VERSLAGEN DAG VAN HET LITERATUUR ONDERWIJS

Excellente leerlingen Daag de excellente leerling uit
Door Sanne Wiltink
Sprekers: Wim Maas, André van Dijk, Dick Schram,
Jan Ettes
Naast leerlingen waaraan flink getrokken moet worden
voordat ze een boek gaan lezen, hebben we ook
te maken met de extreem getalenteerde leerling
in het literatuuronderwijs. Wat te doen zodat deze
leerling zich niet gaat vervelen of nog beter, hoe
kan zijn of haar talent ontwikkeld worden? Tijdens de
workshop Excellente Talenten worden enkele projecten
besproken waarmee ook deze leerling uitgedaagd
wordt.
Empirisch onderzoek voor scholieren
Wim Maas (Docent Jan Arentsz Alkmaar en docent
lerarenopleiding VU) vertelt over het Extra Talent Project
aan de Vrije Universiteit dat vijf jaar geleden ontstond
op initiatief van decanen. Talentvolle en gemotiveerde
leerlingen uit 5 vwo van zeven scholen worden
bijeengebracht in dit project. De vwo-ers maken kennis
met verschillende onderzoeksonderwerpen die een
uitdaging voor ze moeten vormen. Ook maken ze
kennis met het empirisch onderzoek naar leesgedrag.
Bijvoorbeeld: heeft informatie over de auteurs invloed
op de waardering van teksten?
Boekomslagen van Turks Fruit
Voorbeeld van empirisch onderzoek naar leesgedrag
is of een boekomslag invloed heeft op de keuze
van een boek door middelbare scholieren. Zes
verschillende covers van Turks Fruit van Jan Wolkers
worden als uitgangspunt genomen. De scholieren
hebben onderzocht of de boekkeuze van brugklassers
verschilde van die van de laatstejaars. Wat blijkt is dat
de brugklassers de cover kiezen met een foto van de
twee hoofdpersonages. Laatstejaars kiezen voor een
meer typografische variant.
Onderzoekcyclus in 6 maanden
De dertig leerlingen die meedoen, komen vier keer
bijeen over een tijdpad van zes maanden. Daarnaast
onderhouden ze contact op de digitale leeromgeving
Blackboard. Zij vinden daar hun critical friend, een
andere leerling die verplicht is de voorstellen van
commentaar te voorziet. Het project begint met
een inleidend college waar over verschillende
onderzoeksmogelijkheden wordt gesproken. Twee
1 HOE KRIJG JE JONGEREN AAN HET LEZEN?
maanden later worden de onderzoeksvoorstellen
voorzien van commentaar. De leerlingen krijgen een
introductie op het gebied van onderzoeksmethodes,
daar hebben zij immers op de middelbare school nog
weinig ervaring mee. Tijdens het project wordt er veel
gebruik gemaakt van enquêtes. Enkele maanden
later staat de bijeenkomst in het teken van analyse
van deze enquêtes door middel van SPSS, een
computerprogramma rondom statistiek. In april wordt
het project afgesloten met eindpresentaties en een
evaluatie.
Uitstekende resultaten
Wim Maas: ‘We maken leerlingen bekend met de
onderzoekcyclus die op een universiteit gehanteerd
wordt. Het blijkt dat scholieren uitstekend in staat zijn
om een gedegen onderzoek uit te voeren. De kritiek en
opmerkingen die van hen komen, doen niet onder aan
die van eerstejaars studenten literatuurwetenschap.’
Kritisch maar moeite met deadlines
Tijdens de evaluaties van het Extra Talent Project
wordt duidelijk dat de leerlingen het erg leuk vinden
om onderzoeksvragen kritisch uit te voeren. Ook de
kennismaking met het programma SPSS blijken zij
enorm te waarderen, ze zien daarin namelijk gelijk
resultaat. Problemen steken de kop op bij de digitale
leeromgeving. De vwo-ers kijken niet vaak op deze
pagina, waardoor deadlines niet gehaald worden.
Om het project toch te integreren en de studielast
zo minimaal te houden, wordt het project vaak
gecombineerd met het profielwerkstuk. Studenten
moeten het project namelijk makkelijk kunnen
combineren met het normale schoolwerk. Om een
goede selectie te maken van leerlingen worden
leerlingen vaak gericht gevraagd op scholen. In
de praktijk komt het erop neer dat na de eerste
bijeenkomst er al een aantal afhaken. Zo blijft een
extreem gemotiveerd groepje over.
Zoektocht naar talentvolle dichters
Ook docent Nederlands André van Dijk van het Sint-
Maartenscollege in Maastricht vindt passend onderwijs
voor excellente leerlingen belangrijk. Hij presenteert een
waaier aan voorbeelden die hij zijn leerlingen aanbiedt.
Een voorbeeld is het project van het Nationaal Comité
4 & 5 mei waar naar jonge talentvolle dichters wordt
14