De positie van de hbo-verpleegkundige binnen de algemene ... - StAZ

2.4 Samenvatting
In dit hoofdstuk is de positie van de hbo-v’er in het functiegebouw van ziekenhuizen in kaart
gebracht, op basis van interviews in 53 ziekenhuizen en analyses van functiebeschrijvingen
in 54 ziekenhuizen. Naast de vraag in hoeverre ziekenhuizen functies hebben op niveau 5,
is ook aandacht besteed aan de (verwachte) aantallen hbo-v’ers die ziekenhuizen nodig
hebben en aan de aanwezigheid van carrièrepaden voor hbo-v’ers.
Functieopbouw binnen klinische verpleegafdelingen
Ziekenhuizen vullen de functiestructuur in verpleegafdelingen op verschillende wijze in: er is
een grote variatie aan (combinaties van) verpleegkundige functieniveaus. In één opzicht
verschillen de ziekenhuizen echter niet van elkaar: in alle 53 onderzochte ziekenhuizen
bestaat de functie verpleegkundige niveau 4.
Ongeveer 73% van de ziekenhuizen heeft inmiddels functies op niveau 5 (hbo-niveau)
gecreëerd, of heeft hier ver gevorderde plannen voor. De meeste van deze ziekenhuizen
hebben ook functies op niveau 1, 2 en/of 3. Mogelijk wordt de relatief dure functie op niveau
5 gecompenseerd door goedkopere functies op niveau 1 t/m 3.
Ziekenhuizen geven verschillende redenen aan om functies op niveau 5 te creëren.
Veranderingen in de managementstructuur (in het bijzonder het verdwijnen van de
teamleidersfunctie), verbetering van de kwaliteit van zorg, efficiency-overwegingen en het
anticiperen of reageren op de kwalificatiestructuur worden het meest genoemd. Men acht
het nog te vroeg om aan te geven of de aanwezigheid van functies op niveau 5 effect heeft
op het behoud van hbo-v’ers.
Ook de reden om geen functiedifferentiatie aan de bovenkant toe te passen is divers.
Sommige ziekenhuizen vinden het niet nodig omdat ze de zorg op mbo-niveau hebben
gedefinieerd. Ook de arbeidsmarktsituatie speelt een - soms doorslaggevende - rol. Drie
kleinere ziekenhuizen zien zich naar eigen zeggen gedwongen om alleen met mbo-v’ers te
werken omdat de hbo-verpleegkundigen wegtrekken naar de grote (academische)
ziekenhuizen in de regio.
In ongeveer gelijke mate gaat het bij de functies op hbo-niveau om de verpleegkundige
niveau 5, de seniorverpleegkundige en de zorgcoördinator. Het onderscheid tussen de
functies is niet erg scherp. De vraag in hoeverre daadwerkelijk sprake is van hbo-niveau is
moeilijk eenduidig te beantwoorden. Een absolute standaard ontbreekt. Wel is het zo dat,
wanneer deze functies worden vergeleken met ‘Gekwalificeerd voor de toekomst’ en ‘Met
het oog op de toekomst’, alle geanalyseerde functies meerdere elementen op hbo-niveau
blijken te bevatten. De geïnterviewde vertegenwoordigers van ziekenhuizen beschouwen de
functies zonder uitzondering als hbo-niveau.
Slechts voor een minderheid van de functies op niveau 5 wordt een hbo-v diploma als
toelatingseis gesteld. Vaker worden de beschikbare competenties of het ‘werk- en
denkniveau’ belangrijker gevonden dan de gevolgde opleiding. Op welke wijze de vereiste
competenties dan worden bepaald, daar waar de functies niet competentiegericht zijn
beschreven, is vaak niet duidelijk. Een tweede reden om de functies niet exclusief open te
stellen voor hbo-v’ers ligt in het carrièreperspectief van verpleegkundigen niveau 4, in het
bijzonder de grote groep inservice opgeleiden.
22