VERSLAGEN DAG VAN HET LITERATUUR ONDERWIJS

Lezen in het beroepsonderwijs
Door Veerle Brans
Presentator: Sanna Andrea-Dia
Spreker: Laure Galjart
Hoe stimuleer je het leesgedrag bij leerlingen in het
middelbaar onderwijs? Deze vraag staat centraal
tijdens de workshop van Laure Galjart. De voormalig
docent Nederlands werkt inmiddels bij de CEDgroep.
Deze organisatie ondersteunt, traint en coacht
professionals die werkzaam zijn in de kinderopvang of
het onderwijs.
Eerst leidt de presentatrice Sanna Andrea-Dia de
workshop in met de vraag: ‘Waarom ben je een
boek gaan lezen? Wanneer sloeg de vonk over?’
Verschillende reacties komen uit de zaal. Veel
deelnemers merken op dat ze vooral een boek lezen
waarvan een recensie goed is of dat het boek wordt
aangeraden door vrienden of collega’s. Vervolgens
stelt de presentatrice spreker Laure Galjart voor. De
workshop van Laure Galjart zal beginnen met een
theoretisch kader. Vervolgens maken de deelnemers de
verschillende opdrachten die Galjart heeft ontwikkeld.
De belevingswereld van tieners ligt vaak ver af van
de wereld in literaire boeken. Het is daarom essentieel
dat je het juiste boek aanbiedt op het juiste niveau,
wanneer je een leerling wil laten lezen. Vaak zie je
dat leerlingen boekverslagen letterlijk overnemen van
verslagen op internet. Het doel is echter dat de leerling
over het boek nadenkt en het nabespreekt met andere
leerlingen.
Tijdens de lesbezoeken op verschillende middelbare
scholen merkt Galjart op dat vooral de docenten
hard werken en de leerlingen met andere dingen
bezig zijn. Zelfs docenten vinden hun eigen lessen in
het algemeen saai. Om echt iets te leren is dergelijke
consumptieve educatie uit den boze. Maar hoe kun
je dat bewerkstelligen? Allereerst is het belangrijk dat
een les aantrekkelijker wordt gemaakt. Dat begint met
een enthousiaste docent. De docent kan bijvoorbeeld
voorlezen of boeken uitlenen. Er wordt instemmend
geknikt in de zaal. Het is tevens belangrijk dat je als
docent ook zelf de nieuwste boeken leest, zodat je
weet wat er voor literair aanbod is. Galjart onderstreept
dit met een citaat uit haar eigen middelbare schooltijd:
‘Als je een schip wil bouwen, beveel de mensen dan
1 HOE KRIJG JE JONGEREN AAN HET LEZEN?
niet om hout te verzamelen, verdeel het werk niet voor
hen, geef geen orders. Nee, leer hen te verlangen naar
de onmetelijke uitgestrektheid van de zee.’ (Antoine de
Saint-Exupery)
Een tweede belangrijke factor in het aantrekkelijk
maken van de lessen is een ruim en passend aanbod.
De leerling moet iets naar zijn gading kunnen vinden
in de bibliotheek van de school. Niet op iedere
middelbare school is een dergelijk ruim aanbod. Als
dat het geval is kun je de bibliotheek in de buurt
gebruiken. Vaak staan zij erg open voor een dergelijke
samenwerking.
Ten derde zijn activerende werkvormen belangrijk bij
het onderwijzen van literatuur. Dwing de leerlingen
om met elkaar te praten over het gelezen boek. Je
kunt als docent ook leestijd inlassen. Laat de leerlingen
bijvoorbeeld twintig minuten per week lezen en daarna
nabespreken. Thuis is er niet altijd de tijd en ruimte om
te lezen. Bovendien: zien lezen doet lezen. Ten slotte,
er zijn verschillende goede sites om boeken te zoeken,
bijvoorbeeld www.leesmij.nl.
Na de inleiding over aantrekkelijke lesvormen
spreekt Galjart over de verschillende leesniveaus van
leerlingen. Zo is er een verschil tussen vwo-leerlingen
die een boek vaak kritisch lezen en vmbo-leerlingen die
het belangrijk vinden dat ze zich kunnen identificeren
met de gebeurtenissen en personages uit het boek.
Een opmerking uit de zaal volgt: ‘Een boek lezen en er
vervolgens niets mee doen is toch ook heerlijk?’ Galjart
beantwoordt deze vraag: ‘Een boek lezen om het lezen
is heerlijk en een doel op zich. Eerst moet de interesse
worden verhoogd door middel van interactie.’
Veel leerlingen zijn erg handig met internet. Het internet
is een goede manier om literatuur levendiger te
maken voor de leerlingen, schroom dan ook niet om
het te gebruiken. Er zijn verschillende sites die je kunt
gebruiken voor de literatuurles.
– www.googlelittrips.org: Hier kun je een kaart
bekijken van de setting van een boek. Een
voorbeeld is Kruistocht in spijkerbroek en de locaties
die de hoofdfiguur in het verhaal bezoekt.
– Via3leesdossier.wiki.zoho.com: Hier kun je een wiki
maken waarop alle leerlingen zelf informatie over
9