VERSLAGEN DAG VAN HET LITERATUUR ONDERWIJS

PS: ‘In hoeverre verwerk je daadwerkelijk de ervaringen
van de gastarbeider in het boek?’
AA: ‘De details kloppen allemaal in het boek. We
laten het boek zich afspelen op een oer-Hollandse
plaats en niet op plaatsen, zoals Kanaleneiland of
Amsterdam-West of de Schilderswijk, die voldoen aan
het clichébeeld van de leef- en werkomstandigheden
van een gastarbeider in die tijd. Hadden we dit wel
gedaan, dan begint het achtuurjournaal zich in je
hoofd af te spelen zodra je begint met lezen… Je bent
dan zo bevooroordeeld.’
Nu over naar Franca Treur. De kaft van haar roman
Dorsvloer vol confetti is ook een voorbeeld van een
dunne scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid. De
foto op de voorkant en die van Franca zelf op de
achterkant zijn moeilijk van elkaar te scheiden, maar de
afgebeelde personen zijn twee verschillende. PS: ‘Zoek
de zeven verschillen…’
Lezers blijken een grote behoefte te hebben om te
weten of het boek op waarheid berust. Dorsvloer vol
confetti werd vanaf het begin opgepikt als een puur
autobiografisch werk, maar dit is dus niet het geval.
Men neemt gelijk aan dat het beschreven leven van
hoofdpersonage Katelijne een precieze weergave is
van dat van Franca zelf toen ze twaalf was.
FT: ‘Ik verzwijg het voor mijn ouders dat iedereen denkt
dat het mijn persoonlijke verhaal is. Dat vind ik te pijnlijk
voor hen, omdat ze er in het boek niet heel goed vanaf
komen. Dat vind ik zielig.’
Franca Treur was zich niet bewust van deze behoefte
bij de lezers. Voor haar is de thematische weergave
binnen het boek, dat naar eigen zeggen draait om de
kracht van Het Woord, zo duidelijk en dwingend dat
van een puur autobiografisch verhaal geen sprake
kan zijn. Ze put wel uit haar eigen jeugd – bijvoorbeeld
de gebruikte plaatsnamen – om het toch tot een
Zeeuws boek te maken. Franca Treur voelt de drang
om een bestaan dat dreigt te verdwijnen, zoals het
boerenbestaan en het gezinsbedrijf op te schrijven op
basis van eigen ervaring.
Ook zijn er mensen die juist niet geloven in het feit
dat het boek op werkelijkheid is gebaseerd. Zij
denken dat Franca Treur het niet zo nauw neemt
met de werkelijkheid. Maar dit speelt voornamelijk in
Zeeland waar iedereen elkaar kent en waar roddel en
achterklap zich spreekwoordelijk als een lopend vuurtje
verspreid. FT: ‘Bij Franca’s oma is helemaal nooit een
Statenbijbel gestolen…’
Franca Treur probeert op te helderen hoe haar boek
afwijkt van de werkelijkheid. In tegenstelling tot
bijvoorbeeld Jan Siebelink, die juist zijn best doet om
aan te tonen dat het verhaal van Knielen op een
bed violen echt gebeurd is.Hierin komt de afwijkende
aanpak van deze schrijvers binnen het thema de
3 SCHRIJVERS EN BOEKEN
verhouding tussen fictie en werkelijkheid naar voren.
Dat maakt deze verhouding interessant en zorgt voor
gespreksonderwerpen die enthousiaste discussies
opleveren.
De scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid kan klein zijn
en vraagt vaak om meer uitleg van de schrijvers. De
kennismaking met Franca Treur en Asis Aynan is een
bijeenkomst die weerspiegelt dat onder het lezend
publiek belangstelling is voor het inspirerende thema.
39