Agressie & Agon - Filosofie.info

de bevoorrechte klasse zich te onttrekken aan de strijd om het bestaan. 158 Agon beperkt zich dan ook
tot genieën onderling. De rest van het volk zijn de slaven die de genieën in stand mogen houden. 159
§ 4. Drie kritieken
De hobbesiaanse natuurtoestand
Nietzsche wil een bovennatuurlijke grond vermijden als het gaat om het geven van een verklaring
voor de opkomst van een samenleving. Maar in zijn benadering interpreteert hij gedrag nog altijd
vanuit een natuurtoestand, zoals geschetst door Hobbes in de Leviathan. Volgens Hobbes noopt de
natuur tot strijd, wegens de zelfzuchtigheid die alle organismen kenmerkt. In deze natuurtoestand
ontstaat de oorlog van allen tegen allen. Iedereen zal zijn macht proberen te vergroten ten koste van
anderen. Daarom is het leven in deze natuurlijke toestand, “solitary, poor, nasty, brutish, and short.”
Maar berust deze natuurtoestand niet op een fictie? Alleen in tijden van extreme schaarste zal er een
daadwerkelijke oorlog optreden. Het darwinisme is geen Philosophie für Fleischerburschen. 160
Concurrentiestrijd kan nog het best worden gelezen als het negatieve effect van een organisme op
een ander door het consumeren en het beheersen van een schaarse bron van bestaan. 161 Maar een
strijd om het bestaan behelst nog meer: deze hoeft niet plaats te vinden tussen organismen, maar kan
ook een strijd zijn tegen de elementen.
When we reach arctic regions, or snowcapped summits, or absolute deserts, the struggle for life
is almost exclusively with the elements. 162
De darwinistisch begrepen strijd is naar zijn aard economisch. De ervaring van schaarste maakt een
bepaalde soort rekenen mogelijk, namelijk het economisch rekenen – een afweging van kosten en
158 Nietzsche, KSA 1, p.767: „Auf ihren Unkosten, durch ihre Mehrarbeit soll jene bevorzugte Klasse dem
Existenzkampfe entrückt werden […]“
159 Oudemans, Omerta, p.125: “De agonale strijd voor Nietzsches Grieken heeft niets retorisch, vredelievends of
democratisch. Zij gaat alleen de uitzonderingen, de genieën aan, niet het gepeupel dat in dienst daarvan leeft of
zinloos voortvegeteert.”
160 Nietzsche, KSA 8, p.259: „Dieser Lehre gegenüber ist der Darwinismus eine Philosophie für
Fleischerburschen.“
161 Keddy, Competition, p.5
162 Darwin, The Origin of Species, p.35
46