2.3 Mb. - Zuivelhistorie Nederland

In de dertiende eeuw schijnen er reeds zuivelmarkten in Haarlem, Amsterdam,Leiden, Gouda, Schoonhoven en Oudewater te zijn geweest.In het werk van Dr Boekel komen diverse prijzentabellen voor welke achter alsbijlage zijn overgenomen. Zij geven een beeld van de zuivelprijzen in de 17e en18e eeuw.Wanneer men deze prijzen recht doet wedervaren door volledig in acht te nemende geheel andere geldwaarde in die tijden, dan zeggen ons deze cijfers toch wel,hoe schraal het inkomen van de boer toen binnenkwam en hoe weinig men bijdeze prijzen in staat was geld te sparen voor nieuwe en bredere opzet van het bedrijf.De belangrijkheid van de kaas als exportartikel blijkt uit een „Placaat, raakendehet vervalsen van Soete Melk en kaas, daarvan gemaakt”, in 1723 afgegeven doorde Staten van Holland. De kaas was door het afromen der melk droog, wit en zout,waardoor het buitenlands debiet van N.H. zoete melkse kaas terug ging. Diversepunten, de kaas en kaaskwaliteit betreffende, werden in de Staten behandeld en ditleidde tot allerlei scherpe voorschriften. Ook in de Staten van Friesland speeldezich dit in 1733 af. Men besloot tot het inwinnen van informaties over wat Hollanddeed. Het bleef bij beraadslagen.De zuivel werd soms een belangrijke inkomstenbron voor de regering door instellenvan uitvoerheffingen. Iets wat aan 20e eeuwers ook nog niet zo vreemd in deoren klinkt! Ook werden stedelijke waagrechten geheven. Wanneer men de hoogteder kaasprijzen in aanmerking neemt waren het zeer gedurfde bedragen.Spoedig echter moesten de Staten van Holland vergaderen over maatregelen totwijziging der handelspolitiek, doordat de druk op de landbouw te groot werd. Menging toen ingevoerde boter, kaas, 020 spek en vlees belasten. Later ging de uitvoervan kaas te Amsterdam zo terug dat men sprak van ,,....de uyterste ruïne van debeklaegende Boer en verval van de waarde der landerijen”.Om te demonstreren dat er in de prijs van de kaas een behoorlijke stijging hadplaats gehad, worden als bijlage de noteringen van het begin van de 19e eeuw gegeven.Duidelijk komt daarin het grote prijsverschil naar voren tussen Friesland,waar niets was gedaan tegen de afroming van de kaasmelk en de Hollandse waardoor strenge voorschriften de melk onafgeroomd was gebleven.Als bijzonderheid is nog te vermelden dat in een marktnotering van Leiden in1814 en 1815 gesproken wordt van N. Hollandse, Leidse en Stolkse kaas. In deoudere geschriften komt men telkens voor kaas in Goudse vorm de naam Stolksekaas tegen. Volgens sommige geschiedschrijvers zou de oorspronkelijke kaasmarktin Stolwijk zijn gehouden, maar door overstroming van de Krimpenerwaardtijdelijk zijn verlegd naar Gouda, om daar verder te blijven.▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl16© Bond van Kaasproducenten