brief van het college van 12 maart 2012, kenmerk 12UIT05001
brief van het college van 12 maart 2012, kenmerk 12UIT05001
brief van het college van 12 maart 2012, kenmerk 12UIT05001
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Gemeenteraad <strong>van</strong> SchiedamPostbus 15013 100 EA SCHIEDAMgemeenteSchiedamIBurgemeester en wetlioudersPostbus l5013 100 EA SCHIEDAMStadskantoorStadserf 13 t<strong>12</strong> DZ SCHIEDAMT 14 010F 010 473 70 21 lW KENMERKUW BRIEF VANONDERWERPConceptvisie 'Moderne sportparken'ONS KENMERK<strong>12</strong>UIT05001DOORKIESNUMMERO1 0-2082332DATUM<strong>12</strong> <strong>maart</strong> 20<strong>12</strong>E-MAILe.trommel@schiedam.nlGeachte dames, heren,Naar aanleiding <strong>van</strong> de besluitvorming over de "Nadere uitwerking Alles onder één dak" op 30 juni201 1 is <strong>het</strong> <strong>college</strong> gevraagd een nota op te stellen over status, inrichting en begrenzing <strong>van</strong> een in terichten sportpark. Mede gelet op de beoogde verschuivingen <strong>van</strong> sportaccommodaties op meerderelocaties is in opdracht <strong>van</strong> <strong>het</strong> <strong>college</strong> een visie opgesteld over toeltomstbestendige en modernesportparken in Schiedam.Bijgaand bij deze <strong>brief</strong> treft u de conceptvisie 'Moderne sportparken' aan. In de visie staat centraal datde toekomstige sportparken <strong>van</strong> Schiedam een brede sociaal-maatschappelijke functie vervullen,waarbij primair de verbinding tussen sport en maatschappelijlte voorzieningen wordt gelegd, maarwaarbij ook commerciële functies een meerwaarde leveren. Tussen de organisaties die <strong>van</strong> <strong>het</strong>sportpark gebruik maken wordt samengewerkt in exploitatie en beheer, ondersteund door eenprofessionele sportparlunanager. De toekomstige sportparken bieden mogelijkheden voor zowelgeorganiseerd als ongeorganiseerd sporten. Het rapport biedt door de vele voorbeelden richting eninspiratie voor de discussies die inmiddels met sportverenigingen zijn gestart.Deze conceptvisie ondersteunt de discussie in de komende maanden over kaders voor de toekomstigeinrichtingsplannen voor de sportparken Park A4 en de herschikte parken Harga en Thiirlede. Daarmeemaakt <strong>het</strong> onderdeel uit <strong>van</strong> de in juni 20<strong>12</strong> op te leveren samenhangende ontwikkelvisie voor zowelde drie sportparken, als voor de locaties die vrijvallen als gevolg <strong>van</strong> de schuifoperatie met sport. In debijlage is een globale planning opgenomen die inhoud en uitwerking <strong>van</strong> deze ontwildtelvisie oplangere termijn laat zien.11111111111111111111111111llll lllll Il 1
Op <strong>12</strong> maait is de conceptvisie besproken in de I
Globale planning "Schiedam in beweging; Sportparken en Ontwikkellocaties"Juni 20<strong>12</strong>:OntwikkelvisieSportparken enOntwikkel-locaties+Businesscase+Model voorsamenwerking metmarktUitwerkingSamenwerking metmarktpartijenInrichtingsplan Park A4PlanvormingThurlede,Harga, KethelR0 proceduresgebiedsontwikkelingTransformatie sport- Vitalisering verenigingen- Afspraken over/verplaatsen <strong>van</strong> accomodatiesuitgifte kavelswoningbouwvoorbereidinginrichtingPark A4uStart inrichtingPark A4Start bouw opeersteontwikkelingslocatie (bijv.Kethel)DoorontwikkelingKethel, Thurlede, HargaOntwikkelvisie Sportparken en Ontwikkellocaties wordt in juni ter besluitvorming aan deraad aangeboden. Het is een plan op hoofdlijnen en bevat:- Kaders voor inrichting <strong>van</strong> 3 nieuwe sportparken (bandbreedte aantallen & typenvelden + gewenste voorzieningen)- Bandbreedte en kwaliteit programma wonen, werken, infrastructuur en groen op devrijvallende locaties- Business case, fasering <strong>van</strong> <strong>het</strong> te ontwikkelen programma- Een model voor samenwerking met de markt- Doorkijk naar de vervolgstappenl llllll lllllllll lllllll llllll III IIIII IIIII IIIII IIIII IIII IIII
RAPPORTAGE / 27 februari 20<strong>12</strong>Sportparken Schiedam“Visie op moderne sportparken”Opdrachtgever:Samenstelling:Ton Markink, ICSadviseursMark <strong>van</strong> Rotterdam, ICSadviseursReferentienummer:960313/20<strong>12</strong>0227EO01ICSadviseursBurg. Drijbersingel 25 | 8021 DA ZwollePostbus 652 | 8000 AR ZwolleT +31 (0)88 235 04 27 | F +31 (0)38 423 77 16www.icsadviseurs.nl
Inhoud0 Managementsamenvatting 31 Inleiding 51.1 Aanleiding 51.2 Vraagstelling 51.3 Proces 61.4 Leeswijzer 62 Sport- en beweegomgeving 72.1 Definitie 72.2 Georganiseerd sporten en bewegen 72.3 Ongeorganiseerd sporten en bewegen <strong>12</strong>3 Multifunctionaliteit en medegebruik 173.1 Definitie 173.2 Gebied, gebouw en gebruiker 174 Samenwerking en organisatie 264.1 Definitie 264.2 Knelpunten 284.3 Kansen 295 Eigendom, beheer en exploitatie 325.1 Definitie 325.2 Eigendom 325.3 Beheer 335.4 Exploitatie 36BIJLAGE 1 VERSLAGLEGGING WORKSHOP 38BIJLAGE 2 LIJST MET COMBINATIEMOGELIJKHEDEN 40De inhoud <strong>van</strong> deze uitgave is eigendom <strong>van</strong> ICS Adviseurs B.V. te Zwolle. Enkel de opdrachtgever waarmee ICS Adviseurs B.V. een overeenkomst is aangegaan, heeft een gebruiksrecht voor deze uitgave. De inhouden om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> dat gebruiksrecht zijn vastgelegd in de algemene voorwaarden <strong>van</strong> ICS Adviseurs B.V., d.d. december 2008, dan wel in de overeenkomst zoals hiervoor bedoeld. Elk ander gebruik <strong>van</strong> deze uitgave,door opdrachtgever en of derden is uitgesloten, inhoudende dat niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of openige wijze, <strong>het</strong>zij elektronisch, mechanisch, via internet, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming <strong>van</strong> ICS Adviseurs B.V.2/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
0 ManagementsamenvattingDoel:De gemeente Schiedam is voornemens de (buiten)sport te concentreren en tekomen tot een drietal sportparken. Met deze herontwikkeling <strong>van</strong> de sportparkenstreeft de gemeente naar toekomstbestendige, multifunctionele voorzieningenwaar Schiedammers kunnen recreëren, bewegen en sporten op alle niveaus en inalle vormen. De sportverenigingen die gebruik maken <strong>van</strong> de sportparken zijnvitaal, <strong>het</strong>geen betekent dat de vereniging anticipeert op maatschappelijkeveranderingen, samenwerkt en (financieel) gezond is.Breed aanbod:Essentieel is dat sport op de sportparken de kans krijgt om haar brede sociaalmaatschappelijkefunctie te vervullen. Daarbij is verbinding metmaatschappelijke partijen (onderwijs, welzijn en zorg) belangrijk. Daarnaastkunnen commerciële functies, naast <strong>het</strong> versterken <strong>van</strong> de exploitatie, zorgenvoor toeloop en leven op <strong>het</strong> sportpark en inhoudelijke versterking <strong>van</strong> <strong>het</strong>sportaanbod. Concrete commerciële partijen die in aanmerking komen voorparticipatie op <strong>het</strong> sportpark zijn kinderop<strong>van</strong>gorganisaties, horeca, fitness,eerstelijnszorg, kleine supermarkt en concept-stores.Sport- en beweegomgeving:Het faciliteren <strong>van</strong> georganiseerd en ongeorganiseerd sporten en bewegen isuitgangspunt voor de omgeving.• Georganiseerd: de sportverenigingen en andere organisaties zorgen vooreen breed en vraaggericht sportaanbod.• Ongeorganiseerd: de inrichting <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark is ook gericht opongeorganiseerde sporters door <strong>het</strong> aanpassen <strong>van</strong> de fysieke inrichting,aanbieden <strong>van</strong> toegankelijke voorzieningen en aanvullende(elektronische)faciliteiten.Multifunctionaliteit en medegebruik:• Gebied: in <strong>het</strong> rapport is een verdeling gemaakt in basis- en plusfunctiesop een sportpark. De basisfuncties op <strong>het</strong> sportpark zijn gericht opongeorganiseerde en georganiseerde sport en welzijn. Afhankelijk <strong>van</strong> debestaande kwaliteit <strong>van</strong> de omliggende omgeving kunnen extra functiesaan <strong>het</strong> sportpark worden toegevoegd, zoals zorg, onderwijs enbedrijfsleven. Alle sportparken zijn openbaar toegankelijk en veiligbereikbaar voor de bewoners <strong>van</strong> Schiedam.• Gebouw: de accommodaties op <strong>het</strong> sportpark zijn multifunctioneel enworden overdag en ’s avonds optimaal bezet door een diversiteit aanactiviteiten en partijen. Aspecten als wet- en regelgeving, identiteit entechnische toepassingen zijn hierbij <strong>van</strong> belang.• Gebruiker: de gebruiker <strong>van</strong> de sportparken is multidisciplinair, watbetekent dat meer dan enkel sport gebruik maakt <strong>van</strong> de sportparken.Alle bewoners <strong>van</strong> Schiedam zijn welkom op <strong>het</strong> sportpark.3/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Samenwerking en organisatie:Diverse maatschappelijke ontwikkelingen, als <strong>het</strong> teruglopen <strong>van</strong> <strong>het</strong> aantalvrijwilligers, andere levenstijl en terugtrekkende overheid, zijn de oorzaak <strong>van</strong>de knelpunten die verenigingen ervaren. Wel zijn er ook kansen aanwezig diehelpen de knelpunten <strong>het</strong> hoofd te bieden, zoals de inzet <strong>van</strong> langdurigwerklozen, herintreders en gehandicapten bij <strong>het</strong> uitvoeren beheer. Er zijn metzorginstellingen en <strong>het</strong> UWV goede afspraken te maken die <strong>het</strong>vrijwilligersprobleem <strong>van</strong> verenigingen kunnen oplossen en daarnaast nog sociaalmaatschappelijkemeerwaarde heeft. Een sportparkmanager kan een belangrijkeimpuls zijn voor samenwerking tussen verenigingen en andere organisaties diezichzelf op termijn terugverdient.Eigendom, beheer en exploitatie:• Eigendom: de gemeente Schiedam hanteert <strong>het</strong> uitgangspunt dat degemeente eigenaar is <strong>van</strong> de sportvelden, kleedgebouwen enbinnensportaccommodaties. Er zijn in overleg uitzonderingen mogelijk,indien er een duidelijke win te behalen is. Bij multifunctionelegebouwen is <strong>het</strong> wenselijk voor één eigenaar te opteren.