De Wet openbaarheid van bestuur in de journalistieke praktijk - VVOJ

van een openbaarheidwet een belangrijke anti-corruptiemaatregel. Afgesloten
contracten en financiële transacties moeten immers gedocumenteerd en verantwoord
worden. 5
Daarnaast zorgt openbaarheid van overheidsinformatie ervoor dat burgers
geïnformeerde beslissingen kunnen nemen over hun eigen welbevinden en dat van
hun families; openbaarheid van informatie is ook een zaak van individuele autonomie
en bescherming tegenover het paternalisme van de staat. Veel informatie over zaken
als milieuverontreiniging, gezondheid, veiligheid wordt vastgehouden door de
regering en andere bestuursorganen. Als deze informatie niet toegankelijk is voor de
mensen die mogelijk bloot worden gesteld aan deze gevaren dan wordt hun de kans
ontnomen zichzelf te beschermen. In dit geval zijn individuen zowel
rechtsbeschermers als burgers in een politieke samenleving. 6
Wetenschappers uit binnen- en buitenland verbinden de volgende
doelstellingen aan de openbaarheidwetgeving:
- versterking van de rechtsbescherming van de burger
- versterking van de communicatiemogelijkheden tussen bestuur en burger
- vernieuwde en transparante structuren en procedures in de besluitvorming van
openbare besturen
- een versterking van het geloof van de politiek in het bestuur
- een versterking van de democratie 7
Van de passieve openbaarheid wordt dus wel veel verwacht. Het moet de burger
mondiger en sterker maken, de democratie versterken en ook het bestuur zelf moet er
uiteindelijk beter van worden. Dat is geen gemakkelijke opgave. 8
I.II Praktijk
Openbaarheid als uitgangspunt van de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) alleen is
niet voldoende, ook de uitvoering in de praktijk is voor journalisten van groot belang.
Vrije nieuwsgaring heeft een belangrijke waarde binnen een democratie en deze
waarde komt slechts tot haar recht als zij ook voortvarend wordt toegepast. Helaas
komt de vrije nieuwsgaring veelvuldig in de knel door een gebrek aan
5 Banisar, Freedom of information, p. 7.
6 Dawn Oliver, Constitutional reform in the UK, Oxford University Press, Oxford 2003, p. 160.
7 Dirk Voorhof, ‘Tien jaar openbaarheid van bestuur in België’, in: Van ontvanger naar zender:
Opstellen aangeboden aan prof. Mr. J. M. de Meij, A.W. Hins & A.J. Nieuwenhuis (red.), Otto
Cramwinkel uitgever, Amsterdam 2003, p. 389-406.
8 Voorhof, ‘Tien jaar openbaarheid’, p. 395.
Damman 6