De Wet openbaarheid van bestuur in de journalistieke praktijk - VVOJ

2.2 Structurele problemen
Bij de expliciete WOB-verzoeken met langlopende procedures doen zich de volgende
structurele problemen voor:
1. De wettelijke beslistermijnen worden regelmatig overschreden. Waar
bestuursorganen twee weken – of na de wetswijziging vier weken – de tijd
hebben, komt het vaak neer op enkele maanden. 72 Veel verzoekers haken
hierdoor af.
2. Ambtenaren hebben moeite met de implementatie van bepaalde begrippen in
de wet, met name de uitzonderingsgronden en de beperkingen. De begrippen
zijn te ruim en te weinig specifiek geformuleerd. Ook is onduidelijk of de WOB
moet worden gevolgd als auteursrechtelijke en/of privacyrechtelijke aspecten
aan de orde zijn, zoals wanneer de naam van een ambtenaar op het document
staat. 73 Maar soms worden de uitzonderingsgronden ook creatief ingezet, wat
leidt tot extra vertragingen. Roger Vleugels, WOB-expert: ‘In de jaren negentig
was het een trend om te weigeren als in het WOB-verzoek niet expliciet vermeld
stond om welke bestuurlijke aangelegenheid het ging. Daarna werd een
tijdlang de uitzonderinggrond onevenredig nadeel ingezet, en nu zijn de
persoonlijke beleidsopvattingen populair.’ 74
3. De zogenaamde megaverzoeken bezorgen ambtenaren een hoge werklast. Het
gaat veelal om weinig gespecificeerde verzoeken, meestal door een journalist,
die zeer veel documenten omvatten, een hoge werklast tot gevolg hebben en
waarbij de nodige interne en externe afstemming gewenst is. 75
4. De werkingssfeer van de WOB is te beperkt. De afgelopen vijfentwintig jaar
heeft de overheid veel taken verzelfstandigd en geprivatiseerd. Publieke taken
worden ook uitgevoerd door Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO’s), vormen
van Publieke en Private Samenwerking (PPS) en zelfstandige bedrijven
waarvan de overheid een groot deel van de aandelen in handen heeft, zoals de
NS en Schiphol. De zelfstandige bedrijven en de PPS-instellingen vallen niet
altijd onder de WOB, maar zouden ook onderworpen moeten zijn aan
democratische controle. 76 ‘Er wordt steeds vaker gebruik gemaakt van PPS-
72 Brandsen [e.a.], Over wetten en, p. 49.
73 Duyvendak en Vleugels, Open de Oester, p. 7-8.
74 Roger Vleugels geciteerd in Smit, Een muur van, p. 16.
75 Brandsen [e.a.], Over wetten en, p. 49.
76 Duyvendak en Vleugels, Open de Oester, p. 4.
Damman 28