Agressie & Agon - Filosofie.info

Dit hoofdstuk:
In dit hoofdstuk zullen we een kritische lezing geven van het begrip agon bij Nietzsche, om
vervolgens te kijken in hoeverre Nietzsche in de ban is van een hobbesiaanse opvatting van de natuur.
Daarbij stellen wij de volgende deelvragen:
Deelvragen:
- Wat is de status van het begrip agon bij Nietzsche?
- Hoe beïnvloedt de hobbesiaanse begrepen natuur Nietzsche’s opvatting van agressie en agon?
§ 2. Betekenis van agon
Aan het begin van Homer’s Wettkampf stelt Nietzsche dat de mens in zijn hoogste en nobelste
vermogens volledig natuurlijk is. Hij geeft er blijk van dat de categoriale onderscheiding tussen het
humane en het natuurlijke is weggevallen. 142
So haben die Griechen, die humansten Menschen der alten Zeit, einen Zug von Grausamkeit,
von tigerartiger Vernichtungslust an sich […] 143
De Grieken, de meest humane mensen uit de Oudheid, hebben een trek van wreedheid, van
zogenaamde tijgerachtige vernietigingslust in zich. Aldus Nietzsche. De humaniteit van de Grieken
zou hier niet los van staan. De betekenis van agon ontleent Nietzsche aan zijn leermeester Burckhardt.
Agon wordt door Burckhardt in verband gebracht met de Helleense beschaving waarbij het een
hoofdelement uitmaakt van het gemeenschapsleven. 144 Agon betrof de (Olympische) spelen, publieke
debatten, symposia, drink- en eetwedstrijden, theater, et cetera. 145 In zijn postume werk Griechische
142 Oudemans, Omerta, p.123
143 Nietzsche, KSA 1, p.783
144 Huizinga, Homo Ludens, p.99: “Het denkbeeld van den wedkamp als een hoofdelement van het
gemeenschapsleven is van oudsher verbonden aan onze voorstelling van de Helleensche beschaving. Lang
voordat de sociologie en ethnologie op de buitengewone beteekenis van den agonalen factor in het algemeen
opmerkzaam werden, had Jacob Burckhardt het woord ‘agonal’ gevormd en het begrip als een der kenmerken
van de Grieksche cultuur omschreven.”
145 Johnson, Nietzsche’s Antidarwinism, p.69
42