De wrakingsprocedure. Een rechtsvergelijkend ... - Rechtspraak.nl

externe perspectief deels in elkaars verlengde.
Tegelijkertijd openbaren de spanningen tussen
deze perspectieven zich met name duidelijk als
het gaat om verbeteringen in de bestaande
situatie. Vanuit extern perspectief – met het
oog op de legitimiteit van de rechtspraak –
ligt het weinig voor de hand om een systeem
te ontwikkelen om bepaalde wrakingsverzoeken
(de kennelijk niet-ontvankelijke of kennelijk
ongegronde verzoeken) versneld (ofwel: efficiënt)
af te doen. Dat staat op gespannen voet
met het interne perspectief dat juist wél voor
een dergelijke versnelde (en uiteraard:
adequate) afdoening zou pleiten, omdat de
efficiëntie en de persoonlijke beleving van de
rechter in kwestie daarmee zouden zijn
gediend. 11 De rechterlijke macht voelt hier de
spanning tussen zoveel mogelijk verzoeken zo
snel mogelijk willen afdoen en het recht willen
spreken conform de wensen en behoeften van
de burger (‘justice must be seen to be done’).
Inmiddels worden vanuit beide perspectieven
voorstellen voor aanpassing van de wrakingsregeling
geponeerd. Zo wordt vanuit extern
perspectief gesproken over het benutten van
een ‘externe’ wrakingskamer (deze wordt
gevormd door rechters vanuit een ander
arrondissement, zoals in de zaak-Wilders in
tweede instantie plaatsvond) of zelfs van een
landelijke wrakingskamer. De achterliggende
idee daarbij is dat een wrakingskamer binnen
de eigen rechtbank te weinig distantie zou
hebben. 12 Tevens is het idee gelanceerd om
de betrokken wrakende partij en de te wraken
rechter eerst in dialoog te laten treden. 13
Echter, waar dat recentelijk ongeveer langs die
lijnen gebeurde, volgde nadien een gehonoreerde
wraking. 14 Ook is de gedachte geuit
om de eisen aan de onpartijdigheid van de
rechter minder absoluut in te vullen. 15 Deze en
andere mogelijke oplossingen voor het
geschetste dilemma zullen in dit eindrapport
(nader) worden verkend voor zover dergelijke
opties ook in andere rechtsstelsels worden
gevonden. Daarbij is bij de bestudering van
elke ‘procedurevorm’ de vraag aan welke
doelen (onpartijdigheid, efficiency, enzovoort)
in meer of mindere mate tegemoet wordt
gekomen.
1.2.3 Object van het onderzoek:
de wrakingsprocedure in Nederland
Het object van onderzoek in dit deelonderzoek
is de wrakingsprocedure. Daarover kan
– vooruitlopend op hoofdstuk 2 van dit onderzoeksrapport
– nu al kort het volgende worden
opgemerkt. Zoals bekend, kent het Nederlandse
recht een dergelijke wrakings- en verschoningsregeling,
een regeling die gelijk -
luidend is opgenomen in zowel het Wetboek
van Strafvordering (art. 512 Sv e.v.), als de
Awb (art. 8:15 Awb e.v.), als in het Wetboek
van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Als een
11 Een adequate procedure is vanuit beide perspectieven van belang, en het voorkomen van oneigenlijk gebruik is
dat ook. Alleen de wijze van aanpak van dat probleem roept spanning op.
12 W. Slagter, ‘Voorstel voor een dialoog tussen rechter en partijen, mede ter voorkoming van een poging tot
wraking’, NJB 2011-36, p. 2444 en 2445.
13 Zie: Slagter 2011, p. 2444, en Asser 2011, p. 106.
14 Zie: Rb. Den Bosch 29 november 2011, zaaknr. 238553 / EX RK 11-205 (Van Putten).
15 R. Robroek, ‘Beeldvorming een slechte raadgever en partijdigheid zo gek nog niet’, NJB 2011, p. 1960.
18