Kwaliteit en Consistentie Kunst- en cultuureducatie in ... - Magda

More documents

Recommendations

Info

in een kritisch onderzoeksmodel, met activiteiten die men gedurende een week of verschillende maanden organisch laatontwikkelen. In deze modellen wordt de leraar een mentor die initiatieven op gang brengt en bevordert. Deze benadering isgestructureerd op grond van zinvolle overwegingen, regelmatige planning en vergaderingen waarop de vorderingen wordenbesproken. Het leerproces is opgebouwd rond reflectie, planning en evaluatie. De leraar neemt hierbij de rol op van zowelmentor als coach. In de klas zorgt het systeem ervoor dat de kinderen verschillende ervaringen opdoen, maar toch op eenonafhankelijke en creatieve manier werken.In de meeste netten vergaderen de schooldirecteurs een paar keer per jaar om over bepaalde onderwerpen te praten, meestalmet betrekking tot management of pastorale zorg voor de leerlingen. De schoolhoofden die werden ondervraagd, kondenzich geen specifieke programma’s herinneren over de waarde van muzische, cultuur- en kunsteducatie, hoewel men zichprogramma’s herinnerde over creatief en kritisch denken en over erfgoed- en burgerschapseducatie. De verschillende nettenbieden schooldirecteurs nochtans de mogelijkheid zich bij te scholen met betrekking tot kunsten cultuureducatie. Uit deinterviews bleek echter dat van deze mogelijkheden weinig of geen gebruik wordt gemaakt. In systemen die op een filosofischestrekking berusten, blijkt het gebruikelijk te zijn dat schoolhoofden regelmatig samenkomen om te discussiëren overbenaderingswijzen, pedagogische problemen en schoolleiderschap. Hoewel deze vergaderingen volgens de respondentennuttig zijn voor het aankaarten van pedagogische problemen, benadrukten de schoolhoofden ook de waarde van meerorganische vergaderingen, waar problemen van expressieve en creatieve filosofieën worden bediscussieerd.1.8 Kunsteducatiez Er bestaat een zekere discrepantie tussen de ruime definitie van kunst in het algemeen in Vlaanderen en de engedefinitie van kunst in het onderwijs.Tijdens een focusgroep van mensen die op professionele wijze in de culturele sector actief zijn, werd gesteld dat de officiëledefinities van kunst, zoals ze in het ministeriële advies voorkomen, “reductionistisch” zijn en dat de praktijk in Vlaanderendynamischer en omvattender is dan het beleid zou doen vermoeden. Hierbij werd opgemerkt dat de dynamische definitievan kunst “een belangrijke eigenschap is van kunst” en dat het onmogelijk is om “statische definities te geven, omdat dezeverouderd zijn, zodra ze op papier staan”. Deze commentaar wijst op het ongrijpbare aspect van hedendaagse kunstpraktijkenen de nood aan een beleid dat rekening houdt met het eeuwig wisselend karakter van de professionele kunsten.In de meeste landen bestaat een vrij grote eensgezindheid over wat de algemene samenleving als kunst beschouwt en watin het curriculum is opgenomen. Het voordeel hiervan is dat diverse contextgebonden expressievormen aan bod kunnenkomen op school en op deze manier verder ontwikkeld kunnen worden. Zo is in Senegal haartooi een belangrijke kunstvormen dit is dan ook opgenomen in het curriculum. Men zou evenwel kunnen aanvoeren, dat door het aantal kunstvormen inhet curriculum te beperken, het curriculum inhoudelijk scherper wordt. In Colombia bijvoorbeeld, ligt de nadruk sterk opmuziek en dit heeft het niveau van het muziekonderwijs in hoge mate verbeterd.In Vlaanderen is kunsteducatie een