Hollands Spoor - Historische Vereniging Holland

Tijdingen
‘Doch al het voortreffelijke is even moeizaam als zeldzaam’ 1
Alsof het lopendebandwerk is, verschijnen voortdurend canons voor uiteenlopende segmenten van de Nederlandse
(cultuur) geschiedenis. In steden die naar eigen inzicht ten onrechte zijn gepasseerd bij de toewijzing van het
Nationaal Historisch Museum worden plannen gepresenteerd voor een museale voorziening op het gebied
van de geschiedenis van vaderland of democratie en de archiefwereld is in rep en roer omdat het Ministerie
van OCW van mening is dat een rijksarchivaris ook wel zonder diploma van start kan. Tegelijkertijd staat
een museum als het Spinozahuis in Rijnsburg te verkrotten en dreigt het woonhuis van Louis Couperus te
worden aangekocht door een projectontwikkelaar die het wil opsplitsen in appartementen. Bij alle aandacht
voor de functie van het verleden in het heden schiet de zorg voor het erfgoed zelf er soms een beetje bij in.
Het Spinozamuseum
Op zaterdag 16 juni van dit jaar stond in NRC Handelsblad
een kort bericht onder de alarmerende titel
‘Red het Spinozahuis’. 2 In dit huis in Rijnsburg
nam Spinoza zijn intrek nadat hij zijn geboortestad
Amsterdam had moeten ontvluchten (afb. 1). Hier
schreef hij aan de Ethica; volgens de Canon van Nederland
het belangrijkste werk van ‘de beroemdste
filosoof van Nederland’ behorend tot ‘die kleine
groep van filosofen die gezichtsbepalend zijn voor
het westerse denken’. 3 De Canon bevestigt niet alleen
de historische betekenis van Spinoza, maar
maakt impliciet tevens duidelijk waarom het zo belangrijk
is het Spinozamuseum voor de ondergang
te behoeden. Om ook bij niet-kenners interesse te
wekken voor een historisch figuur of gegeven is het
‘plaatje bij het praatje’ onmisbaar en het immateri -
ele erfgoed is nu eenmaal lastig te visualiseren. Het
venster ‘Spinoza’ moet het dan ook doen met een
portret van deze icoon, een cartoon van Fokke &
Sukke en foto’s van de twee bewaard gebleven huizen
waar de filosoof heeft gewoond.
Beide huizen zijn eigendom van Vereniging Het
Spinozahuis. Spinoza’s sterfhuis aan de Paviljoensgracht
in Den Haag is in gebruik als bibliotheek
en studiezaal en verkeert in goede staat. Zo
niet het Spinozamuseum in Rijnsburg. Het dak van
dit rijksmonument lekt, de muren lopen gevaar
vanwege de vele kapotte stenen en diverse ruiten
zijn verwijderd omdat de kozijnen vrijwel geheel
zijn vermolmd. Sinds vier jaar is het museum gesloten
voor bezoekers, in afwachting van de hoognodige
restauratie waarvan de kosten zijn begroot
op ¤220.000.
Afb. 1 Het Spinozamuseum
in Rijnsburg. Foto:
Vereniging Het Spinozahuis.