• Beheer: per sportpark wordt een overkoepelend beheerorgaangeformeerd die verantwoordelijk is voor <strong>het</strong> beheer en exploitatie <strong>van</strong><strong>het</strong> sportpark. De parkmanager heeft een verbindende rol tussen desportverenigingen en eventuele overige organisaties en gebruikers <strong>van</strong><strong>het</strong> sportpark.• Exploitatie: <strong>het</strong> exploiteren <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark is de verantwoordelijkheid<strong>van</strong> <strong>het</strong> overkoepelend beheerorgaan. Er zijn diverse mogelijkhedenuitgewerkt voor <strong>het</strong> versterken <strong>van</strong> de exploitatie <strong>van</strong> de nieuwesportaccommodaties, zoals <strong>het</strong> verbeteren <strong>van</strong> de bezetting, <strong>het</strong>verzakelijken <strong>van</strong> de verhuur, toevoegen <strong>van</strong> commerciële functies en<strong>het</strong> inzetten <strong>van</strong> de ‘nieuwe vrijwilliger’.Sportparken Schiedam:De visie in dit rapport wordt vertaald naar de nieuwe situatie in Schiedam. Ervinden een aantal verschuivingen plaats <strong>van</strong> sporten. Er wordt verder gekekennaar welke functies aan welke sportparken worden toegevoegd om de sociaalmaatschappelijkefunctie te versterken, optimaal gebruik te maken <strong>van</strong>sportparken ten behoeve <strong>van</strong> brede maatschappelijke doelen en om deexploitatie te versterken. Dit is mede afhankelijk <strong>van</strong> de bestaande kwaliteit <strong>van</strong>de omgeving <strong>van</strong> de sportparken, <strong>het</strong> profiel <strong>van</strong> de wijk en de schaalgrootte <strong>van</strong><strong>het</strong> sportpark.4/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
1 Inleiding1.1 AanleidingDe gemeenteraad <strong>van</strong> Schiedam heeft bij de besluitvorming ‘Nadere uitwerking“Alles onder één dak” in juni 2011 gevraagd om een (kader)nota Sportparken.Deze nota beschrijft de status en inrichting <strong>van</strong> een sportpark in de toekomst. De(kader)nota Sportparken maakt onderdeel uit <strong>van</strong> de in juni 20<strong>12</strong> op te leverenvisie op <strong>het</strong> Park A4 en de Ontwikkellocaties. Onder de Ontwikkellocaties wordende huidige locaties <strong>van</strong> sportpark Harga, Thurlede, Kethel en Bijdorp bedoeld.Onderdeel <strong>van</strong> de (kader)nota is een concrete visie op de moderne sportparken.In april 2010 heeft ICSadviseurs in opdracht <strong>van</strong> Sport en Recreatie een visiegeschreven op de toekomst <strong>van</strong> de Schiedamse sportparken. Ditinspiratiedocument met de titel ‘Van Sportpark naar Stadspark’ heeft richtinggegeven aan <strong>het</strong> denken over de toekomst <strong>van</strong> de sportparken in Schiedam.De gemeente Schiedam is voornemens de (buiten)sport te concentreren en tekomen tot een drietal sportparken. Nieuw en behoorlijk revolutionair is deambitie één <strong>van</strong> de parken te creëren op <strong>het</strong> dak <strong>van</strong> de A4 die in de toekomstdoor Schiedam zal lopen. Met deze herontwikkeling <strong>van</strong> de sportparken streeft degemeente naar toekomstbestendige, multifunctionele voorzieningen waarSchiedammers kunnen recreëren, bewegen en sporten op alle niveaus en in allevormen. Zowel georganiseerd en ongeorganiseerd. Essentieel is dat desportparken een multifunctioneel karakter krijgen en ingezet worden voor allerleisoorten <strong>van</strong> sociaal-maatschappelijke activiteiten om de sociaalmaatschappelijkefunctie <strong>van</strong> sport optimaal te faciliteren, optimaal gebruik temaken <strong>van</strong> de sportparken en de exploitatie te verbeteren. Voorbeelden <strong>van</strong> dezefunctie zijn <strong>het</strong> tegengaan <strong>van</strong> obesitas bij kinderen, fysiek en mentaal fitteouderen, integratie, wijkontwikkeling en participatie <strong>van</strong> zwakke doelgroepenaan de samenleving. Zo zijn er nog veel meer belangrijke effecten <strong>van</strong> sport tebenoemen.De missie <strong>van</strong> Schiedam is, door een intensieve samenwerking met alle partijen,voor elke Schiedammer een passend sport- en beweegaanbod te creëren, zodatiedereen een leven lang kan sporten en bewegen!”1.2 VraagstellingDe opdrachtformulering <strong>van</strong> de gemeente is als volgt:“Ontwikkel een toekomstbestendige visie op sportparken <strong>van</strong> Schiedam.Omschrijf rele<strong>van</strong>te aspecten als ligging en omgeving, diversiteit,multifunctionaliteit, financiën en beheer en maakt met voorbeelden inzichtelijkhoe deze vertaald kunnen worden naar schaalniveaus”.5/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
De visie is zo concreet mogelijk geformuleerd op de volgende onderwerpen:• Vormen <strong>van</strong> sportaanbod.• Ruimte en omgeving.• Multifunctionaliteit en medegebruik.• Samenwerking en organisatie.• Eigendom, beheer en exploitatie.Het benoemen <strong>van</strong> goede voorbeelden maakt de visie concreet en biedthandvatten voor de uitvoering <strong>van</strong> de visie in Schiedam.1.3 ProcesHet proces ter totstandkoming <strong>van</strong> deze conceptvisie <strong>kenmerk</strong>t zich door een korten efficiënt tijdpad. De belangrijkste stap in dit proces was de werksessie op 17januari 20<strong>12</strong>. Tijdens deze werksessie was een vertegenwoordiging <strong>van</strong> degemeente en een drietal landelijke partijen aanwezig. Gezamenlijk werd ergebrainstormd over de visie op sport en bewegen en de realisatie <strong>van</strong> modernesportparken. Door middel <strong>van</strong> veel landelijk geslaagde voorbeelden is er gekekennaar de goede aspecten die voor Schiedam realiseerbaar zijn. De uitkomsten <strong>van</strong>deze sessie liggen onder andere ten grondslag aan deze rapportage. Verder heeftICSadviseurs <strong>van</strong>uit haar kennis en ervaring een aantal richtinggevende adviezenopgenomen die op de Schiedamse situatie <strong>van</strong> toepassing zijn. In bijlage 1 is eendeelnemerslijst en een uitgebreide verslaglegging opgenomen.1.4 LeeswijzerIn <strong>het</strong> rapport zijn de volgende hoofdstukken opgenomen:• Hoofdstuk 2: Sport- en beweegomgeving.• Hoofdstuk 3: Multifunctionaliteit en medegebruik.• Hoofdstuk 4: Samenwerking en organisatie.• Hoofdstuk 5: Eigendom, beheer en exploitatie.• Bijlage 1: Verslaglegging <strong>van</strong> workshop.• Bijlage 2: Lijst met combinatiemogelijkheden.Elk hoofdstuk is opgebouwd uit een aantal paragrafen. De eerste paragraafbestaat uit een definitieomschrijving, zodat de lezer een beeld heeft <strong>van</strong> <strong>het</strong>geenbedoeld wordt en begripsverwarring wordt voorkomen. De overige paragrafenbestaan uit een visiebeschrijving die steeds concreet wordt gemaakt. Hierdoorblijft <strong>het</strong> niet hangen in visie, maar wordt er ook ‘handen en voeten’ gegevenaan de ideeën en oplossingsrichtingen. De gemeente sluit met haar visie aan opde landelijke ontwikkelingen. Er zijn al veel goede voorbeelden te noemen inNederland en daar buiten. Deze voorbeelden zijn opgenomen in de rapportage inblauwe kaders. Ook deze voorbeelden helpen de visie <strong>van</strong> de gemeente concreette maken voor de lezer.6/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
2 Sport- en beweegomgeving2.1 DefinitieEr zijn vele manieren <strong>van</strong> sporten en bewegen. Of <strong>het</strong> nu hardlopen door debossen betreft, of <strong>het</strong> voetballen op zondagochtend bij een vereniging. Grofwegzijn deze te definiëren in twee categorieën: georganiseerd of ongeorganiseerd.GeorganiseerdIn de georganiseerde sport kunnen we een onderscheid maken tussen de binnende NOC*NSF georganiseerde sport en de anders georganiseerde sport. Integenstelling tot fitness gaat <strong>het</strong> hierbij over <strong>het</strong> algemeen om niet opcommerciële basis geschoeide activiteiten, waarvoor een uitgebreid stelsel <strong>van</strong>overheidssubsidiëring is ontstaan. Deze anders georganiseerde sport is in iedergeval uit gezondheidsperspectief belangrijk voor de rijksoverheid.Daarnaast is <strong>het</strong> discutabel waartoe de fitnessachtige activiteiten behoren. Indeze rapportage wordt fitness geschaard onder georganiseerde sport. Het is zeergoed mogelijk c.q. wenselijk dat fitness op <strong>het</strong> sportpark plaats vindt. Hoewel degemeente geen rol heeft bij <strong>het</strong> subsidiëren <strong>van</strong> dergelijke commerciëleactiviteiten heeft <strong>het</strong> wel een belangrijk functie <strong>van</strong>uit <strong>het</strong>gezondheidperspectief <strong>van</strong> haar bewoners.OngeorganiseerdHet sporten en bewegen op eigen gelegenheid, buiten een formeel verband, zoalseen vereniging of welzijnsinstelling. Voorbeelden hier<strong>van</strong> zijn <strong>het</strong> voetballen in<strong>het</strong> park met bekenden, <strong>het</strong> schaatsen op natuurijs, <strong>het</strong> wielrennen op eigengelegenheid of hardlopen.2.2 Georganiseerd sporten en bewegenVerenigingHet georganiseerd sporten is een bekende vorm <strong>van</strong> sporten en bewegen. Devoetbalvereniging organiseert trainingen en wedstrijden voor haar leden en dekorfbalvereniging doet precies <strong>het</strong>zelfde voor haar verenigingen. Voor veelSchiedammers past dit perfect bij hun behoefte en zij beleven veel plezier aan<strong>het</strong> sporten binnen een vereniging. Er is echter een aantal trends in desamenleving te onderscheiden die gevolgen hebben voor de toekomst <strong>van</strong> detraditionele verenigingen. Voorbeelden daar<strong>van</strong> zijn:1. Nederland wordt drukker: Hiermee wordt <strong>het</strong> voor mensen steeds lastigerop specifieke tijden gebruik te maken <strong>van</strong> <strong>het</strong> georganiseerdesportaanbod. Gevolg is een toename <strong>van</strong> deelname aan individuelesportactiviteiten en de roep om andere gebruikstijden.7/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
