Hollands Spoor - Historische Vereniging Holland

262 cheska polderman
Het emotionele commentaar van een man uit de Paarlstraat, een kort straatje met naar
verhouding veel pensions, maakte duidelijk dat de oorspronkelijk bewoners van de volkswijken
en de buitenlandse werknemers tegen wil en dank collega’s, buurtgenoten en concurrenten
op de huizenmarkt waren geworden. 21 De man die in een huis woonde dat was opgekocht
door een Turkse huisbaas, verklaarde ‘een gruwelijke hekel’ te hebben aan Turken.
‘De godganse dag’ stond hij bij Wilton (een van de grote Rotterdamse scheepswerven) tussen
hen in en als hij thuis kwam, werd hij weer door hen omringd, zo klaagde hij. 22
De dreiging van onlusten hing duidelijk in de lucht. ‘In Rotterdam broeit een rassenrel’,
luidde de kop boven een artikel in de Haagse Post van juni 1971. Aktiegroep Het Oude Westen
waarschuwde in datzelfde jaar in een brief aan de gemeente voor een ‘collectieve angstpsychose’
als gevolg van de aanwezigheid van de buitenlanders. De gemeente gaf geen antwoord,
maar was zich wel degelijk bewust van de geladen atmosfeer. 23 Op een vraag van
VVD-raadslid Wim Baggerman, of ‘niet ernstig [moest] worden gevreesd voor incidenten’,
antwoordde het college bevestigend. 24
Naar aanleiding van de onrust kwamen op 9 september 1971 Aktiegroep Het Oude Westen,
de wijkorganen van acht andere oude wijken (waaronder de Afrikaanderwijk) en het Aktie
Komité Pro Gastarbeiders bij elkaar. Het AKPG hield zich onder leiding van de felle en
excentrieke activiste Nelly Soetens sinds 1969 bezig met de begeleiding en huisvesting van
gastarbeiders en maakte zich ernstig zorgen over hun kwetsbare positie, zeker nu autochtonen
hun frustratie op hen dreigden af te reageren. De groepen besloten hun krachten te
bundelen en fuseerden tot het Samenwerkingsverband Oude Wijken, dat een eisenpakket
opstelde voor het gemeentebestuur. De belangrijkste eis was het tegengaan van de concentratie
van buitenlandse arbeiders in de volkswijken. Het Samenwerkingsverband stelde voor
dat probleem op te lossen door op kosten van het Rijk en de werkgevers verspreid over de
stad pensions in te richten. Ook moest de controle op de brandveiligheid en hygiëne worden
verscherpt en het aantal pensions worden teruggedrongen tot hooguit twee per straat. 25
Een gesprek daarover met PvdA-wethouders H.W. Jettinghoff (Volkshuisvesting) en
Henk van der Pols (Wijkaangelegenheden) en KVP-wethouder G.Z. de Vos (Sociale Zaken)
verliep voor het Samenwerkingsverband nogal teleurstellend. De wethouders zeiden dat zij
de problemen niet konden aanpakken, omdat daarvoor de wettelijke middelen ontbraken.
Het Samenwerkingsverband moest maar in Den Haag, bij CHU-minister van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening B.J. Udink aankloppen. 26
Dat deed het in december 1971, vergezeld door Van der Pols en Jettinghoff. De minister
legde echter op zijn beurt de kwestie weer neer bij het gemeentebestuur: een kwart van de
Rotterdamse woningvoorraad was immers in handen van de stad en de woningcorporaties.
Ook de controle op de pensions en het terugdringen van het aantal voorzieningen voor gastarbeiders
per straat was volgens hem vooral de verantwoordelijkheid van de gemeente zelf.
21 De Bokx, ‘In Rotterdam broeit een rassenrel’, 23.
22 ‘Verkort verslag’.
23 De Jong, Inter-etnische verhoudingen, 143.
24 Gemeentearchief Rotterdam (hierna GAR), Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Algemene Zaken (hierna AZ), toegangsnummer
444.02: Verzameling der gedrukte stukken behorende bij de Handelingen van de gemeenteraad 1971, 359.
25 ‘Brief t.b.v. openbare wijkvergadering Afrikaanderwijk 22-6-1972’ en ‘Brief van het Samenwerkingsverband aan B en W
n.a.v. bijeenkomst op 12-8-1972’, in: Verslag van de gebeurtenissen.
26 ‘Gesprekken met autoriteiten rondom de zeven eisen van het samenwerkingsverband: een procesverslag’, in: Verslag van
de gebeurtenissen.