Hollands Spoor - Historische Vereniging Holland

272 cheska polderman
Wellicht zag de burgemeester de bui al hangen, toen hij aan het eind van het debat zei dat
Rotterdam ervoor zou zorgen dat buitenlandse werknemers niet op een kluitje in slechte huizen
zouden hoeven wonen, mocht de maatregel van hogerhand een veto krijgen. Met of zonder
verordening, Rotterdam zou reguleren, zei Thomassen. 84 Inderdaad gebeurde prompt na
het afkondigen van de nieuwe maatregel precies wat Jettinghoff en Polak al hadden voorspeld:
op 2 oktober 1972 liet minister Udink weten dat het raadsbesluit in strijd was met de
Woonruimtewet en daarom bij de Kroon ter vernietiging zou worden voorgedragen. 85 Als
pleister op de wonde beloofde hij samen met de gemeente Rotterdam, vertegenwoordigers
van het ministerie van Sociale Zaken en werkgevers- en werknemersorganisaties op zoek te
gaan naar andere oplossingen voor de huisvestingsproblemen van gastarbeiders.
Een signaal in de tijd
‘Daar is niets van terechtgekomen,’ zegt de 81-jarige en nog altijd strijdbare oud-wethouder
voor wijkaangelegenheden Henk van der Pols in zijn riante woning in Pendrecht, ooit opgezet
als een van de ruimere buitenwijken van Rotterdam. 86 Inmiddels grijpt ook hier de verloedering
om zich heen: enkele straten verderop, wijst hij, ligt de beruchtste buurt van Rotterdam,
vol met kansarmen waar zo veel over te doen is. De PvdA’er kan het weten, want hij
plukt er zelf de wrange vruchten van: in het afgelopen jaar is zijn tuinschuurtje al drie keer
opengebroken. De laatste keer kostte hem dat zijn gloednieuwe racefiets.
Dertig jaar geleden was Van der Pols als wethouder nauw betrokken bij de besluitvorming
over de huisvesting van gastarbeiders. Hij stemde destijds voor de vijfprocentsregeling en
kan zich nog steeds kwaad maken over de loze beloftes van Den Haag na de schorsing van
het raadsbesluit. De oud-wethouder laat een plakboek zien met vergeelde krantenknipsels
uit de tijd dat hij wethouder was. Ook het verslag van het overleg met Den Haag is er in terug
te vinden. De toezeggingen die Udink toen deed aan Rotterdam, zoals het beschikbaar
stellen van meer woningsubsidies zodat de gemeente nieuwe goedkope huisvesting kon
bouwen voor de gastarbeiders, werden nooit ingelost, zegt hij. 87
Hij was er niet bij toen de spanningen in de Afrikaanderwijk zich in augustus 1972 ontlaadden
over de hoofden van de Turkse gastarbeiders. Net als burgemeester Thomassen was
hij juist die maand op vakantie. ‘Achteraf moet je je afvragen: zijn wij niet ziende blind geweest?
Wij als college hadden echt niet de indruk dat die uitbarsting er zou komen. We onderhielden
nauwe contacten met het wijkorgaan. Het is die zomer volkomen uit de hand gelopen.
Maar iedereen in de raad onderkende natuurlijk wel dat er problemen waren met
gastarbeiders die tegen woekerprijzen in illegale pensions werden ondergebracht.’ In 1969,
nog voor zijn wethouderschap, bezocht hij samen met de VVD’er Wim Baggerman en Heiltje
De Vos-Krul van de CPN een aantal pensions, en schrok van de misstanden die ze daar
aantroffen. De verantwoordelijke pensionhouders zijn toen aangepakt, vertelt Van der Pols,
‘maar je weet hoe dat gaat: de aandacht voor de problemen verslapt na een tijdje, en de gastarbeiders
moesten toch ergens onderdak vinden.’ De concentratie ging door, met de rellen
in de Afrikaanderwijk als gevolg. 88
84 Ibidem.
85 Het Vrije Volk, 2 oktober 1972.
86 Interview met Henk van der Pols, Rotterdam, 15 juni 2004.
87 Het Vrije Volk, 11 oktober 1972.
88 Interview met Van der Pols, zie noot 86.