2. Nederland vergrijst: De leeftijdsopbouw <strong>van</strong> de bevolking verandert snel.In 2010 is 15% <strong>van</strong> de inwoners ouder dan 65 jaar, in 2020 20% en in 2030al 24%.Verschillende leeftijden hebben een verschillende vraag. Derhalve dienenverenigingen goed te anticiperen op deze verandering.3. Nederland individualiseert: Een landelijke ontwikkeling is de terugloop<strong>van</strong> de hoeveelheid tijd die vrijwilligers willen inzetten voor hun club.Daarmee wordt <strong>het</strong> instandhouden <strong>van</strong> de traditionele, monofunctionelevereniging steeds lastiger. De sporter manifesteert zich steeds meer alssportconsument, wat organisatorische gevolgen heeft voor verenigingenom hun aanbod aantrekkelijk te laten blijven.De gemeente Schiedam vindt <strong>het</strong> belangrijk dat de sportverenigingen een sterkeruggengraat <strong>van</strong> de sport in Schiedam blijft vormen. Het streven is datverenigingen zich ontwikkelen tot vitale verenigingen, zodat de vereniginganticipeert op maatschappelijke veranderingen, zoals bijvoorbeeld de behoefteaan een meer vraaggericht sportaanbod. De vitale vereniging is een verenigingdie de continuïteit <strong>van</strong> de vereniging voor zowel de korte als de lange termijnwaarborgt door organisatorische en financiële gezondheid. Daardoor zijn zij instaat een bijdrage te leveren aan de sport- en beweegdoelstellingen en brederemaatschappelijke thema’s in de stad. Verbinding met andere organisaties israndvoorwaardelijk bij <strong>het</strong> realiseren <strong>van</strong> de transitie naar vitale verenigingen. Inde visie <strong>van</strong> de gemeente organiseren onderwijs-, welzijn-, en zorgpartijen ookhun activiteiten op <strong>het</strong> sportpark. Dergelijke professionele partijen zorgen voorversterking <strong>van</strong> <strong>het</strong> verenigingsleven en <strong>van</strong> <strong>het</strong> activiteitenaanbod. Het inzetten<strong>van</strong> leerlingen in de horeca of langdurig werklozen in <strong>het</strong> beheer biedt kansen om<strong>het</strong> vrijwilligersprobleem te verkleinen. De werkloze als ‘vrijwilliger <strong>van</strong> detoekomst’ is inmiddels een vaak genoemd begrip. De discussie in de politiek om‘een tegenprestatie’ te leveren voor een uitkering is actueel. Eenmultifunctionele en flexibele sportomgeving biedt de kans om <strong>het</strong>activiteitenaanbod <strong>van</strong> de vereniging aan te passen op de vraag <strong>van</strong>uit deinwoners <strong>van</strong> Schiedam en zo meer mensen dan enkel de leden <strong>van</strong> deverenigingen aan <strong>het</strong> sporten en bewegen te krijgen.In concretoOm te kunnen anticiperen op de veranderende vraag en de maatschappelijkeontwikkelingen die <strong>van</strong> invloed zijn op <strong>het</strong> functioneren <strong>van</strong> de verenigingen,dienen sportverenigingen een transitie te maken.De georganiseerde sport wordt aangeboden door sportverenigingen,welzijnsorganisaties of onderwijs. In gezamenlijkheid dienen zij eenmaatschappelijk doel. De sportvereniging is één <strong>van</strong> de belangrijkste spelers tenaanzien <strong>van</strong> alle aanvullende activiteiten op <strong>het</strong> sportpark, zoals kinderop<strong>van</strong>g,welzijnsprojecten, onderwijs, et cetera. Uiteraard zijn goede afspraken overveld, trainer, op<strong>van</strong>g, materialen, et cetera noodzakelijk voor een prettigesamenwerking.8/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Het beheer <strong>van</strong> de vereniging, haar eigendommen en andere accommodatieonderdelenwaarvoor men een beheertaak heeft, worden op dit moment over <strong>het</strong>algemeen gedaan door de inzet <strong>van</strong> leden.Zij doen dat in <strong>het</strong> kader <strong>van</strong> vrijwilligerswerk, vaak gecoördineerd doorcommissies ook weer bestaande uit vrijwilligers. De continuïteit <strong>van</strong> dezebeheerstructuur staat onder druk door de maatschappelijke veranderingen. Doorsamenwerking met <strong>het</strong> UWV, <strong>het</strong> onderwijs of instellingen voor verstandelijkgehandicapten kan een vereniging langdurig werklozen, studenten ofverstandelijk gehandicapten inzetten voor deze beheertaken. VoetbalverenigingRigtersbleek in Enschede is heel ver in deze ontwikkeling. Met al dezeorganisaties zijn afspraken te maken over de begeleiding <strong>van</strong> deze mensen en debijbehorende financiële consequenties. Een professionele (betaalde)parkmanager onder aansturing <strong>van</strong> een overkoepelend bestuur, heeft een rol inde aansturing <strong>van</strong> deze partijen. In <strong>het</strong> hoofdstuk eigendom, beheer enexploitatie wordt nader teruggekomen op dit onderwerp.Daarmee kan één <strong>van</strong> de belangrijkste peilers in de exploitatie <strong>van</strong> eenvereniging, zijnde de barinkomsten, gewaarborgd worden. Deze nieuwevrijwilliger oftewel ‘vrijwilliger <strong>van</strong> de toekomst’ maakt royale openingstijdenmogelijk, beheert <strong>het</strong> park en kan zorgen voor andere uitvoerende taken. De rol<strong>van</strong> de parkmanager is hierbij <strong>van</strong> belang.Het verbreden <strong>van</strong> de verenigingsactiviteiten zorgt voor meer leden. Doorbijvoorbeeld een fitnesstak toe te voegen aan de vereniging, is <strong>het</strong> voor oudersinteressant om lid te worden <strong>van</strong> de vereniging. Als de kinderen aan <strong>het</strong> trainenzijn hoeft de ouder niet langs de lijn te wachten of op en neer te rijden, maarkan de fitnessruimte gebruiken voor zijn of haar eigen lichamelijke activiteit.Voorbeeld: Sport- en Leisurepark, LandgraafSport & Leisurepark Landgraaf is één <strong>van</strong> de 15 landelijke proeftuinen <strong>van</strong> <strong>het</strong>NOC*NSF. Sport & Leisurepark Landgraaf voorziet in nieuwe en trendy sport- enbeweegmogelijkheden voor de inwoners <strong>van</strong> Parkstad, Zuid-Limburg en Euregio.Dit alles met <strong>het</strong> uiteindelijke doel om de inwoners te stimuleren meer te gaanbewegen en daarvoor mogelijkheden te bieden, die aansluiten bij de wensen <strong>van</strong>de diverse doelgroepen (zoals jongeren, mensen met een beperking, senioren,jonge talenten, allochtonen, et cetera).Verenigingen zijn daarbij belangrijke partijen. Er wordt met verschillendepartners (o.a. in de sectoren onderwijs, kinderop<strong>van</strong>g, commercie, sportbonden)samengewerkt om een divers en vernieuwend sportaanbod te realiseren. Vanbelang daarbij is dat de verenigingen ondersteund worden bij <strong>het</strong>professionaliseren (inzet verenigingsmanager (zie hoofdstuk 4 voor verdereuitwerking <strong>van</strong> eventuele parkmanagers in Schiedam).9/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Voorbeelden <strong>van</strong> activiteiten die in samenwerking met de verenigingen kunnenworden opgepakt zijn: Naschoolse op<strong>van</strong>g, leer-/werkplekken, flexibelelidmaatschapsvormen, organisatie <strong>van</strong> evenementen, combinaties <strong>van</strong>sporttakken met recreatieactiviteiten en sportaanbod gericht op trends, fun enfitheid.Maatschappelijke partijenOnderwijs-, zorg- en welzijnpartijen kunnen goed met sport gecombineerdworden. Met sport- en beweeginterventies bereiken welzijnsorganisaties eengroot deel <strong>van</strong> hun doelgroep. Jongeren vinden <strong>het</strong> over <strong>het</strong> algemeen leuk omactief bezig te zijn. Met goede voorzieningen worden ze makkelijk uitgedaagd.Sport zorgt aantoonbaar voor betere leerprestaties en minder schooluitval bijjongeren en zorgt voor een betere voorbereiding en participatie op dearbeidsmarkt. De gemeente wil deze partijen stimuleren haar activiteiten teorganiseren <strong>van</strong>af de nieuwe sportparken. Bij voorkeur worden dergelijke(onderwijs)partijen gevestigd op of grenzend aan <strong>het</strong> sportpark. In ieder gevalmaken zij gebruik <strong>van</strong> de sportparken. Door partijen met elkaar te verbindenspeelt de gemeente een belangrijke rol. Reeds op meerdere plekken in Nederlandzijn er initiatieven om op sportparken leslocaties te maken voor <strong>het</strong> onderwijs.De intrinsieke motivatie om te leren in een sportomgeving neemt sterk toe.Succesvolle voorbeelden zijn er onder andere te zien bij projecten <strong>van</strong> ROCZadkine in Rotterdam, Landstede in Zwolle en Het Noorderpoort in Groningen.Een demografische ontwikkeling in Nederland en ook in Schiedam is devergrijzing. Veel senioren weten hun weg wel te vinden bij <strong>het</strong> sporten enbewegen. Bijvoorbeeld bij tennisverenigingen zijn veel senioren lid. Toch is ereen andere doelgroep onder de senioren die steeds minder buiten komt en inbeweging is. Een kantine <strong>van</strong> een sportvereniging is uitstekend geschikt alsontmoetingsplaats voor senioren. Hier kan bijvoorbeeld gekaart of gekoersbaldworden. De Nederlandse Denksportbond zoekt bijvoorbeeld locaties <strong>van</strong> waaruitmen haar activiteiten kan ontplooien. Verder kunnen de bridgeclubsgebruikmaken <strong>van</strong> de kantines in Schiedam. Goede en dagelijks toegankelijkesportparken met royale openingstijden zijn daarvoor uitermate geschikt.In concretoDe concrete mogelijkheden <strong>van</strong> de inzet door maatschappelijke partijen in <strong>het</strong>beheer en exploitatie <strong>van</strong> verenigingen is eerder aangehaald. Daarnaast zijn ernog veel meer combinatiemogelijkheden in ruimtegebruik en <strong>het</strong> organiseren <strong>van</strong>gezamenlijke activiteiten.10/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Fit for life*'Succesvol ouder worden'. Dit thema wordt maatschappelijk steeds belangrijkeromdat <strong>het</strong> aantal senioren de komende decennia sterk blijft toenemen. Vanaf2010 zelfs in versnelde mate. Het aantal 65-plussers zal toenemen <strong>van</strong> 2,4miljoen in 2009 tot bijna 4,5 miljoen in 2040. In 2040 is naar schatting 25,6% <strong>van</strong>de bevolking 65-plusser ten opzichte <strong>van</strong> 15% in 2009.Bewegen is één <strong>van</strong> vele factoren die succesvol ouder worden mogelijk maken.Als kennisinstituut werkt NISB aan beweegstimulering voor senioren om eengezonde leefstijl, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie tebevorderen. Bewegen is een manier om andere mensen te ontmoeten, <strong>het</strong> maaktfitter en gezonder en voorkomt een hoop chronische aandoeningen.