Wettelijke pensioenen werkne(e)m(st)ers vanuit genderperspectief

Dossier 2012
<strong>Wettelijke</strong> <strong>pensioenen</strong> <strong>werkne</strong>(e)m(st)ers vanuit genderperspectief
die nooit beroepsactief geweest is en er ook geen extra bijdrage betaalt voor het surplus van die
25%, ofwel is ze in geringe mate beroepsactief geweest zodanig dat een gezinspensioen financieel
voordeliger is dan twee rust<strong>pensioenen</strong>. In dit laatste geval heeft de echtgenote wel ooit wat
bijdragen betaald maar ze ziet er zelf niets van terug als een eigen recht.
Gemiddeld tien loopbaanjaren volstaan ongeveer om een individueel pensioenbedrag te verwerven
dat hoger is dan het gezinssupplement. 16 Door de stijgende arbeidsparticipatie van de vrouw van de
afgelopen dertig jaar bouwen beide partners eigen pensioenrechten op en de ‘ontdubbeling’ van de
<strong>pensioenen</strong> gebeurt dan ook in toenemende mate. Maar die ‘tweede’ pensioen is daarom nog geen
behoorlijk pensioen.
Het overlevingspensioen 17 : meestal zijn het vrouwen die van een overlevingspensioen genieten. Ze
waren nooit of nauwelijks beroepsactief en ze zijn vaak financieel beter af dan vrouwen die wel altijd
beroepsactief geweest zijn en een eigen rustpensioen ontvangen. Vrouwen met een
overlevingspensioen hebben hogere gemiddelde <strong>pensioenen</strong> dan vrouwen met enkel een
rustpensioen. Het bedrag van het overlevingspensioen is in beginsel gelijk aan 80 % van het
rustpensioen gezinsbedrag. In de praktijk is dat 60% =80% van 75% (= bedrag gezinspensioen).
Een rust- en overlevingspensioen kan gecombineerd worden. Het pensioen bedraagt dan maximaal
110% van het bedrag van het overlevingspensioen.
Het pensioengedeelte van de feitelijk gescheiden echtgenoot
Als je gescheiden leeft van je echtgeno(o)t(e), kun je onder bepaalde voorwaarden een deel van
zijn/haar pensioen genieten. Het afgeleid recht bestaat uit een gezinssupplement. Het recht ontstaat
wanneer de andere partner zijn/haar recht op pensioen verkrijgt.
Het pensioen van de uit de echtgescheiden echtgenoot
Als uit de echt gescheiden persoon kun je, naast je pensioen uit eigen tewerkstelling, onder bepaalde
voorwaarden ook een pensioen krijgen voor de beroepsbezigheden die je ex-echtgeno(o)t(e) tijdens
de huwelijksperiode heeft uitgeoefend. Dat pensioen wordt toegekend alsof je die beroepsbezigheid
hebt uitgeoefend. Een percentage (62,5%) van de lonen (of beroepsinkomsten) van de partner dient
voor de berekening van het pensioen als echtgescheidene. In de praktijk komt dat neer op 37,5%
=62,5% van 60% (= bedrag rustpensioen alleenstaande). Wanneer de betrokkene zelf in die periode
een beroepsactiviteit heeft uitgeoefend, worden de eigen lonen in mindering gebracht. Het recht
ontstaat wanneer de rechthebbende zelf aan de leeftijdsvoorwaarden voldoet. Dit pensioen heeft
wel de kenmerken van een individueel pensioen. Met noemt het daarom ook een geïndividualiseerd
afgeleid recht. Dezelfde cumulatieregels gelden. Net zoals een eigen rustpensioen kan het
16 Yvette Raes, Individuele en afgeleide rechten in het pensioensysteem van de <strong>werkne</strong>mers, toegespitst op de
situatie van de vrouwen, in Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, 2 de trimester 2009, 51 e jaargang, p. 299.
17 Sedert 1984 hebben echtgenoten ook toegang tot dit afgeleid recht. Aan het overlevingspensioen zijn
voorwaarden inzake leeftijd en duur van het huwelijk verbonden. De weduwe of weduwnaar moet in principe
45 jaar zijn. Onder bepaalde voorwaarden kunnen ook jongere weduwen/weduwnaars het
overlevingspensioen ontvangen. Het huwelijk moet in principe één jaar geduurd hebben. Ook hier gelden
voorwaarden en wanneer men er niet aan voldoet bestaat nog de mogelijkheid om een tijdelijk
overlevingspensioen (één jaar) te genieten. Wanneer een gerechtigde op een bepaald moment niet meer aan
de voorwaarden voldoet, kan deze gedurende een jaar ook nog verder het overlevingspensioen genieten,
namelijk het voortgezet overlevingspensioen. Het tijdelijk en het voortgezet pensioen willen de herintegratie
op de arbeidsmarkt stimuleren.
Pagina 25