De Wet openbaarheid van bestuur in de journalistieke praktijk - VVOJ

wetgeving middels uitzonderinggronden en speciale uitzonderingswetten. Elk
bestuursniveau (federaal, regionaal en op gemeenteniveau) mag zelf de procedure
voor WOB-verzoeken bepalen. 115 Dat is tegelijkertijd de zwakke plek van de Belgische
WOB; hij is versnipperd vanwege het federale stelsel. ‘Naast openbaarheidwetgeving
gericht op federale documenten kwam er aparte openbaarheidwetgeving voor het
Vlaamse en het Waalse Gewest, voor de Duitstalige gemeenschap en het Brusselse
Hoofdstedelijk Gewest.’ 116 De federale wetgever en de wetgevers op gemeentelijke en
regionaal niveau hebben ieder in de eigen wetten de wijziging van de grondwet
geïmplementeerd, daarbij geïnspireerd door min of meer dezelfde ideeën. 117 Volgens
Frankie Schram, werkzaam als docent staats- en bestuursrecht aan de Universiteit van
Antwerpen, is het gevolg daarvan dat verschillende wetgevingen van toepassing
kunnen zijn op één document. ‘Alle relevante wetgevers bezitten een gelijke macht
om uitzonderingen te maken op de algemene regel. […] Zij mogen elk bestuursorgaan
dat documenten bezit die inhoudelijk onderdeel zijn van de verantwoordelijkheid van
die wetgever beperkingen opleggen. De meeste wetgevers hebben die bevoegdheid
gebruikt.’ Ook is de invulling van de uitzonderinggronden per wetgever verre van
uniform. 118
3.2 Federaal niveau
Op federaal niveau werd het grondwettelijke recht op informatie berustend bij
bestuursorganen in 1994 geïmplementeerd middels de Wet betreffende de
openbaarheid van bestuur. De wet schrijft voor dat burgers schriftelijk toegang
kunnen vragen tot elk document in het bezit van de uitvoerende macht, inclusief
documenten uit juridische dossiers. Omdat er in België geen registers met
geregistreerde overheidsdocumenten zijn, hoeft de aanvrager – net zoals in Nederland
- niet per se om een specifiek document te vragen. Overheidsorganen dienen binnen
dertig dagen op het verzoek te reageren. Geen reactie wordt in de Belgische
Damman 46
wetgeving opgevat als een afwijzing. Elk antwoord moet informatie bevatten over de
bezwaarprocedure en de naam van de ambtenaar die het verzoek behandeld heeft. De
115 Schram, ‘Executive transparency in’, p. 34-41.
116 Smit, Een Muur van, p. 62.
117 Sabien Lust, ‘Administrative Law in Belgium’ Administrative Law of the European Union, its
Member States and the United States, René Seerden en Frits Stroink (red.), Intersentia Uitgevers,
Antwerpen, 2002, p. 8. ; Schram, ‘Executive transparency in’, p. 34-41.
118 Schram, ‘Executive transparency in’, p. 34-41.