Agressie & Agon - Filosofie.info

zelfzuchtigheid worden ingeperkt en zo worden aangewend dat zij de gemeenschap als geheel zou
dienen.
Für die Alten aber war das Ziel der agonalen Erziehung die Wohlfahrt des Ganzen, der
staatlichen Gesellschaft. 165
Het doel van de agonale opvoeding was het welzijn van alle leden van de groep. Iedere Athener
bijvoorbeeld moest zijn zelf in de wedstrijd zover ontwikkelen als het voor Athene in de hoogste
mate nuttig en zo min mogelijk schadelijk was. 166
Nietzsche meent dat agonaal gedrag gunstig zou zijn voor het overleven van de groep. De agonale
opvoeding bij de Grieken zou in het teken staan van de polis. Maar de gedachte dat er sprake zou zijn
van een zorg voor de gemeenschap, is darwinistisch gezien onmogelijk. De eerste die zich aan de
groepsdwang zou onttrekken zou onmiddellijk de winst zou meepakken ten koste van de rest van de
groep. Waar er twee samenwerken, heeft een derde er profijt van om weg te lopen met de buit.
Grecocentrisme en antropocentrisme
In Griechische Kulturgeschichte noemt Burckhardt het agonale een Trieb, die geen ander volk kent. 167
Nietzsche volgt zijn leermeester Burckhardt in de gedachte dat agon zich concretiseert ten tijde van
de Helleense beschaving. 168 Zowel Burckhardt als Nietzsche zien het agon als een artefact van de
Oude Grieken dat tegenwoordig enkel nog in ontaarde vorm voorkomt als marktconcurrentie. 169
Hoewel ook natuurvolkeren en barbaren volgens Burckhardt wedkampen kennen, kent hij daar
slechts een beperkte betekenis aan toe. 170
165 Nietzsche, KSA 1, p.789
166 Nietzsche, KSA 1, p.789: „Jeder Athener z.B. sollte sein Selbst im Wettkampfe soweit entwickeln, als es
Athen vom höchsten Nutzen sei und am wenigsten Schaden bringe.“
167 Huizinga, Homo ludens, p.100
168 Siemens, Agon with ressentiment, p.77: “As the signature institution of ancient Greek political culture, it
pervades all areas of life, from art and education to political debate; it is the “life-ground” of the polis.”
169 Johnson, Nietzsche’s Anti-Darwinism, p.69
170 Huizinga, Homo Ludens, p.100
48