De wrakingsprocedure. Een rechtsvergelijkend ... - Rechtspraak.nl

een verkeerde indruk zouden kunnen doen
ontstaan over de realiteit en de functionaliteit
van de desbetreffende wrakingsprocedure. 39
Meer concreet is vervolgens de keuze voor de
twee nader uit te werken rechtsstelsels ingegeven
door een toepassing van de onderstaande
criteria, waarbij deze criteria uiteindelijk
in onderlinge samenhang op de hand zijn
gewogen: 40
• efficiëntie van de aanwezige regeling(en);
• mogelijkheden om oneigenlijk gebruik
tegen te gaan, althans discussie daarover;
• mogelijkheden om maatschappelijke
legitimiteit (en acceptatie) te bewaken of
zelfs te vergroten;
• vergelijkbaarheid met Nederlandse situatie
en/of recht en de inpasbaarheid binnen
het Nederlandse stelsel;
• beschikbaarheid van informatie in voor de
onderzoekers toegankelijke bronnen.
Voor de te maken afweging is in eerste instantie
bekeken voor welke in de quick scan opgenomen
landen meer facetten of elementen
naar voren zijn gekomen die mogelijk strekken
tot inspiratie voor herijking van de Nederlandse
wrakingsregeling. Daarbij is niet slechts
gelet op de mate en breedheid van inspiratie
(‘kwantiteit’). Ook is gelet op wat dan inhoudelijk
geboden werd (‘kwaliteit’ en ‘aansprekendheid’),
hoewel dat zeker in die fase nog
moeilijk was te bepalen.
Als de meest interessante rechtsstelsels zijn uit
het onderzoek naar voren gekomen: Zwitserland,
Frankrijk, België, Spanje en Duitsland.
De rechtsstelsels in Engeland (en Wales), Oostenrijk,
Italië, Denemarken en de Verenigde
Staten leverden de minste nieuwe en/of interessante
elementen op om te betrekken in een
onderzoek naar een herijking van de wrakingsprocedure
in Nederland. Enkele van die landen
vielen ook af omdat de vijf meest interessante
rechtsstelsels hetzelfde en meer konden bieden
(Oostenrijk), of omdat de relatief grotere mate
van onvergelijkbaarheid van systemen de
analyse waarschijnlijk zou bemoeilijken (VS).
Uit de vijf meest inspirerende landen werd
uiteindelijk gekozen voor Frankrijk en Zwitserland.
Hierna wordt deze keuze kort toegelicht.
De wrakingsregeling in Frankrijk en België
bleek vrijwel identiek geregeld te zijn. Omdat
Frankrijk naast de ‘gewone’ wrakingsregeling
ook de bijzondere procedure van de renvoi
kent, waarbij een volledig rechtscollege kan
worden gewraakt, respectievelijk zich kan laten
verschonen, en Frankrijk een veel groter land
is dan België, waardoor de rechtspraktijk
ongetwijfeld een stuk omvangrijker is, werd uit
deze twee landen gekozen voor Frankrijk.
Spanje viel als te onderzoeken rechtsstelsel af,
hoewel Spanje diverse interessante elementen
in zijn interne wrakingsregeling kent. Bij wijze
van voorbeeld kan worden verwezen naar de
regel dat de rechter die zich niet verschoont in
de gevallen waar hij daar rechtens toe verplicht
is (wrakingsgronden), zich blootstelt aan een
disciplinaire sanctie. Een verplichte verschoning
zou de noodzaak tot inzet van de wrakings -
procedure ex ante aanmerkelijk kunnen verminderen.
Spanje is toch afgevallen omdat het
39 Uit budgettair oogpunt moest de landenkeuze beperkt blijven tot verdere bestudering van de wrakingsregeling
in twee andere rechtsstelsels.
40 De criteria en de daaruit voortvloeiende afweging zijn (uiteraard) ook besproken met – en geaccordeerd door –
de begeleidingscommissie en de opdrachtgever.
26