* ICSadviseurs is partner <strong>van</strong> <strong>het</strong> netwerk ‘Fit for Life Nederland’Commerciële partijenOok commerciële functies kunnen belangrijke waarden toevoegen aan eensportpark. Deze commerciële partijen zorgen voor 24/7 leven op <strong>het</strong> sportpark.Te denken valt aan kinderop<strong>van</strong>g, een sportwinkel, supermarkt, horeca, fitnessactiviteiten en organisaties, et cetera. Het sporten en bewegen kan hierdoorgemakkelijk gecombineerd worden met noodzakelijkheden als bijvoorbeeldboodschappen doen en <strong>het</strong> avondeten. Het toevoegen <strong>van</strong> commerciële partijenis geen doel op zich, maar kan belangrijk zijn om <strong>het</strong> concept <strong>van</strong>multifunctionaliteit mogelijk te maken. Het realiseren <strong>van</strong> een nieuw sportparkmet bijbehorende gebouwen vergt een ingrijpende investering. Commerciëlepartijen kunnen helpen om de financiering mogelijk te maken. Door deexploitatie te verbeteren met deze partijen kunnen maatschappelijke doelenbehaald worden. Daarnaast kunnen commerciële partijen (bijvoorbeeld fitness enkinderop<strong>van</strong>g) een inhoudelijke meerwaarde voor <strong>het</strong> aanbod zijn.In concretoDe ouders zien elkaar na <strong>het</strong> werk bij de buitenschoolse op<strong>van</strong>g op <strong>het</strong> sportpark.Ze lopen samen met hun kinderen naar de sportkantine om daar met z’n allenrustig te eten. De professionele uitbater <strong>van</strong> de kantine heeft met behulp <strong>van</strong> eenaantal mensen <strong>van</strong> de sociale werkplaats een heerlijke, gezonde gezinsmaaltijdvoorbereid. Na <strong>het</strong> eten gaan de kinderen trainen. De dochter gaat naar dehockey en de zoon gaat voetballen. Vader gaat de wekelijkse boodschappen doenbij de ‘AH to go’ op <strong>het</strong> sportpark. Moeder duikt de fitnessschool in <strong>van</strong> desportvereniging. Na een uur verzamelen ze weer en gaan ze samen naar huis. Opdit moment verloopt een doordeweekse avond <strong>van</strong> veel gezinnen heel anders.Ouders vliegen <strong>van</strong> <strong>het</strong> werk naar de kinderop<strong>van</strong>g door naar de verenigingen omkinderen te laten sporten. Een gezonde maaltijd of zelf sporten is door tijdgebrekniet mogelijk. Door <strong>het</strong> clusteren <strong>van</strong> rele<strong>van</strong>te, binnen de context passende,commerciële voorzieningen op een sportpark wordt <strong>het</strong> mogelijk dat mensenmeer kunnen sporten en bewegen. Daarnaast zorgt <strong>het</strong> voor een optimalergebruik en verbeterde exploitatie <strong>van</strong> de parken, waar sportverenigingenvoordeel <strong>van</strong> ondervinden.11/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Voorbeeld: Rigtersbleek EnschedeVoetbalvereniging Rigtersbleek in Enschede heeft een rijke geschiedenis. In eenver verleden speelde men zelfs landelijke eredivisie. Deze in een echte volkswijkgelegen club heeft de laatste jaren een complete transitie ondergaan. Doorsamenwerking met <strong>het</strong> onderwijs, de lokale welzijnsorganisatie en <strong>het</strong> UWV is <strong>het</strong>sportpark dagelijks toegankelijk <strong>van</strong> 8.30 – 24.00 uur. Door <strong>van</strong>uit eigen middelente investeren in een fulltime verenigingsmanager en een technischverantwoordelijke voor de onderbouw en bovenbouw jeugd, heeft <strong>het</strong> aanbodzich geweldig verbeterd en zijn tal <strong>van</strong> niet voetbal gerelateerde activiteitentoegevoegd. Het park ademt sport en vooral betrokkenheid. Aankomend op <strong>het</strong>park wordt men vriendelijk ont<strong>van</strong>gen door een aantal verstandelijkgehandicapten en zijn langdurig werklozen bloemen aan <strong>het</strong> snoeien. Zowelbinnen als buiten ligt <strong>het</strong> sportpark er verzorgt bij. Keurige bloemperkjes, eenmini arena voor de pupillen en een speeltuin voor de allerkleinsten zorgen vooreen geweldig aanbod. Daardoor hebben ouders geen haast meer om naar huis tegaan na de wedstrijd en drinken ouders door de week ’s morgens koffie, terwijlde kinderen spelen of voetballen. Voor de komende jaren heeft men plannen omde accommodatie uit te breiden met een sporthal en multifunctioneel centrumwaar diverse maatschappelijke partijen onderdak kunnen vinden. De ambitie isdit in eigen beheer te realiseren. Dit lijkt erg voortvarend, maar door met eenzakelijke gedachte naar de vereniging te kijken heeft men zich ook de afgelopenjaren ontwikkeld. De modernisering heeft wel geleid tot een contributieverhoging in 3 jaar tijd <strong>van</strong> 80 euro. Gevolg is een positief ledensaldo <strong>van</strong> 300.Kwaliteit betaalt zich dus uit.2.3 Ongeorganiseerd sporten en bewegenHet ongeorganiseerd sporten en bewegen kan in iedere omgeving. Echter, eenomgeving kan sporten en bewegen stimuleren. Zo is een parkachtige omgevingmet goede voetpaden een meer uitnodigende plek om te hardlopen dan op destoep langs een drukke weg.<strong>12</strong>/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Onderzoek ‘De gezonde wijk’De mate waarin openbare groene ruimte wordt benut om te recreëren wordtniet zozeer bepaald door de hoeveelheid groen, maar de wijze waarop <strong>het</strong> isgeorganiseerd. Een centraal gelegen park (afgebakend <strong>van</strong> de bebouwderuimte) lijkt meer uit te nodigen dan versnipperd groen in combinatie meteen groter park/recreatiegebied (groen doorsneden door drukke verkeerswegen).Een dergelijke hoogwaardige groenvoorziening genereert frequent actieftransport: Bewoners gaan regelmatig lopend en fietsend naar <strong>het</strong> park (enbewegen zich ook daar). Een goed functionerend park heeft voor de lichamelijkeactiviteit <strong>van</strong> veel bewoners een positievere invloed dan een privétuinof kijkgroen. Daarmee is er voor <strong>het</strong> centraal gelegen park op de A4, naast <strong>het</strong>sportpark, een belangrijke rol in <strong>het</strong> bewegen <strong>van</strong> haar bewoners.Het stimuleren <strong>van</strong> sporten en bewegen in de openbare ruimte kan door middel<strong>van</strong> hele simpele ingrepen. Zo is <strong>het</strong> openstellen <strong>van</strong> een schoolplein (eneventueel omvormen tot sport- en beweegplein) voor kinderen uit de buurt eengoede manier om <strong>het</strong> bewegen door kinderen te stimuleren. Er zijn goedeafspraken tussen <strong>het</strong> schoolbestuur en de gemeente noodzakelijk ten aanzien <strong>van</strong>aansprakelijkheid, maar <strong>het</strong> heeft aantoonbare effecten bij <strong>het</strong> tegengaan <strong>van</strong>obesitas bij kinderen. Het schoolplein heeft namelijk interessanteinrichtingselementen voor kinderen, zoals klimrekken en tafeltennistafels.Kinderen kunnen zo makkelijk spelen nabij de woonomgeving. De faciliteit isnamelijk al in de woonomgeving aanwezig, echter er hoeft enkel meertoegankelijkheid gecreëerd te worden.Voorbeeld: Sport- en speelstraat OttersumHet idee <strong>van</strong> de Sport- en Speelstraat De Brink is opgepakt door de bewoners ende lokale partners. Het is de ideale locatie voor de school (brede schoolgedachte) en de sportverenigingen om de jeugd te bereiken. Beleven enuitgedaagd worden is waar <strong>het</strong> om draait. De Speelstraat beslaat 4 zones: Eenschoolplein met speelvoorzieningen voor de jongste jeugd, een kunstgrasveldvoor spelsporten, met podium voor culturele activiteiten, een zone voor degrondvormen <strong>van</strong> bewegen: klimmen, klauteren, balanceren en een zone vooravontuurlijk spelen.Op 30 september 2009 opende Erica Terpstra de eerste Sport- en Speelstraat <strong>van</strong>Nederland. De voorzitter <strong>van</strong> NOC*NSF toog hoogstpersoonlijk naar Ottersum omde opening te verrichten <strong>van</strong> dit unieke concept. “Het is fantastisch wanneermidden in een dorp dit project, door iedereen gedragen, gerealiseerd wordt. Ditproject kan, wanneer we praten over vitale wijken, als voorbeeld dienen voorhéél Nederland. Optimale leefbaarheid voor jeugd, senioren en mensen met eenbeperking", aldus Terpstra. De Brink is inmiddels uitgegroeid tot déontmoetingsplaats <strong>van</strong> Ottersum.13/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Een modern sportpark is ingericht op de gebruikers <strong>van</strong> tegenwoordig. Steedsvaker sport men individueel en niet binnen verenigingsverband. Dit is eenlandelijke ontwikkeling, welke naar verwachting zich steeds meer gaatdoorzetten door <strong>het</strong> gebrek aan tijd bij de beroepsbevolking en de steedsvariabeler wordende werktijden. Met <strong>het</strong> inrichten <strong>van</strong> een sportpark wordtinmiddels vaak ingespeeld op de wensen <strong>van</strong> deze moderne gebruiker. Hetuitdagen tot sporten en faciliteren <strong>van</strong> ongeorganiseerde sportbeoefening is meteen aantal simpele ingrepen te realiseren. Bijvoorbeeld:• Fysieke inrichting: Zoals door een digitale lus ten behoeve <strong>van</strong>tijdmeting op <strong>het</strong> voetpad te installeren, maakt <strong>het</strong> voor hardlopers leukom hun tijd te gaan meten. Een openbaar toegankelijke zwemvijver doetinwoners bij warm weer een verfrissende duik nemen met daaropvolgendeen gezellige barbecue in <strong>het</strong> park. Verder is <strong>het</strong> toepassen <strong>van</strong> asfalt inplaats <strong>van</strong> tegels als trottoir of voetpad, al beter voor mensen om teskeeleren of skaten.