belangrijk onderdeel van het curriculum (via de decreten op de eindtermen goedgekeurddoor het Vlaams Parlement) van de begin- tot de eindjaren van de schoolloopbaan. Zoals reeds eerder aangegeven, hebbende onderwijsnetten het recht eigen leerplannen op te stellen binnen het kader van de eindtermen. Dit heeft in de praktijkgeleid tot een vrij grote diversiteit. In goede omstandigheden kan dit betekenen dat het kind een degelijke vorming in dekunst geniet (in de eerste plaats muziek en beeldende kunst) alsook vorming doorheen de kunst (literatuur, taalonderwijs,burgerzin,…).Kunst wordt in de Vlaamse samenleving zeer breed gedefinieerd. Het begrip dekt een groot aantal sectoren. In principe zijner negen disciplines waaronder men in Vlaanderen kunst verstaat. Deze zijn:j Theaterj Zangj Muziek (pop, jazz, folk, klassiek enz.)j Fotografiej Audiovisuele kunsten, inclusief film en videoj Beeldende kunstj Schrijfkunstj Literatuurj DansMen zou kunnen argumenteren dat er een tiende discipline is – namelijk ‘media’ – hoewel dit in de praktijk zelden als eendefinieerbaar onderdeel van kunst werd beschouwd. Het probleem van audiovisuele kunst als onderdeel van het algemene leerplan en ‘media’ als onderdeel van een bredere cultuureducatie is een complex gegeven in het Vlaamse onderwijs. Er bestaat ook een tegenstellingtussen de simplistische definities ‘in de praktijk’ en de voorgestelde definities van experten. Om tot een werkbare definitie te komen, zou men kunnen stellen dat kunsteducatie het volgende omvat: literatuur, dans, theater,dramatische kunst, beeldende kunst en audiovisuele kunst, inclusief film, video enz. Volgens sommige respondenten is media-educatie “geen kunsteducatie”, maar eerder een onderdeel van het algemeen onderwijs. Men moet erdus rekening houden mee houden dat over de definities geen eensgezindheid werd bereikt.14
In de praktijk omvat kunsteducatie in Vlaamse scholen doorgaans muziek en beeldende kunst. Drama wordt vooral alsmethode gebruikt om andere onderwerpen aan te leren en ook dans kan – hoewel het minder algemeen is – deel uitmakenvan het leerplan. Literatuur valt ook onder kunst. Nieuwe media, film en heel wat creatieve praktijken kunnen ook als kunstworden beschouwd, maar of ze deel uitmaken van de onderwezen vakken hangt meer af van de interesse van de individueleleraar dan van een systematische inclusie.De amateurkunsten en professionele kunsten vallen onder aparte regelingen. De amateurkunsten bieden een breed gammaaan ervaringen aan, met als voornaamste doel amateurkunstenaars de gelegenheid te geven zich creatief uit te drukken,creatieve mensen samen te brengen en talent te ontwikkelen. Daarnaast vormen ze een belangrijk bindend element in degemeenschap.Het socio-cultureel werk is historisch gegroeid uit verschillende culturele en sociale emancipatorische bewegingen met eenideologische achtergrond, met als doel de toegang tot de kunstwereld te bevorderen en een niet-elitaire visie op kunst teontwikkelen. