Volledige versie - FAVV

3
Dioxine-incident
Begin 2006 werd het Voedselagentschap geconfronteerd
met een even onverwacht als merkwaardig dioxine-incident.
De Nederlandse overheid liet toen via het Europese alarmsysteem
RASFF weten dat bij een Nederlandse veevoederfabrikant
een contaminatie met dioxine werd vastgesteld in
varkensvet, geleverd door een Belgische vetsmelter.
Er bestaan verschillende groepen of congeneren van dioxines
en van dioxineachtige stoffen. Deze congeneren komen
veelal in verschillende combinaties voor: elke combinatie is
daarbij kenmerkend voor de contaminatiebron. De meeste
gangbare manier van besmetting van de voedselketen is
omgevingsverontreiniging. Dioxines komen onder meer vrij
bij verbrandingsprocessen, in de metallurgie en bij het gebruik
van chloor in de chemische industrie. De vrijgekomen
dioxinepartikels zorgen daarbij voor een achtergrondbesmetting,
die door bio-accumulatie in de voedselketen uiteindelijk
in de voeding van de mens terecht komt.
3.1. Enquête
Volgend op de melding van de contaminatie heeft het
Voedselagentschap onmiddellijk zijn stap-voor-stap aanpak
toegepast. Eerst bij de Belgische vetsmelter en – van zodra
deze geïdentificeerd was – bij diens leverancier, een producent
van gelatines, werden :
- alle aanwezige voorraden geblokkeerd,
- de bedrijfsvoering en de productieprocessen onder de
loep genomen,
- de aanwezige voorraden en getuigenmonsters voor onderzoek
bemonsterd,
- een grondige “tracing back” naar de oorsprong gedaan,
- een rigoureuze “tracing on” naar andere afnemers van mogelijk
gecontamineerde vetten en producten gedaan.
vrij snel gelokaliseerd worden bij de voornaamste leverancier
van zoutzuur (HCl) bij de gelatineproducent. Dit HCl wordt
gebruikt om het vet te extraheren uit de varkensbeenderen
die als basisgrondstof dienen voor de gelatineproductie. Het
dioxinepatroon van de HCl stemde perfect overeen met de
patronen die in het varkensvet en in de gelatines werden
aangetroffen en kon zo eenduidig als bron van de besmetting
worden aangeduid.
Uiteindelijk bleek bij de producent van dit HCl, een chemieconcern
dat het HCl produceert als nevenproduct van
zijn productieproces, dat een defect aan de filterinstallatie
verantwoordelijk was voor dit dioxine-incident. Het defect
aan de filters bleek uiteindelijk al in oktober 2005 te hebben
plaatsgevonden, zonder dat het bedrijf hiervan zijn klanten
had op de hoogte gebracht. Op basis van deze informatie
werd de risicoperiode voor de contaminatie fors uitgebreid
en werd bijkomend geënquêteerd bij de gelatineproducent,
de vetsmelter en de klanten-veevoederproducenten van de
vetsmelter. Uiteindelijk werden in het varkensvet gehaltes
van 50 tot 400 pg WHO-TEQ/g vet gevonden en in de gelatines
maximaal 3,9 pg WHO-TEQ/g product. Dit zijn, vergeleken
met 1999, relatief beperkte dioxinegehalten.
Ondanks de vrij lange risicoperiode, heeft de contaminatie
uiteindelijk slechts aanleiding gegeven tot het blokkeren van
445 veehouderijen. Het betrof 400 varkenshouderijen, 40
pluimveehouderijen en 5 konijnenbedrijven waar veevoeder
gefabriceerd met het gecontamineerde varkensvet, was geleverd.
Op deze bedrijven werden een steekproef van dieren
die van het gecontamineerde voeder gekregen hadden voor
een dioxine-onderzoek geslacht en bemonsterd. Op basis
van deze analyses kon de contaminatie uiteindelijk beperkt
worden tot 14 varkensbedrijven en 9 pluimveebedrijven. De
traceerbaarheid van de producten van deze bedrijven (vlees,
consumptie-eieren en broedeieren) kon verzekerd worden,
zodat uiteindelijk geen gecontamineerde loten meer in de
voedselketen terecht zijn gekomen.
146
De oorsprong van de contaminatie kon dankzij deze grondige
enquête en mee op basis van de analyse van de monsters