• Voorzieningen: Het toegankelijk maken <strong>van</strong> kleedkamers op <strong>het</strong>sportpark voor de ongeorganiseerde sporter. Door middel <strong>van</strong>bijvoorbeeld een chipknip opent de deur en kan er tegen een geringevergoeding omgekleed en gedoucht worden op <strong>het</strong> park.• Aanvullende faciliteiten: Zoals een website c.q. planbord om een tennisofsquashmaatje te zoeken. Of een website met diverse hardloop- enfietsroutes.In concretoDe gemeente Schiedam vindt <strong>het</strong> belangrijk dat haar burgers gestimuleerdworden om te bewegen. Door de sportparken zo in te richten dat ongeorganiseerdsporten en bewegen makkelijk tot stand komt, voorziet de gemeente in dezebehoefte.14/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Voorbeeld: Maastricht-WestDe gemeente Maastricht heeft voor een nieuwe koers gekozen als <strong>het</strong> gaat omhaar beleid buitensportaccommodaties. De gemeente richt sportaccommodatiesniet meer primair in voor sportverenigingen, maar voor de sportendeMaastrichtenaar. De accommodaties zijn toegankelijk voor alle sporters, moetengoed bereikbaar en de hele dag open zijn.Maastricht krijgt vijf zoge<strong>het</strong>en kwaliteitssportparken op stadsdeelniveau, tweebasissportparken en een aantal voorzieningen (stervoorziening) op buurtniveau.Sportpark West is <strong>het</strong> eerste kwaliteitssportpark dat is opgeleverd. Doelstelling<strong>van</strong> dit beleid is: Kwalitatief betere en doelmatigere te exploiterenaccommodaties, vitale verenigingen, professioneel beheer en toezicht en meersport- en beweegfaciliteiten.Sportpark West beschikt over <strong>het</strong> grootste multifunctionele kunstgrasveld <strong>van</strong> deBenelux (circa 160 x 85 meter), een kunstgrasvoetbalveld, vier natuurgrasvoetbalvelden, twaalf jeu de boules banen, een beweegplein met demogelijkheid voor onder meer basketbal, minivoetbal en handbal, een honk- ensoftbalveld en een verharde rondbaan <strong>van</strong> 600 meter, die is voorzien <strong>van</strong>elektronische tijdsregistratie. Het beweegplein kan in de winter bij vorst wordengebruikt als schaatsbaan. Het multifunctionele kunstgrasveld beschikt over zevensoorten belijningen, waardoor op <strong>het</strong> veld zeven sporten in wedstrijdverbandkunnen worden beoefend.De sport- en beweegfaciliteiten op Sportpark West zijn <strong>van</strong> de gemeenteMaastricht. Iedere inwoner <strong>van</strong> Maastricht kan <strong>van</strong> de accommodatie en defaciliteiten gebruik maken. Dat kan individueel, in teamverband, metvriendengroepen of in verenigingsverband. De huurprijs is laag, om sporten enbewegen ook <strong>van</strong>uit financieel oogpunt voor iedereen toegankelijk te maken.Sportbenodigdheden en -materialen kunnen op locatie worden gehuurd. Allegebruikers <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark, ook individuele (ongeorganiseerde) sporters,kunnen gebruik maken <strong>van</strong> de omkleed- en douchefaciliteiten en de kantine.15/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Voorbeeld: Phoenix park, DublinEen internationaal voorbeeld <strong>van</strong> een stadspark waarin veel ongeorganiseerdesport plaats vindt, is <strong>het</strong> Phoenix park in Dublin. De sportfaciliteiten in dit parkzijn volledig openbaar toegankelijk in een parkachtige omgeving. Het betreft <strong>het</strong>grootste openbare park <strong>van</strong> Europa, inclusief dierentuin en monumenten, maarook rugbyvelden, hardloopparcours, voetbalvelden, et cetera.16/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
3 Multifunctionaliteit en medegebruik3.1 DefinitieWij maken onderscheid tussen multifunctionaliteit en medegebruik. De definitie<strong>van</strong> beide begrippen is in <strong>het</strong> onderstaande weergegeven.MultifunctionaliteitMultifunctionaliteit houdt in dat de sportaccommodatie door meer verschillendefuncties gebruikt gaan worden dan nu. Functies die kunnen worden toegevoegddienen de beleidsdoelen uit de driehoek onderwijs-sport-welzijn teondersteunen. Daarmee wil de gemeente een impuls geven aan <strong>het</strong> versterken<strong>van</strong> de integrale aanpak tussen deze beleidsterreinen en de exploitatie <strong>van</strong> deaccommodaties verbeteren. Multifunctionaliteit is geen doel, maar middel omdaar waar inhoudelijke en financiële kansen liggen, accommodaties een rol telaten vervullen. Eerder is al geschreven dat de sociaal maatschappelijke functie<strong>van</strong> sport optimaal tot zijn recht komt als meerdere (maatschappelijke) partijenzich met elkaar verbinden en samenwerken. Denk daarbij aan <strong>het</strong> opleiden <strong>van</strong>kansarme jongeren tot straatcoaches of <strong>het</strong> verbinden <strong>van</strong> <strong>het</strong> middelbaarberoepsonderwijs aan de horecafaciliteit op <strong>het</strong> sportpark. Commerciële functiesondersteunen op inhoudelijk en financieel niveau de multifunctionaliteit <strong>van</strong> desportparken (paragraag 2.2.).MedegebruikMedegebruik betekent dat er naast de bestaande gebruikers ook anderegebruikers <strong>van</strong> dezelfde soort gebruik maken <strong>van</strong> de sportaccommodatie. Eenoptimaal medegebruik <strong>van</strong> de sportaccommodaties is <strong>het</strong> uitgangspunt omdaarmee de exploitatie <strong>van</strong> de accommodaties te verbeteren. Het optimaalmedegebruik is één <strong>van</strong> de belangrijkste aspecten uit de rapportage ‘Prognosebehoefte sportaccommodaties’ <strong>van</strong> de gemeente Schiedam en uitgangspunt <strong>van</strong>de te realiseren voorzieningen (zoals aantal velden).3.2 Gebied, gebouw en gebruikerDe visie op multifunctionaliteit en medegebruik is indeze paragraaf uiteengezet. De visie isgestructureerd naar <strong>het</strong> 3-G model, waar <strong>van</strong>uit <strong>het</strong>oogpunt <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebied, <strong>het</strong> gebouw en de gebruikerde visie nader is uitgewerkt.GebiedGebouwGebruiker17/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
GebiedHet ‘gebied’ staat voor de omgeving rondom de sportparken. De gemeenteSchiedam gaat een andere invulling geven aan de sportparken in Schiedam. Dooreen aantal verschuivingen ontstaat er vrijvallende ontwikkelruimte op de locaties<strong>van</strong> de sportparken. De nieuwe invulling en verschuivingen maken <strong>het</strong> ookmogelijk om de sportparken modern en toekomstbestendig te realiseren metvitale sportverenigingen.Op de onderstaande afbeelding staan de drie bestaande sportparken weergegeven(Harga, Kethel en Thurlede) en <strong>het</strong> toekomstige sportpark op de A4.Dit betekent onder andere dat er sport- en beweegaanbod is nabij werk enwoning, waardoor alle bewoners er gebruik <strong>van</strong> kunnen maken, georganiseerd enongeorganiseerd. Kernwoorden bij dergelijk gebruik zijn toegankelijk, goedbereikbaar en laagdrempelig.In deze paragraaf is de basisfunctie <strong>van</strong> een sportpark voor haar omgevingbeschreven. Afhankelijk <strong>van</strong> de verschillende factoren die de mogelijkhedenbepalen kunnen extra functies aan <strong>het</strong> sportpark worden toegevoegd, zoals zorg,onderwijs en bedrijfsleven.BasisfunctieDoor de positionering <strong>van</strong> de parken liggen ze alle drie te midden <strong>van</strong> debebouwde omgeving, zijn goed toegankelijk en veilig te bereiken. De basisfunctie<strong>van</strong> een sportpark in Schiedam is gericht op ongeorganiseerde en georganiseerdesport en welzijn. De welzijnfunctie bestaat bijvoorbeeld uit buurtcoaches die<strong>van</strong>af de sportparken opereren of een dagop<strong>van</strong>g voor senioren in desportaccommodatie.18/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
In concreto:• De bewoners <strong>van</strong>uit de wijken hebben in hun woonomgeving een modernsportpark waar zij in verenigingsverband, maar ook ongeorganiseerdkunnen sporten.• Het sportpark ligt midden in de wijk en is goed zichtbaar en bereikbaarvoor de bewoners <strong>van</strong> de wijk. Dit betekent geen hekwerk, maar open entoegankelijk. Door niet te veel bossage aan de rand <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark tesitueren, ontstaat overzicht en is kans op <strong>van</strong>dalisme lager. Daarnaast zijner niet alleen ’s avonds en in <strong>het</strong> weekend mensen op <strong>het</strong> sportpark, maarook overdag.• Het park is groen. Veel bomen en planten zorgen voor een parkachtigeuitstraling waar <strong>het</strong> prettig is te verblijven, recreëren, sporten enbewegen. Het recreatiepark dat gerealiseerd gaat worden op de A4 kanhier qua beleving goed op aansluiten, maar ook de andere parken hebbeneen groen karakter.