Bestuurderscontrolesystemen voor vermoeidheid en rijden onder ...

Samenvatting
Vermoeidheid en rijden onder invloed zijn twee belangrijke oorzaken van
verkeersongevallen. In beide gevallen is het de bestuurder, die niet in staat is om met
een voertuig aan het verkeer deel te nemen.
In dit rapport bespreken we de voertuigtechnologie die in geval van vermoeidheid of
rijden onder invloed de bestuurder wijst op het mogelijke gevaar. Door systemen in te
bouwen, die een tijdige waarschuwing genereren of die zelfs verhinderen dat de
bestuurder met een voertuig vertrekt, indien geoordeeld wordt dat hij niet veilig zal
kunnen rijden, kan de verkeersveiligheid verhoogd worden. In een eerste deel van dit
rapport gaan we in op vermoeidheid, terwijl in het tweede deel alcoholgebruik aan bod
komt.
Vermoeidheid, met als gevolg het verslappen van de aandacht voor het verkeer door
microslaap (korte momenten van inslapen) of zelfs het in slaap vallen achter het stuur, is
een probleem dat vooral in het vrachtverkeer voorkomt. Door de hoge werkdruk die er in
deze sector heerst gebeurt het vaak dat bestuurders lange werkdagen presteren, met
vermoeidheid tot gevolg. En vermoeidheid achter het stuur veroorzaakt
verkeersongevallen. Dit probleem werd reeds in de jaren ’50 vastgesteld, en resulteerde
toen in de invoering van de tachograaf. Met dit instrument worden rij- en rusttijden van
de vrachtwagenbestuurder geregistreerd. Op deze manier is het mogelijk dat controle
kan worden uitgeoefend op werktijden van bestuurders en dat wordt tegengegaan dat
men onverantwoord lang achter het stuur zit.
In de jaren ’70 werd de tachograaf wettelijk verplicht op Europees niveau voor alle zwaar
vervoer (vrachtwagens en bussen). Op een individuele tachograafschijf werden de
rijtijden van de bestuurder tot op heden analoog geregistreerd. Door een nieuwe richtlijn
van de Europese commissie wordt op 5 augustus 2004 de digitale tachograaf verplicht.
Hierbij worden de gegevens over rij- en rusttijden op een digitale manier opgeslagen,
waardoor misbruik heel wat moeilijker wordt.
Over het effect op de verkeersveiligheid van de tachograaf werden geen gegevens
gevonden.
Naast de controle van de rijtijden kan de technologie ook worden ingezet om de
bestuurder rechtstreeks te controleren. Op basis van het gedrag kan het verslappen van
de aandacht voor het verkeer door vermoeidheid worden gedetecteerd. Via een camera
en complexe beeldverwerking kan op basis van de oogbewegingen gedetecteerd worden
Steunpunt Verkeersveiligheid 3 RA-2004-45