Hollands Spoor - Historische Vereniging Holland

274 cheska polderman
landers te beschermen: gastarbeiders en Rijksgenoten kwamen minder gemakkelijk aan
een woning in een goede buurt en door hen over de stad te spreiden zouden zij dus juist positief
worden gediscrimineerd. Dat was ook wel een mooi bijkomend effect, maar de maatregel
werd in de eerste plaats toch getroffen met het oog op de autochtone Rotterdammers.
Nu gebleken was dat een snelle vermenging met vreemde bevolkingsgroepen hen tot agressie
dreef, besefte het stadsbestuur dat het ervoor zou moeten zorgen dat hun vertrouwde
leefomgeving niet al te abrupt werd verstoord.
Dat de maatregel uiteindelijk strandde op juridische bezwaren, illustreert vermoedelijk
niet zozeer de neiging van de rijksoverheid om de klachten van autochtone Nederlanders te
bagatelliseren, als wel het simpele gegeven dat zij zich nauwelijks bewust was van de ernst
van de problemen die op lokaal niveau speelden. Eenvoudige oplossingen voor de problemen
waarvoor het kersverse immigratieland Nederland zich in de jaren zeventig gesteld
zag, waren ook toen niet zomaar voorhanden, maar het rijk had zich ook wel wat coöperatiever
en belangstellender kunnen opstellen in plaats van Rotterdam af te schepen met
mooie beloftes die niet werden ingelost. 90
Ook valt niet te ontkennen dat de discussies over de gebeurtenissen werden vertroebeld
door de heersende politieke correctheid: zowel bij de lokale overheid als bij het rijk en in de
pers was die voelbaar. Bij de gemeenteraad bleek ze uit de manier waarop het spreidingsbeleid
met veel omhaal moest worden uitgelegd als maatregel ten gunste van de buitenlanders,
in plaats van de autochtonen. Ook het rijk behandelde de kwestie met een zekere krampachtigheid:
het schoof de verantwoordelijkheid voor de problemen volledig op het bordje
van Rotterdam en verschool zich achter juridische argumenten om de gevoelige zaak te neutraliseren.
De pers ten slotte liet weliswaar de autochtone bewoners aan het woord, maar
leek dat vooral te doen om te waarschuwen voor racisme dat immer op de loer lag, niet om
de onvrede te verklaren. Kranten en actualiteitenrubrieken duidden de gebeurtenissen met
groteske verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog en zetten het geweld en de buitenlanderhaat
zwaar aan. Gezien de overheersende neiging van pers en politiek om iedere schijn
van racisme te vermijden, is het des te opmerkelijker dat Rotterdam in de bres sprong voor
zijn autochtone inwoners. Het wist dat het zich veel kritiek op de hals zou halen, maar zette
toch door.
De probleemwijken van Rotterdam heten inmiddels ‘hotspotgebieden’ en de rol van de
gastarbeiders is ingenomen door ‘kansarme nieuwkomers’. Voor enkele straten gelden inkomenseisen
voor woningzoekenden – de Slaghekstraat is er één van, wellicht was de Paarlstraat
er ook één geweest, ware het niet dat die de stadsvernieuwingsgolf in de jaren tachtig
niet heeft overleefd. De inkomensdrempel is een experiment, mogelijk dankzij de zogenoemde
Rotterdamwet waarmee het rijk de grote steden sinds 2006 een uitzonderingspositie
toekent, zodat die met ‘maatwerk’ hun grootstedelijke sores kunnen aanpakken. Welk
effect de maatregel heeft, is nog niet duidelijk. In Rotterdam werden in het eerste jaar 100
90 Zie voor literatuur over migratie in de jaren zeventig en gastarbeiders o.a. A. Cottaar, Ik had een neef in Den Haag. Nieuwkomers
in de twintigste eeuw (Zwolle 1998); J. Lucassen en R. Penninx, Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders. Immigranten in
Nederland 1550-1993 (Amsterdam 1996); L. Lucassen ‘Herr Hagenbach en vele anderen’, in: T. de Nijs en E. Beukers (red.),
Geschiedenis van Holland, deel IIIa 1795-2000 (Hilversum 2003); R. Penninx e.a. (red.), Etnische minderheden en de multiculturele
samenleving (Groningen 1998). J. Schuster, Poortwachters over migranten. Het debat over migratie in het naoorlogse Nederland
(Amsterdam 1999); W. Tinnemans, Een gouden armband. Een geschiedenis van mediterrane immigranten in Nederland (1945-1994)
(Utrecht 1994).