• Daarnaast zijn de sportparken prachtige plekken voor welzijnsorganisatiesom hier activiteiten te organiseren. Zoals sportactiviteiten voor moeilijkopvoedbare jongeren en een seniorenhuiskamer om de eenzaamheid tegente gaan.Club2MoveClub2Move is een sportbuurtclub waarin SportService Zwolle, welzijnsorganisatieTravers, GGD en jongeren nauw samenwerken. Deze sportbuurtclub biedtjongeren de gelegenheid om minimaal twee keer per week te sporten. Club2Moveheeft in samenwerking met sportverenigingen, andere sportaanbieders én dejongeren een sportaanbod ontwikkeld voor 10 tot 18 jarigen. Kernwoorden zijnsolidariteit, samenwerking, sport, Fair Play en gezondheid. Club2Move is speciaalomdat <strong>het</strong> een alternatieve sportvereniging is waar jongerenparticipatie eenbelangrijk begrip is. Jongeren waarvoor de drempel te hoog is om lid te worden<strong>van</strong> een reguliere sportvereniging, worden wel bereikt via Club2Move.PlusfunctiesAfhankelijk <strong>van</strong> de omgeving waar <strong>het</strong> sportpark is gesitueerd, de functies diedaar gehuisvest zijn en <strong>het</strong> profiel <strong>van</strong> de wijk, worden er aan <strong>het</strong> basissportparkmogelijk functies toegevoegd. Het is belangrijk om bij <strong>het</strong> toevoegen <strong>van</strong> functiesrekening te houden met de schaalgrootte <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark en <strong>het</strong> aantalbezoekers die er op <strong>het</strong> park komen. Deze schaalgrootte en <strong>het</strong> profiel <strong>van</strong> <strong>het</strong>park kan andere functies aantrekken. Voorbeelden hier<strong>van</strong> zijn, zorggerelateerdeorganisaties, onderwijsinstellingen en commerciële partijen.In concreto:• Het bedrijfsleven kan worden betrokken. Afhankelijk <strong>van</strong> de schaalgroottekan er buitenschoolse op<strong>van</strong>g, winkels of uitgebreide horeca wordengehuisvest op <strong>het</strong> sportpark.• Onderwijsinstellingen gebruiken <strong>het</strong> sportpark in de wijk voor hunbewegingsonderwijs in de lente. Daarnaast kan de kantine gebruiktworden als klaslokaal of als horeca lesruimte.19/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
• Een breed aanbod zorgt ervoor dat er altijd mensen aanwezig zijn op <strong>het</strong>sportpark. Door <strong>het</strong> brede aanbod <strong>van</strong> voorzieningen op <strong>het</strong> park is men erniet enkel om georganiseerd te sporten, zoals gebruikelijk op eentraditioneel sportpark. En ook niet om er enkel te wandelen, zoalsgebruikelijk is in een regulier stadspark. Nee, hier komt men voor allebeien nog veel meer. Men kan er bijvoorbeeld lunchen, dineren of etenafhalen, boodschappen doen en sportgerelateerde producten kopen. Het istevens een belangrijk punt voor de eerstelijns zorg.• Het bedrijfsleven kan betrokken worden bij de totstandkoming enexploitatie <strong>van</strong> de sportparken. Naast kinderop<strong>van</strong>g, winkels en horecazijn er meer mogelijkheden om <strong>het</strong> bedrijfsleven te betrekken bij eendergelijk park.Zo zijn er zorgverzekeraars die mogelijk willen participeren. Eenzorgverzekeraar die een dominant klantenbestand heeft in de regioSchiedam, heeft mogelijk <strong>van</strong>uit commerciële en marketingoverwegingenbelang bij investering in een dergelijk sportpark. Verder kan een goedsportaanbod een lagere uitkering <strong>van</strong> de zorgverzekeraar in deze regioleiden. Voorbeeld <strong>van</strong> een dergelijke zorgverzekeraar is Agis die voor deregio Amsterdam en Almere Embedded Fitness heeft omarmd. EmbeddedFitness (E-fit) is een interactief bewegingscentrum, waar gamen ensporten gecombineerd worden. Voorbeelden zijn de schaats- offietssimulator, waarbij een fitnessapparaat samen met een videoschermzorgt dat samen met bekende sporters gesport kan worden. Agis ziettoekomst in interactief gaming, met name waar <strong>het</strong> gaat om depreventieve werking ten aanzien <strong>van</strong> obesitas bij jongeren. EmbeddedFitness is tevens een methode om ouderen laagdrempelig en veilig aan <strong>het</strong>bewegen te krijgen en te laten revalideren <strong>van</strong> motorische enpsychomotorische klachten. Andere marktpartijen die geïnteresseerd zijnin participatie op een sportpark zijn fysiotherapie en andereeerstelijnszorg partijen.• De gemeente heeft gezien haar ligging ten opzichte <strong>van</strong> Rotterdam geennadrukkelijk topsportparagraaf in haar sportbeleid opgenomen. Welorganiseert zij jaarlijks verschillende activiteiten waar de topsporters uitde gemeente worden ingezet voor sportstimulering. Een sportpark isuitermate geschikt voor een dergelijke dag.Voorbeeld: Sportpark Marco <strong>van</strong> Basten, UtrechtDe is een mooi voorbeeld <strong>van</strong> een wijkgericht sportpark. Op <strong>het</strong> Sportpark Marco<strong>van</strong> Basten zijn sinds januari 2005 zes sportverenigingen gehuisvest, te weten:PVC-voetbal, PVC-tennis, UFO (frisbee), en SKV (korfbal), SDV (darts) en SJV (Jeude Boules). Zij moesten in <strong>het</strong> jaar 2004 hun oude sportpark verlaten i.v.m. <strong>het</strong>grootschalige woonproject Leidsche Rijn.Er is gekozen voor een ruime opzet <strong>van</strong> <strong>het</strong> park om de verwachte ledengroei opte kunnen <strong>van</strong>gen. Naast de reguliere sportvelden is voor de plaatselijke jeugdeen basketbalveld aanwezig.Midden op <strong>het</strong> sportpark staat <strong>het</strong> clubhuis met daarin onder andere dekleedkamers, bestuurskamers, <strong>het</strong> paviljoen en zes dartwanden. Tevens bevindt20/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
zich in <strong>het</strong> gebouw kinderdagop<strong>van</strong>g en naschoolse op<strong>van</strong>g Orka, voor kinderen inde leeftijden <strong>van</strong> 0-4 en 4-<strong>12</strong>.Het sportpark wordt aangestuurd door Stichting de Noordpunt. In <strong>het</strong>stichtingbestuur hebben alle voorzitters <strong>van</strong> de zes betrokken verenigingenzitting. Sinds 1 januari 2006 is er een verenigingsmanager op <strong>het</strong> sportpark aan<strong>het</strong> werk gegaan om <strong>het</strong> stichtingbestuur te ondersteunen en om de contactenmet de kinderop<strong>van</strong>g, de buurt en <strong>het</strong> onderwijs te onderhouden.Voorbeeld: Zwaluwen, UtrechtIn <strong>het</strong> centrum <strong>van</strong> Utrecht ligt een geheel vernieuwd sportcomplex. Dit is deplaats waar Omnisportvereniging Zwaluwen Utrecht 1911 bezig is een droom teverwezenlijken. Door de combinatie te maken tussen school en sport naderen zij<strong>het</strong> Amerikaanse sportmodel, dat wordt versterkt door <strong>het</strong> (Nederlandse)verenigingsmodel.Zwaluwen Utrecht 1911 profileert zich als vereniging waarbij demaatschappelijke functie op <strong>het</strong> gebied <strong>van</strong> sport en recreatie centraal staat.De Omnivereniging Zwaluwen Utrecht 1911 is in 2005 ontstaan uit een fusie <strong>van</strong>de voetbalvereniging V.V. Utrecht en de Omnivereniging Zwaluwen VooruitWelgelegen. De Omnivereniging bestaat uit een zestal afdelingen, te wetenvoetbal, futsal, tennis, biljarten, kaartspelen en jeu de boules.Door de samenwerking aan te gaan met verschillende partners (gemeenteUtrecht, Globe College, stichting Sporthal Welgelegen, Leo stichting, VerenigingSport Utrecht), moet dit zorgen voor de realisatie <strong>van</strong> de doelstelling ‘7 dagenper week, 16 uur per dag bezetting <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark’. Zwaluwen is onlangs eenleerbedrijf geworden <strong>van</strong> ROC Asa. Onderwijs en sport slaan de handen ineen omtrainers, begeleiders en scheidsrechters op te leiden <strong>van</strong>uit <strong>het</strong>competentiegericht leren.Het vrijwillige bestuur biedt werkgeverschap aan meerdere professionelekrachten, waaronder de verenigingsmanager. Rhijnaarde, een sociale werkplaats,regelt de schoonmakers <strong>van</strong> <strong>het</strong> complex.21/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
GebouwMet ‘gebouw’ wordt de sportaccommodatie bedoeld, voor zowel binnen- alsbuitensport. De visie is ernaar te streven dat de sportvoorzieningen elke dagzowel ’s morgens, ’s middags als ’s avonds worden benut. Multifunctionaliteit,optimaal gebruik en flexibiliteit <strong>van</strong> de accommodaties zijn daarbijkernbegrippen.Multifunctionaliteit en een grotere bezetting dragen bij aan een betereexploitatie en <strong>het</strong> optimaal vervullen <strong>van</strong> de maatschappelijke functie <strong>van</strong> sport.De sportaccommodaties zijn inzetbaar voor meerdere functies dan enkel <strong>het</strong>gebruik door één vereniging of functie. Daarbij zijn er een aantal belangrijkeaspecten die aandacht behoeven om multifunctionaliteit te faciliteren.Verruimen kadersDe gemeente Schiedam is bereid kaders te verruimen om andere functies danenkel sport gebruik te laten maken <strong>van</strong> de binnen- en buitensportaccommodaties.Een voorbeeld hier<strong>van</strong> is <strong>het</strong> bestemmingsplan. De huidige bestemming beperktde verenigingen om in een breder aanbod dan alleen sport te voorzien. Daarnaastkan er ook gekeken worden naar bijvoorbeeld de horecavergunning. In hoeverre iseen functiegebonden horecavergunning voldoende in relatie tot de exploitatie.Gebruik door kinderop<strong>van</strong>gDiverse kinderop<strong>van</strong>ginstellingen willen graag hun activiteiten in eensportaccommodatie uitvoeren. Daarbij kunt u denken aan peutergymnastiek,dans/drama, expressie en beweging op muziek, klimmen en klauteren en veleandere activiteiten. Daarnaast zien zij mogelijkheden om ook de huisvesting <strong>van</strong>de kinderop<strong>van</strong>g te verplaatsen naar bijvoorbeeld een sportpark.Sportverenigingen zien over <strong>het</strong> algemeen ook voordelen <strong>van</strong>kinderop<strong>van</strong>ginstellingen in sportaccommodaties, aangezien <strong>het</strong> zorgt vooraanwas <strong>van</strong> jonge leden en exploitatie inkomsten. Echter, <strong>het</strong> gebruik wordt vaakbeperkt door wettelijke beperkingen.IdentiteitDe identiteit <strong>van</strong> de sportverenigingen wordt over <strong>het</strong> algemeen als eenbelangrijk item erkend. De identiteit hoeft echter niet gerelateerd te zijn aaneen veld of gebouw, maar is gerelateerd aan de activiteit en de mensen. Deidentiteit kan verbreed worden door samenwerking tot stand te brengen metaanbieders <strong>van</strong> gerelateerde activiteiten. Daardoor ontstaat vermenging <strong>van</strong>(sub)culturen en versterkt <strong>het</strong> multifunctionele en medegebruik <strong>van</strong> eensportaccommodatie. Daarnaast zal er in de toekomst een gezamenlijke identiteitper sportpark ontstaan. Een sterk voorbeeld daar<strong>van</strong> is de gezamenlijke identiteitdie op Sportpark Welgelegen in Utrecht is ontstaan. Er is tussen de verenigingeneen gezamenlijke identiteit ontstaan door <strong>het</strong> gezamenlijke, moderneverenigingsgebouw (paragraaf 3.2 voor beschrijving <strong>van</strong> <strong>het</strong> voorbeeld).Technische mogelijkheden <strong>van</strong> multifunctionaliteitDe multifunctionaliteit <strong>van</strong> een sportaccommodatie heeft ook technischeconsequenties. Voor binnensport geldt dat de afmeting <strong>van</strong> de hal afgestemd22/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
