De positie van de hbo-verpleegkundige binnen de algemene ... - StAZ

2. De hbo-v’er in het functiegebouw van ziekenhuizen
Dit project is gestart vanuit de wens van sociale partners ziekenhuizen om de aansluiting
tussen de hbo-v en de beroepspraktijk te verbeteren ten behoeve van het behoud en
interne doorstroom van hbo-v’ers. Daarvoor moet eerst de huidige situatie in kaart worden
gebracht. In dit hoofdstuk gebeurt dit voor de vraagzijde, op basis van interviews in
ziekenhuizen en een analyse van functiebeschrijvingen. Aan de orde komen de functies en
functiestructuren in ziekenhuizen, toegespitst op de positie van de hbo-v’er daarin.
In paragraaf 2.1 wordt ingegaan op functiedifferentiatie binnen klinische verpleegafdelingen,
toegespitst op de vraag: in hoeverre worden functies gecreëerd op hbo-niveau (paragraaf
2.1.1) en vanuit welke motieven (paragraaf 2.1.2). In paragraaf 2.1.3 worden de functies op
niveau 5 meer gedetailleerd beschreven.
De aanwezigheid van functies op hbo-niveau als zodanig garandeert nog niet dat hbo-v’ers
in ziekenhuizen aan hun trekken kunnen komen. Zo is het de vraag in hoeverre de functies
op hbo-niveau ook zijn bestemd voor hbo-v’ers (paragraaf 2.1.4)? Daarnaast is van belang
hoeveel hbo-v’ers daadwerkelijk in de functies op hbo-niveau terecht kunnen, daarover gaat
paragraaf 2.2. Paragraaf 2.3 gaat in op de aanwezigheid van carrièrepaden voor hbo-v’ers
in ziekenhuizen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting (paragraaf 2.4).
2.1 Functieopbouw binnen klinische verpleegafdelingen
In deze paragraaf wordt de functiestructuur in klinische verpleegafdelingen van
ziekenhuizen beschreven. Eerst wordt in algemene zin aangeduid welke (verpleegkundige)
functieniveaus in het primaire proces van de onderzochte ziekenhuizen kunnen worden
onderscheiden. Daarna wordt nader ingegaan op de aard van de functies op hbo-niveau, de
motivaties van ziekenhuizen om deze wel of juist niet te creëren en de opleidingseisen die
voor deze functies worden gesteld.
2.1.1 Functiedifferentiatie
Tijdens de interviews met managers en opleidingsfunctionarissen in ziekenhuizen is
nagegaan in hoeverre er sprake is van functiedifferentiatie en op welke wijze
functiedifferentiatie heeft plaatsgevonden.
Als we het in dit rapport hebben over functiedifferentiatie, gaat het over wat in de literatuur
ook wel verticale functiedifferentiatie wordt genoemd (zie o.a. E.van Dam e.a, 2004). Hierbij
kan onderscheid worden gemaakt tussen:
- het toevoegen van taken en verantwoordelijkheden, zodanig dat er sprake is van een
hoger functieniveau of het creëren van nieuwe functies op een hoger niveau dan
oorspronkelijk (differentiatie aan de bovenkant);
- het afsplitsen van delen of taken van een functie en het onderbrengen daarvan in lager
gekwalificeerde functies (differentiatie aan de onderkant).
In de context van dit project – verpleegafdelingen in ziekenhuizen – beschouwen we
functies op niveau 4 als het referentiekader om te bepalen of sprake is van
functiedifferentiatie aan de boven- of onderkant. We spreken van differentiatie aan de
bovenkant als functies op niveau 5 (hbo-niveau) zijn gecreëerd, waarbij het gaat om
functies zonder hiërarchische bevoegdheden. Functiedifferentiatie aan de onderkant heeft
betrekking op de introductie van functies op niveau 1, 2 of 3.
10