Het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in internationaal perspectief

KeKi – Het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in internationaal perspectief
8. Evaluatie
Deze studie plaatst het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in een internationaal
perspectief en toetst het aan vier internationaalrechtelijke instrumenten: het
Verdrag inzake de Rechten van het Kind, Aanbeveling (2005)5 van de Raad van
Europa over de rechten van kinderen in een instelling, de ‘Quality4Children
Standards for out-of-home care in Europe’, en de VN-Richtlijnen betreffende
alternatieve zorg. Elk instrument heeft zijn eigen karakter en toepassingsgebied,
waarmee bij de vergelijking rekening gehouden moet worden. Wat het personele
toepassingsgebied betreft, is het interessant dat de VN-Richtlijnen ook toepasselijk
kunnen zijn op jongeren in alternatieve zorg die, nadat de meerderjarigheid werd
bereikt, gedurende een overgangsperiode verdere begeleiding nodig hebben. Deze
sectie bevat een evaluatie vanuit drie verschillende perspectieven: een
samenvatting van de hierboven uitgevoerde toetsing van de bepalingen van het
DRM; een evaluatie op basis van de ‘WAP’-methode; en een globale vergelijking
van de verschillende instrumenten.
Bij de vergelijking werden de onderwerpen onderverdeeld in drie grote clusters:
thema’s die zowel in het DRM als in één of meer internationale instrumenten
voorkomen; thema’s die exclusief in het DRM aan bod komen; en bepalingen die
alleen opgenomen zijn in de internationale instrumenten. De meeste bepalingen
van het DRM komen ook voor in verscheidene of alle internationale instrumenten,
zij het soms met een verschillende reikwijdte. In een aantal gevallen gaat het DRM
verder dan de andere instrumenten. Zo geniet de minderjarige tijdens het
besluitvormingsproces inzake een scheiding van zijn ouders in het kader van de
jeugdhulp een grotere rechtsbescherming onder het DRM dan onder het VRK, om
twee redenen. Enerzijds wordt in het DRM prioriteit gegeven aan de mening van de
minderjarige, terwijl overeenkomstig het VRK de opvatting van de ouders bepaalt
of een minderjarige al dan niet van hen gescheiden wordt. Anderzijds kan in het
DRM alleen een rechter toch de verwijdering van de minderjarige van zijn ouders
bevelen, tegen de wil van de minderjarige (DRM) of de ouders (VRK) in. In het
VRK komt deze beslissingsmacht toe aan “bevoegde autoriteiten, onder
voorbehoud van de mogelijkheid van rechterlijke toetsing”. In tegenstelling tot de
andere instrumenten bevat het DRM daarenboven in een aantal gevallen een
motiveringsplicht. Dit is het geval indien aan de mening van het kind geen passend
gevolg gegeven wordt, en indien het recht beperkt wordt om met bepaalde
personen om te gaan of bezoek te ontvangen (als dit niet door een rechterlijke
beslissing is). Ook bevatten de internationale instrumenten geen concrete
bepalingen inzake een inspraakregeling of het recht van de minderjarige om te
vergaderen, daar waar het DRM deze participatie op groepsniveau wel
uitdrukkelijk inschrijft. Ten slotte is een aantal thema’s gedetailleerder uitgewerkt
in het DRM dan in andere instrumenten, bijvoorbeeld de regelingen inzake
(toegang tot) het dossier, de bijstand van een vertrouwenspersoon en de
mogelijkheid om sancties op te leggen aan de minderjarige. Ook het voorwerp van
klachtrecht is uitgebreider in het DRM. Volgens het decreet moeten de klachten
echter ingediend worden bij de organen van de jeugdhulp zelf, terwijl Aanbeveling
(2005)5 en de VN-Richtlijnen een onafhankelijke en onpartijdige instantie voorop
stellen. Dit laatste is een voorbeeld waar de internationale instrumenten een
grotere rechtsbescherming bieden dan het DRM in thema’s die in de verschillende
teksten behandeld worden.
Bovendien is het DRM uniek wat zijn bekwaamheidsregeling betreft. Ook het recht
op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp en het
recht op een vrij besteedbaar bedrag vinden geen parallel in de vier bestudeerde
47