moet zijn op de desbetreffende sport. Met belijning is er vervolgens veelmogelijk. Er zijn diverse innovatieve ontwikkelingen om binnensportveldenoverzichtelijker te maken, zoals ledverlichting en geprojecteerde belijning.Sportbonden zijn echter nog niet zover dat zij deze technische oplossingengoedkeuren.Qua buitensport zijn er ook mogelijkheden om sporten op één veld tecombineren. Diverse sportbonden staan open voor dubbelgebruik <strong>van</strong> velden,echter, <strong>het</strong> is wel belangrijk om de sportbond in een vroeg stadium te betrekken.Onderstaand een opsomming <strong>van</strong> combinatiemogelijkheden:• Een voetbalveld kan gecombineerd worden met rugby, korfbal, honkbal encricket. Aandachtspunt is dat de putten voor bijvoorbeeld de cricket pitchbuiten <strong>het</strong> veld gelegd wordt. Deze sporten hebben allen een zachteondergrond nodig. Voetbal en honkbal overlappen elkaar niet totnauwelijks qua wedstrijdseizoen en is daarmee een reële optie.• Hockey en korfbal kan ook op één veld, echter, indien competitie op eenhoog niveau gespeeld wordt, is <strong>het</strong> niet mogelijk.• Handbal en korfbal kan ook op één veld, echter, dit is voor <strong>het</strong> korfballenniet optimaal. Handbal moet namelijk op een harde ondergrond enbuitenkorfbal wordt bij voorkeur gespeeld op een zachte ondergrond.• Tennis en hockey kan ook goed op één veld, aangezien beide een hardeondergrond nodig hebben.• Het combineren <strong>van</strong> een atletiekbaan met een ijsbaan is in theoriemogelijk, echter, dit betekent dat de atletiek gebruik moet maken <strong>van</strong>een betonbaan. Dit wordt door atletiekverenigingen en hardlopers alsonwenselijk gezien. De combinatie <strong>van</strong> een skeelerbaan met een ijsbaankan uiteraard wel. Daarnaast zijn er op handbal- en korfbalvelden ookijsbanen te creëren door er een betonnen constructie omheen te maken.Hoewel <strong>het</strong> dan geen 400-meterbaan betreft, kan er in de winter welgeschaatst worden in <strong>het</strong> park. Handbal en korfbal vindt in dewintermaanden toch plaats in de binnensportaccommodatie.De opsomming is niet uitputtend. Er zijn nog veel meer combinatiemogelijkhedente benoemen. In bijlage 2 zijn nog meer opties genoemd. Echter, ook deze lijst isniet uitputtend, aangezien er vele mogelijkheden combinatiemogelijkheden zijnen deze lijst alleen maar langer wordt door technische innovaties die elkaar snelopvolgen. Wij adviseren per sportpark goed te kijken naar de gebruiksintensiteiten roostering en op basis daar<strong>van</strong> de combinatiemogelijkheden te onderzoeken.De gemeente Schiedam heeft de toekomstige behoefte aan sportaccommodatiesinzichtelijk gemaakt (“Prognose behoefte sportaccommodaties” d.d.25 november 2011).Indien gekozen wordt voor een multifunctionele opzet <strong>van</strong> velden, <strong>het</strong>geen bijeen aantal sporten voor de hand ligt, is <strong>het</strong> goed te kijken naar overeenkomstigepiekmomenten. Zo ligt de combinatie <strong>van</strong> een trainingsveld <strong>van</strong> de voetbal meteen korfbalveld voor de hand. De korfballers spelen namelijk in de winter binnen23/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
en op dat moment kan de voetbal goed gebruik maken <strong>van</strong> <strong>het</strong> veld. De ijsbaanen <strong>het</strong> handbalveld zijn ook een dergelijk voorbeeld.Andere belemmerende factor bij natuurgras is de slijtage. Het maximale gebruik<strong>van</strong> een natuurgras voetbalveld is gemiddeld 250 uur per jaar. Het maximalegebruik <strong>van</strong> een kunstgrasveld is natuurlijk veel hoger met 1.500 uren per jaar.Goede roostering is <strong>van</strong> belang bij <strong>het</strong> bepalen <strong>van</strong> de multifunctionaliteit <strong>van</strong>velden.Voorbeelden: New York, Almere Haven en HaaksbergenIn één <strong>van</strong> de bekendste stadsparken <strong>van</strong> de wereld, Central Park New York,wordt er in de winterperiode altijd geschaatst. Een idyllisch plaatje waar jong enoud aan <strong>het</strong> genieten is <strong>van</strong> <strong>het</strong> winterse weer. Door <strong>het</strong> laten onderlopen <strong>van</strong>bijvoorbeeld een handbalveld kan dit multifunctioneel gecreëerd worden. Inonder andere Almere Haven laat de Almeerse Schaatsvereniging <strong>het</strong> veld <strong>van</strong>handbalvereniging Najaden bij vrieskou onder water lopen. In Haaksbergen laatmen de skeelerbaan onder water lopen. Resultaat is een topsportevenement enregelmatig de eerste schaatsmarathon <strong>van</strong> <strong>het</strong> jaar op natuurijs.Geldende normenBij <strong>het</strong> bepalen <strong>van</strong> de afmeting <strong>van</strong> de velden en accommodaties gelden denormen <strong>van</strong> <strong>het</strong> NOC*NSF. Het is belangrijk bij <strong>het</strong> hanteren <strong>van</strong> de normen datde optimale afmetingen gehanteerd worden, zodat multifunctionaliteitdaadwerkelijk mogelijk is.DuurzaamheidIn de Stadsvisie Schiedam 2030 heeft de gemeente een aantal aspectenopgenomen met betrekking tot duurzaamheid. Van belang voor de visiesportparken is <strong>het</strong> reduceren <strong>van</strong> energiegebruik en opwekken en inzetten <strong>van</strong>hernieuwbare energie. Naast goede bereikbaarheid voor fietsers en daarmeereductie <strong>van</strong> <strong>het</strong> autogebruik, is <strong>het</strong> daarmee <strong>van</strong> belang oog te hebben voortechnische toepassingen <strong>van</strong> duurzaamheid. De ontwikkeling <strong>van</strong> technisc<strong>het</strong>oepassingen voor <strong>het</strong> opwekken <strong>van</strong> duurzame energie gaat steeds sneller. Het isgoed om in <strong>het</strong> ontwerp- en realisatietraject de laatste toepassingen <strong>van</strong> dezetechnische ontwikkelingen mee te nemen. Een laagdrempelig voorbeeld <strong>van</strong> <strong>het</strong>reduceren <strong>van</strong> energieverbruik is de toepassing <strong>van</strong> ledverlichting bij <strong>het</strong>verlichten <strong>van</strong> de sportvelden. Een voorbeeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> inzetten <strong>van</strong> hernieuwbareenergie is <strong>het</strong> toepassen <strong>van</strong> zonnepanelen.24/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Een ander aspect <strong>van</strong> duurzaamheid is <strong>het</strong> zo efficiënt mogelijk gebruiken <strong>van</strong> debeschikbare ruimte. Het multifunctioneel gebruiken <strong>van</strong> <strong>het</strong> veld en <strong>het</strong> gebouwpast daarmee uitstekend binnen de ambities <strong>van</strong> de gemeente op <strong>het</strong> vlak <strong>van</strong>duurzaamheid.GebruikerOnder de ‘gebruiker’ worden de (potentiële) gebruikers <strong>van</strong> de parken en desportaccommodaties verstaan.MultidisciplinairDe gebruikers <strong>van</strong> een sportpark zijn in de gemeente Schiedam niet alleensportverenigingen. Naast sportverenigingen maken bijvoorbeeldonderwijsinstellingen, zorg- en welzijnorganisaties, bedrijven enkinderop<strong>van</strong>ginstellingen gebruik <strong>van</strong> sportaccommodaties. Er liggen fantastischemogelijkheden om met elkaar samen te werken en <strong>van</strong> elkaar te leren. De kansop succes wordt er sterk door vergroot. Het vraagt veelal een cultuuromslag omorganisaties daartoe te verleiden“Als je kinderen kennis wilt laten maken met een relatief onbekende sport alsjudo, dan heb je één kans en die moet je pakken. Dat betekent judo op eenechte judomat, in een echt judopak door een echte judo leraar.” (oud-olympiëren nu sportmarketeer Ruben Haukes)Bovenstaande uitspraak <strong>van</strong> voormalig judoka Houkes zegt veel. Zijn visie heeftgeleid tot een succesvol judoproject dat door veel gemeenten in Nederland,waaronder Schiedam, is gekocht. Momenteel vindt de internationale uitrol plaatsop initiatief <strong>van</strong> de Internationale Judo Federatie (IJF), die <strong>het</strong> succes inNederland heeft gezien.In de gemeente Raalte hebben <strong>het</strong> voorgezet en middelbaar beroepsonderwijs dehanden ineengeslagen en zijn de samenwerking met de sportverenigingenaangegaan. Doel is kennisuitwisseling tussen sport en onderwijs om te komen totinhoudelijk betere programma’s voor beide partijen. Dus pedagogisch didactischbetere trainers voor de sportverenigingen door nascholing <strong>van</strong> <strong>het</strong> onderwijs enbetere docenten door technische nascholing door vaktrainers. Doel is de jeugdbeter voor te bereiden op een succesvolle participatie op de arbeidsmarkt.Voor alle bewoners <strong>van</strong> SchiedamDe sportparken en sportaccommodaties <strong>van</strong> de gemeente Schiedam staan openvoor gebruik door alle bewoners <strong>van</strong> Schiedam, georganiseerd enongeorganiseerd. Jong en oud vindt <strong>het</strong> prettig om op <strong>het</strong> park te ontspannen, terecreëren en te sporten en bewegen. Sport is een middel om maatschappelijkedoelen te verwezenlijken, zoals <strong>het</strong> tegengaan <strong>van</strong> obesitas en bevorderen <strong>van</strong>integratie. In paragraaf 4.2 wordt hierop teruggekomen.25/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