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld in de Vlaamse culturele beweging.De werking van socio-culturele organisaties in Vlaanderen die afhankelijk zijn van overheidssubsidies worden ingedeeldin vier werksoorten: verenigingen, volkshogescholen, landelijke vormingsinstellingen en bewegingen. De wettelijke basisvan deze organisaties ligt in het Decreet betreffende het sociaal cultureel volwassenenwerk van 4 april 2003. Verenigingen zijnnetwerken van lokale afdelingen of groepen. Momenteel zijn 32 bewegingen in Vlaanderen actief, gespecialiseerd in één ofmeer thema’s zoals vrede, actief burgerschap of mobiliteit.Er zijn ook heel wat organisaties die zich expliciet op jongeren richten. Hoewel deze zich in hoofdzaak bezighouden metsociale doelen, het milieu of sport, hebben ze ook vaak kunst of activiteiten met een culturele dimensie in hun programma.In heel wat steden en gemeenten bestaan daarnaast jeugdbewegingen die jongeren creatieve mogelijkheden bieden. Het zouwaardevol zijn om deze activiteiten in kaart te brengen en vollediger te beschrijven. Dit zou een thema voor een toekomstigonderzoek kunnen zijn.Hoewel veel van deze organisaties ten dienste staan van jongeren valt de participatie van kinderen en jongeren aan dergelijkeinitiatieven buiten het bestek van deze studie. Eerdere studies hebben de ‘vrijwillige’ participatie van kinderen in kunstencultuuractiviteiten onderzocht. Een studie die de interactie tussen de formele voorzieningen op school en de ‘bredere’voorzieningen door amateurs en de gemeenschap bestudeert, is aanbevolen. Een dergelijk onderzoek zou zich in hetbijzonder kunnen toeleggen op de manier waarop de kunstervaringen van het kind via verschillende voorzieningen metelkaar in verband staan. Men zou ook kunnen nagaan hoe de amateurkunstenaars een positieve bijdrage kunnen leveren aande erkenning van de kunstsector door de gemeenschap en de ouders en omgekeerd hoe het onderwijs kan bijdragen tot deexpansie en ontwikkeling van de amateurkunstensector.Een uniek kenmerk van de Vlaamse kunst en van het culturele landschap is de aanwezigheid van een groot aantal lokalemuziekverenigingen. Dit zijn vaak fanfares, waar iedereen van de bevolking zich kan bij aansluiten. In deze groepen kunnenjongeren een instrument leren bespelen en optreden met andere leden van alle leeftijden. Vlamo (Vlaamse muziekorganisatievoor amateurs) werd in 2002 gesticht en is de officieel erkende Vlaamse organisatie op dit terrein. Nogmaals, de interactieen uitwisseling tussen de verenigingen en de meer formele muziekscholen (DKO) en gewone scholen is onduidelijk en zouverder moeten worden onderzocht.De aanwezigheid van andere kunstvormen zoals mode, film of animatie die aan de creatieve industrie gelinkt zijn enkunstvormen als rap, beatbox en hiphop (zgn. urban arts), is in Vlaamse scholen niet gebruikelijk. Gedurende het onderzoekwerden een aantal beroepsscholen bezocht, waaronder scholen met een leerplan gericht op mode, verzorging of hout- enmetaalbewerking. Bij deze schoolbezoeken kon niet worden vastgesteld of en in hoeverre ook aandacht uitgaat naar deintegratie van de kunsten, bijvoorbeeld via design en ontwerp. De manier waarop de kunstvormen verbonden aan de creatieveindustrie worden geconcipieerd en aangeleerd, kan sterk verschillen, maar doorgaans is het gericht op de beroepspraktijk.Zo waren bijvoorbeeld vele modedocenten vroeger leraars snit en naad of textiel. De leerlingen leren kleren op maat makenen krijgen een opleiding op hoog niveau in naaien, patronen maken en tekenen. In andere gevallen is er eerder sprake vaneen inleidende cursus, waarbij de leerlingen worden klaargestoomd om in de detailhandel te werken en is het onderwijsmeer afgestemd op minder begaafde leerlingen. Soms studeren de leerlingen mode en kunnen ze deelnemen aan cultureleuitstappen, zoals een bezoek aan het modemuseum, maar in andere gevallen gaat het meer om het verwerven van een aantaleenvoudige basisvaardigheden.1.9 Cultuureducatiez