arrestatie van zeven
relschoppers. Besloten werd de volgende dag de Mobiele Eenheid in te schakelen. Het was
de eerste keer dat in Rotterdam naar dit middel werd gegrepen. 42
De reactie van de gemeentelijke overheid en de pers
De volgende morgen kwamen loco-burgemeester De Vos (burgemeester W. Thomassen
was op vakantie in Zwitserland) en wethouders in een spoedzitting bijeen en legden na afloop
een persverklaring af over de te nemen maatregelen die op 17 augustus aan de gemeenteraad
zouden worden voorgelegd. Per direct zou de zogeheten logementenverordening
worden aangepast: het instrument dat de gemeente de mogelijkheid gaf pensions te
sluiten als de eigenaar het niet zo nauw nam met de brandveiligheid en hygiëne. Voortaan
zou die ook van toepassing zijn op kleinere pensions, met vijf of meer gasten. Nu was dat
nog acht of meer. Daarnaast zou in wijken met veel migranten de controle op pensions worden
verscherpt. Jettinghoff, blijkbaar onder de indruk van zijn gesprek met de krakers, stelde
bovendien voor het bezette pand in de Paarlstraat te vorderen en te reserveren voor twee
woningzoekende Nederlandse gezinnen. Hij benadrukte nog eens dat de gemeente te weinig
bevoegdheden had om de grote concentraties buitenlanders tegen te gaan. In een telegram
aan Den Haag drong het college daarom aan op een spoedoverleg met premier Barend
Biesheuvel over de mogelijkheden om deze bevoegdheden uit te breiden. 43 Enkele raadsleden
vonden dat Jettinghoff de zaak te omzichtig en met te veel ontzag voor de wet benaderde.
‘Hoe lang moeten wij de wet nog strikt hanteren ten koste van mensenlevens?’, vroeg
PvdA-raadslid Jan Riezenkamp zich met gevoel voor drama af. De nood in de Afrikaanderwijk
brak elke wet, vond hij. ‘Het zou voor de overheid in Den Haag des te duidelijker zijn
dat hier van een noodsituatie sprake is als wij inderdaad die wetten durven te breken’. 44
Het geweld hield intussen aan volgens een vast patroon: de relschoppers verzamelden
40 De Bokx, ‘‘In Rotterdam broeit een rassenrel’’, 39.
41 Algemeen Dagblad, 11 augustus 1972.
42 ‘Rapport Gemeentepolitie’, 8-9.
43 ‘Perscommuniqué afdeling voorlichting stadhuis Rotterdam, 11 augustus 1972’, in: Verslag van de gebeurtenissen.
44 Het Vrije Volk, 11 augustus 1972.