Signalen nader bekeken. Onderzoek naar ... - Huiselijk Geweld

Verschillen in ordening van de werkelijkheid ofwel interpretatieverschillen kunnen aanleiding zijn tot
misverstanden. Het feit dat een patiënte bij de huisarts vertelt, dat er thuis vaak sprake is van ruzie,
kan door de huisarts uitgelegd worden als vanzelfsprekend, omdat de patiënte net verteld heeft nog
maar sinds kort samen te wonen met haar partner in een tweekamerappartement. Hetzelfde feit, kan
door de patiënte verteld zijn met de bedoeling de huisarts een verklaring te geven voor haar witte
gelaatskleur en de blauwe plekken op haar borsten, die haar partner gisteren heeft bewerkt.
Omschrijving van het vierde axioma van Watzlawick: Mensen communiceren zowel digitaal als
analoog.
Watzlawick stelt dat we als mensen zowel digitaal (verbaal) als analoog (non-verbaal) communiceren.
Dit gegeven gevoegd bij het inhoud- en betrekkingsaspect van iedere communicatie, betekent dat de
vormen naast elkaar bestaan, maar elkaar ook aanvullen. Het inhoudsaspect wordt voornamelijk
digitaal overgebracht, het betrekkingsaspect is overwegend analoog van karakter. Het moeilijke van
analoge communicatie is, dat het vaak niet eenduidig is uit te leggen. Zo kan een gebalde vuist
agressie aanduiden maar ook een poging zijn tot zelfcontrole. Er zijn tranen van verdriet en er zijn
tranen van vreugde.
Voor de overwegend analoge communicatie van slachtoffers van huiselijk geweld geldt ook deze
complexiteit; non-verbale communicatie is vaak voor meerdere uitleg vatbaar. Wat is de boodschap?
Omschrijving van het vijfde axioma van Watzlawick: Elke uitwisseling van communicaties is ofwel
symmetrisch ofwel complementair, al naar gelang ze gebaseerd is op gelijkheid of verschil.
De betrekking tussen twee personen ondergaat van tijd tot tijd een wijziging, er is een tendens tot
geleidelijke verandering. Als de betrekking gebaseerd is op gelijkheid, dan vertonen de
gedragspatronen van de personen elkaars spiegelbeeld. De verandering in de betrekking kan
escaleren en in een concurrentiestrijd ontaarden, maar er blijft sprake van gelijkheid. Een betrekking
kan ook bestaan op basis van verschil. In dat geval vult het gedrag van de één het gedrag van de
ander aan. Deze interactie wordt complementair genoemd. Een complementaire betrekking, kan de
typische stijl zijn waarin een koppel zijn betrekking heeft gegoten. Een complementaire betrekking kan
ook uit de sociale context bestaan, zoals in het geval van een huisarts en een patiënt, maar ook de
relatie leerkracht – leerling is complementair. Kenmerkend voor complementaire interactie is dat
(geleidelijke) verandering leidt tot vergroting van het verschil. Dit omdat de verschillende
gedragspatronen elkaar doorgaans versterken.
2.2 Huisartsen en de herkenning van huiselijk geweld
Mishandelde vrouwen zoeken op grote schaal de hulp van hun huisarts met vage klachten of
verwondingen. Meestal praten ze niet over hun geweldservaringen met de huisarts. Huisartsen, die
een belangrijke rol kunnen vervullen in het herkennen van mishandelde vrouwelijke patiënten, missen
grotendeels het geweld als achtergrond van de gepresenteerde klachten 13 .
Een citaat uit “The doctor and the woman “who fell down the stairs” 14 :
”I fell down the stairs again,.. No questions asked. What about the burn on my hand? The missing
hair? The teeth? I waited to be asked. Ask me. Ask me. Ask me. I’d tell her. I’d tell them everything.
Look at the burn. Ask me about it. Ask.
No” .
Sylvie Lo Fo Wong heeft in een proefschrift op het gebied van de Medische Wetenschappen
onderzoek gedaan naar de rol van huisartsen in de herkenning van huiselijk (met name partner-)
geweld. Het onderzoek is uitgevoerd in Rotterdam vanuit huisartsenpraktijken en heeft o.a. de
volgende doelstelling: Het verbeteren van het inzicht omtrent de drempels van huisartsen in de
herkenning van partnergeweld en het ontwikkelen van een effectief middel om deze drempels te
overwinnen.
Van Loghum
13 Lo Fo Wong, S. (2006) The doctor and the woman “who fell down the stairs”. Rotterdam: Vintage
14 Lo Fo Wong, S. (2006) The doctor and the woman “who fell down the stairs”. Rotterdam: Vintage
5