Er dient een onderscheid te worden gemaakt tussen kunsteducatie en cultuureducatie.z De term ‘cultuureducatie’ lijkt de kunsteducatie in scholen en de educatieve rol van cultuur in de maatschappij tehebben vervaagd.Cultuur wordt meestal gebruikt als een overkoepelende term om de identiteit van mensen te beschrijven, inclusief taal, kunst,relaties, mensen, eten. Een lid van een groep deskundigen die hierover werd geïnterviewd, beweerde dat cultuur “synoniemis aan gedrag”. Andere leden van de groep stelden dan weer dat in de context van beleid en financiering, het begrip cultuurenger moest worden gedefinieerd. In dat opzicht was er in de groep deskundigen eensgezindheid over de definitie van cultuurals de manier waarop mensen “zich uitdrukken en met het leven omgaan”. Verder werd aangevoerd dat cultuur verbonden ismet kunst, maar tegelijkertijd kunst ook overstijgt.K K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K KK K K15K K KK K K
Page 1 and 2: Kwaliteit en ConsistentieKunst- en
Page 3 and 4: Woord vooraf‘De ontbonden fietser
Page 5: 3.15.1 Kaderstuk: We proberen de bo
Page 8 and 9: Het onderzoek omvatte een ruime ste
Page 10 and 11: zwakst presterende leerlingen is gr
Page 12 and 13: week gedeeld door het totale aantal
Page 14 and 15: Om het contrast duidelijk te maken,
Page 18 and 19: Cultuur is de omvattende omschrijvi
Page 20 and 21: gebruiken. Dan kan de minister de g
Page 22 and 23: Ongeveer één keer per maand nodig
Page 24 and 25: het Deeltijds Kunstonderwijs XII, T
Page 26 and 27: 1.14.1 Figuur: Doelstellingen van k
Page 28 and 29: Hoofdstuk 2U Wereldstandaarden - Be
Page 31 and 32: Hoofdstuk 3U Antwoorden op kwalitei
Page 33 and 34: Scholen en instellingen komen niet
Page 35 and 36: De naschoolse voorzieningen lijken
Page 37 and 38: Kwaliteitsprogramma’s steunen op
Page 39 and 40: focus op resultaten en prestaties,
Page 41 and 42: leerlingen de volgende keer niet me
Page 43 and 44: hoogstaande mogelijkheden te hebben
Page 45 and 46: Er lijken te veel verenigingen te z
Page 47 and 48: 3.7 Gedetailleerde assessment-, ref
Page 49 and 50: te worden. Dit mag niet de bedoelin
Page 51 and 52: De meeste gemeenten in Vlaanderen h
Page 53 and 54: opgenomen. In het interview zeiden
Page 55 and 56: leerkrachten, kunstenaars en kinder
Page 57 and 58: Kunst reikt de samenleving een taal
Page 59: Er is een speciale cel in de cultur
Page 62 and 63: 4.2.1 Kaderstuk: Kunst is erg belan
Page 64 and 65: 4.5 Buitenschoolse voorzieningenz E
Page 66 and 67:
industrie en de educatieve en cultu
Page 68 and 69:
Hoofdstuk 5U BELEMMERINGEN V5.1 InL
Page 70 and 71:
zichzelf een waardevolle aanvulling
Page 72 and 73:
dacht ik na over een manier om geld
Page 74 and 75:
Het nieuwe leerplan voor esthetica
Page 76 and 77:
74Ik heb folkmuziek, wereldmuziek e
Page 78 and 79:
Elk onderwijsnet of -systeem heeft
Page 80:
5.9 Kwaliteitsgarantiez Het is van
Page 83 and 84:
een initiële lerarenopleiding heil
Page 85 and 86:
Ze hebben minder kennis maar de cre
Page 87 and 88:
Minder tijd houdt in dat geïntegre
Page 89 and 90:
De cursus muziek is vrij traditione
Page 91 and 92:
Het werd ook zo aangevoeld dat stag
Page 93 and 94:
en de rest van Vlaanderen. Onwillek
Page 95 and 96:
z 4. Deeltijdse kunsteducatie (DKO)
Page 97 and 98:
DankbetuigingDit onderzoek zou niet
Page 99:
K K KKK K KKK K KKK K KKK K KKK K K
show all

Kwaliteit en Consistentie Kunst- en cultuureducatie in ... - Magda

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?