Het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in internationaal perspectief

KeKi – Het Decreet Rechtspositie Minderjarigen in internationaal perspectief
2.1. Op het niveau van de Verenigde Naties
Vooreerst moeten de algemene mensenrechtenverdragen van de Verenigde Naties
vermeld worden, die immers ook van toepassing zijn op minderjarigen. Bijzonder
relevant zijn het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten
(1966), het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele
Rechten (1966), het Verdrag inzake Foltering en andere Wrede, Onmenselijke of
Onterende Behandeling en Bestraffing (1984), het Verdrag inzake de Rechten van
het Kind (1989) (infra) en het Verdrag inzake de Rechten van Personen met een
Handicap (2006).
Daarnaast zijn er een aantal soft law instrumenten die betrekking hebben op één of
meerdere aspecten van de rechtspositie van minderjarigen in de jeugdhulp. De
Verklaring inzake de Rechten van het Kind van 1959 10 bevatte reeds een aantal
garanties voor kinderen die zonder ouderlijke zorg of in moeilijke familiale
omstandigheden opgroeien. 11 In 1986 aanvaardde de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties de Verklaring inzake sociale en juridische beginselen betreffende
de bescherming en het welzijn van kinderen, in het bijzonder met betrekking tot
plaatsing in een pleeggezin en adoptie, zowel nationaal als internationaal. 12 De
Verklaring bestond uit drie delen: algemeen welzijn van het gezin en het kind,
plaatsing in pleeggezinnen en adoptie.
De ‘Rules for the Protection of Juveniles Deprived of their Liberty’ van 1990, ook
wel de Havana Rules genoemd, zijn van toepassing op alle minderjarigen die van
hun vrijheid benomen zijn. 13 Vrijheidsbeneming wordt gedefinieerd als “elke vorm
van detentie of gevangenschap of plaatsing van een persoon in een publieke of
private setting, van waaruit deze persoon niet is toegestaan weg te gaan als hij of zij
dat wil, op grond van een bevel van enige gerechtelijke, administratieve of andere
publieke autoriteit” (art. 11(b) Havana Rules). De regels zijn dus van toepassing op
vrijheidsbeneming in de context van het jeugdsanctierecht, 14 maar ook op
vrijheidsbeneming in de jeugdhulp, bijvoorbeeld door plaatsing in een gesloten
instelling.
Eind 2009 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in een resolutie
de Richtlijnen betreffende Alternatieve Kinderzorg verwelkomd (infra). 15
2.2. Op het niveau van de Raad van Europa
Binnen de Raad van Europa zijn volgende mensenrechtenverdragen van bijzonder
belang: het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) van 1950, dat
burgerlijke en politieke rechten bevat; het Herzien Europees Sociaal Handvest
10 VN Doc. A/4354.
11 Beginsel 6 van de Verklaring bepaalde onder andere: “[The child] shall, wherever possible,
grow up in the care and under the responsibility of his parents, and, in any case, in an
atmosphere of affection and of moral and material security; a child of tender years shall not,
save in exceptional circumstances, be separated from his mother. Society and the public
authorities shall have the duty to extend particular care to children without a family and to
those without adequate means of support.”
12 VN Doc. A/RES/41/85.
13 VN Doc. A/RES/45/113.
14 Zie algemeen T. LIEFAARD, Deprivation of Liberty of Children in Light of International
Human Rights Law and Standards, Antwerpen, Intersentia, 2008, xxx + 696 p (hierna
verkort T. LIEFAARD, Deprivation of Liberty of Children).
15 VN Doc. A/RES/64/142.
3