Bestuurderscontrolesystemen voor vermoeidheid en rijden onder ...

2 . V E R M O E I D H E I D A C H T E R H E T S T U U R
2.1 Vermoeidheid achter het stuur en ongevallen
Uit onderzoek blijkt dat vermoeidheid aan de basis ligt van 1 % van de ongevallen, als
men zich baseert op politiegegevens. Er mag echter verondersteld worden dat dit
percentage hoger ligt, tot 7 % op basis van ondervragingen van de betrokkenen. Het
gaat hierbij vooral om enkelvoudige ongevallen, en meestal zit de bestuurder alleen in
het voertuig (Vesentini, Van Vlierden, 2003). In een rapport van de ‘European Transport
Safety Council’ wordt gesteld dat vermoeidheid een belangrijke oorzaak is in 20 % van
de ongevallen bij commercieel transport (ETSC, 2001).
Indien men gedurende 2 seconden in slaap valt aan een snelheid van 70 km/u (of 19,5
m/s) heeft men een afstand van 39 m afgelegd. Uit proeven blijkt dat men inderdaad
gedurende meerdere seconden de aandacht verliest, in tegenstelling tot de eigen
gewaarwording, waarbij men ervaart dat wegvallen van de aandacht helemaal niet zo
lang duurt.
Een van de oorzaken van vermoeidheid is bij vrachtvervoer het hoge werkritme, als
gevolg van de sterke concurrentie die speelt in de transportsector. Om een te hoge
werkdruk te vermijden is daarom controle door de overheid belangrijk. De tachograaf is
een eenvoudig instrument dat hierbij helpt door de registratie van rij- en rusttijden.
Samen met handhaving vormt de tachograaf een belangrijk hulpmiddel in de strijd tegen
vermoeidheid achter het stuur bij vrachtvervoer.
Door de steeds verdere ontwikkeling van de technologie is het mogelijk om meer
gesofisticeerde systemen te ontwikkelen voor het bestrijden van de verkeersonveiligheid
door vermoeidheid achter het stuur.
Om ongevallen door vermoeidheid via voertuigtechnologie te voorkomen, dient men
eerst de vermoeidheid te detecteren, om daarna acties te initiëren om de alertheid van
de bestuurder te verhogen. Men kan een systeem installeren dat de vermoeidheid van de
bestuurder detecteert door een visuele controle of door de analyse van het stuurgedrag.
Systemen voor het detecteren van de vermoeidheid van de bestuurder zijn erg complexe
systemen. Immers om op een eenduidige manier vermoeidheid van de bestuurder te
detecteren volstaat het niet om één gedragsaspect te evalueren, maar dient een
combinatie van gedragingen te worden beoordeeld.
Door zowel een aantal autofabrikanten als hun toeleveranciers wordt gewerkt aan de
ontwikkeling van systemen voor het voorkomen van inslapen achter het stuur. Men kan
hierbij verschillende benaderingen toepassen. Enerzijds kan men de gedragingen van de
bestuurder rechtstreeks detecteren. Anderzijds kan men het afwijken van het voertuig
ten opzichte van de rijstrook bekijken. Hiervoor zijn meerdere sensoren in het voertuig
nodig en dienen gesofistikeerde algoritmen te worden ontwikkeld.
Bij het vaststellen van een gevaar voor inslapen worden een aantal acties op gang
gebracht, die de aandacht van de bestuurder opnieuw verscherpen. Dit geeft hem dan de
gelegenheid om de gepaste acties (zoals even pauzeren langs de weg) te nemen.
In de volgende paragrafen lichten we de hierboven genoemde systemen toe.
Steunpunt Verkeersveiligheid 10 RA-2004-45