4 Samenwerking en organisatie4.1 DefinitieSamenwerking en organisatie zijn hele belangrijke factoren waar <strong>het</strong> gaat om <strong>het</strong>succes <strong>van</strong> een multifunctionele sportaccommodatie. Het vertrouwen in elkaar,kansen zien in samenwerken en gezamenlijke huisvesting en niet debedreigingen. Leiderschap, bestuurskracht, gezamenlijke innovatieve ideeën,maatschappelijke betrokkenheid. Het zijn allemaal begrippen die belangrijk zijnbij <strong>het</strong> creëren <strong>van</strong> een succesvol, modern sportpark, maar ook direct verbondenzijn aan de mensen die <strong>het</strong> doen.VrijwilligerswerkBijna alle verenigingen en stichtingen in Nederland ervaren problemen met <strong>het</strong>vinden <strong>van</strong> geschikte kandidaten voor bestuurs- en kaderfuncties. Regelmatighebben besturen leden die redelijk op leeftijd zijn. Men voorziet problemen in<strong>het</strong> vinden <strong>van</strong> mensen die capabel zijn voor een bestuursfunctie, met namedoordat dit een structurele tijdsinvestering vraagt. Het is in eerste instantie allastig om mensen te vinden die structureel tijd beschikbaar willen stellen voor devereniging. Daarnaast is <strong>het</strong> lastig om geschikte personen te vinden voor dezefuncties. Naar de toekomst toe zal dit probleem zich naar verwachting ookvoordoen voor <strong>het</strong> meer incidentele vrijwilligerswerk.“Vooral actieve ouders worden gestimuleerd om een bestuursfunctie te vervullen.Dit geldt ook voor de kaderfuncties, waarbij specifiek een beroep op dekwaliteiten <strong>van</strong> de desbetreffende ouders wordt gedaan. Veel activiteiten wordenbegeleid en georganiseerd door enthousiaste ouders die zich in hun vrije tijdinzetten voor de vereniging. Het aantal activiteiten staat of valt dan ook met deinzet en kwaliteit <strong>van</strong> de ouders.”Daarnaast zijn er andere maatschappelijke ontwikkelingen die wijzen op eennoodzakelijke versterking <strong>van</strong> de organisatiestructuur, zoals:• De ontwikkeling <strong>van</strong> de sportverenigingen in de afgelopen 30 jaar:Jaren ’80 vorige eeuw• Aantal inwoners Nederland: 14.500.000.• Van louter accommodatiebeleid naar toenemendeoverheidsbemoeienis.• Sporten gebeurt voornamelijk in verenigingsverband.• Eerste betaalde functies, STK.• 35.000 verenigingen.• 3.700.000 aangesloten leden.Anno 20<strong>12</strong>• Aantal inwoners Nederland: 16.500.000.• Overheid zet in op sport als ‘middel’.26/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
• Concurrentie verenigingen door commerciële aanbieders enongebonden sporten.• Uitbreiding betaalde functies.• 27.000 verenigingen.• 4.800.000 aangesloten leden.• De nieuwe sportconsument die veel waarde hecht aan de kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong>aanbod, de kwaliteit <strong>van</strong> de begeleiding en de kwaliteit <strong>van</strong> defaciliteiten.• Algemene ontwikkelingen, zoals:• Verandering <strong>van</strong> levensstijl.• Gezonder leven.• ‘Anders’ leven (supplementen, doping).• Zapgedrag.Hoewel er steeds meer mensen in Nederland wonen en <strong>het</strong> aantal aangeslotenleden is gestegen, is <strong>het</strong> aantal verenigingen fors gedaald. Er is in de afgelopendecennia concurrentie ontstaan voor de verenigingen door commerciëleaanbieders (fitness, sportscholen, et cetera). Om kwaliteit te kunnen blijvenbieden is samenwerking onontbeerlijk om vitaal te blijven als vereniging. Dealgemene ontwikkelingen zijn <strong>van</strong> invloed op welke manier de sportconsument<strong>van</strong> heden ten dage sport afneemt.Voorbeelden <strong>van</strong> <strong>het</strong> inspelen op dergelijke ontwikkelingen door verenigingenzijn:• Een lidmaatschap <strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark in plaats <strong>van</strong> een vereniging,waardoor leden makkelijk kunnen switchen <strong>van</strong> activiteit. Het ene jaarvoetballen, <strong>het</strong> volgende jaar tennissen. In Alkmaar hebben ze <strong>het</strong> project‘Duursportief’. Een sporter kan hier zelf kiezen door een flexibelabonnement, waarbij op meerdere momenten verschillende vormen <strong>van</strong>duursport gelijktijdig te volgen zijn.• Het creëren <strong>van</strong> een fitnessruimte op <strong>het</strong> sportpark, waar leden <strong>van</strong> devereniging gebruik <strong>van</strong> kunnen maken. Hierdoor hoeven ze niet te kiezentussen sporten (voorbeeld is SV Twello).27/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
4.2 KnelpuntenDe organisatie <strong>van</strong> de verschillende sportverenigingen en sportaccommodaties inSchiedam zijn ondergebracht bij verschillende verenigingen en stichtingen. Daarzien wij een aantal gevaren en knelpunten:• De Schiedammer verenigingen zijn over <strong>het</strong> algemeen traditioneelgeorganiseerd. Een transitie naar de vitale sportvereniging wordt eentraject dat goed begeleid dient te worden om tot een succesvol resultaatte komen.• Bijna alle verenigingen ervaren een toenemend probleem om eenvrijwilligerskader te krijgen, om alle taken binnen de vereniging uit tekunnen voeren. Door de toenemende druk <strong>van</strong>uit de overheid om sport inte zetten als middel om diverse maatschappelijke doelen te realiseren,ziet men dat verenigingen nog meer op hun bordje krijgen. Daarmeeontstaat er steeds meer druk op een beperkte groep, waardoor dekwetsbaarheid voor de organisatie toeneemt.Onderstaande kengetallen <strong>van</strong> <strong>het</strong> Sociaal Cultureel Planbureau geven aanwelke ontwikkelingen <strong>van</strong> invloed kunnen zijn op de organisatiestructuur<strong>van</strong> sportverenigingen:⇒ De netto arbeidsparticipatie is tussen 2001 en 2010 gestegen <strong>van</strong>65% naar 67,1%. Met name bij de vrouwen is daar een stijging tezien <strong>van</strong> ruim 7%⇒ De bevolking vergrijst. In 2010 is 15% <strong>van</strong> de bevolking ouder dan65 jaar. Dit percentage loopt op tot 20% in 2020 en 24% in 2030.⇒ Het vrijwilligerswerk binnen sport, cultuur of andere hobby’s istussen 1985 en 2005 terug gelopen <strong>van</strong> 25% naar 15%.• De kwetsbaarheid <strong>van</strong> de inzet <strong>van</strong> vakbekwame vrijwilligers vraagtaandacht. Zeker nu de overheid zich meer en meer terugtrekt is <strong>het</strong> eenvereiste dat verenigingen en stichtingen over vakbekwame bestuurdersbeschikken die zicht hebben op <strong>het</strong>geen benodigd is om de verenigingen inde vaart der volkeren te laten meegaan.• De bezuinigingsdoelstellingen <strong>van</strong> <strong>het</strong> kabinet voor de komende 4 jaarbedragen in totaal 18 miljard euro. De gemeente Schiedam heeft ook temaken met een bezuinigingstaakstelling. De beperktere inzet <strong>van</strong>middelen die hierdoor mogelijk is, vraagt om een goede en efficiënteorganisatiestructuur.• De ambitie bij de vereniging is een absolute voorwaarde om verder tekomen. Zo leren de ervaringen uit de proeftuinen ‘nieuwesportmogelijkheden’ <strong>van</strong> NOC*NSF.• Een heldere visie op samenwerking met andere beleidsterreinen israndvoorwaardelijk om een gedragen succes te behalen.• Communicatie met de doelgroep; in moderne termen Co-creatie ge<strong>het</strong>en.Weet wat je doelgroep wil. Wat wil de ‘klant’. De klant kan in deze zowel<strong>het</strong> individu als de organisatie betreffen.28/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
4.3 KansenVersterken samenwerkingDe gemeente Schiedam is voornemens de sportparken te herlokaliseren en andersvorm te geven. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: Openbaar, groen,diversiteit aan functies, levendig. Dit gaat de sportparken in Schiedam in veleopzichten modern/toekomstbestendig maken. Iedere vereniging heeft zijn eigenkwaliteiten. De ene vereniging richt zich op <strong>het</strong> aanbieden <strong>van</strong> activiteiten voorverschillende doelgroepen. De andere vereniging exploiteert haar accommodatietamelijk professioneel en heeft een eigen visie op <strong>het</strong> betrekken <strong>van</strong> haar ledenbij de bedrijfsvoering. Het anticiperen op de veranderende rol <strong>van</strong> desportvereniging en visie op de toekomst <strong>van</strong> de vereniging is <strong>van</strong> belang. Zo zijner meer zaken die verenigingen in de nabije toekomst zullen nopen tot eenmodernisering/professionalisering <strong>van</strong> hun vereniging. Dit geldt voor allesportverenigingen in Schiedam. Samenwerken op sterke punten.Versterken <strong>van</strong> de samenwerking en collectiviteit tussen (sport)verenigingen is inde veranderende wereld onontbeerlijk. Een goede samenwerking begint bij <strong>het</strong>creëren <strong>van</strong> een gezamenlijk belang. Een gemeenschappelijk belang <strong>van</strong> deverenigingen kan zijn:• Het in begeleiding ontwikkelen <strong>van</strong> een toekomstvisie op de vereniging<strong>van</strong> de toekomst. Het streven dient te zijn te komen tot verenigingen dieverantwoordelijkheid nemen in <strong>het</strong> maatschappelijk krachtenveld <strong>van</strong>welzijn, gezondheid, duurzaamheid en economie.Het vraagt tijd en inzet verenigingen inzichtelijk te maken hoe ontzettendveel kansen er voor hen liggen. Het gaat gebeuren, maar een zorgvuldigebegeleiding is <strong>van</strong> belang om een toekomstbestendige situatie te creëren.Redeneer <strong>van</strong>uit de kernkracht <strong>van</strong> de vereniging. Het levert een beteresfeer, meer kennis en kunde en een betere financiële positie op.• De sportparkmanager kan een rol vervullen in <strong>het</strong> vertalen <strong>van</strong> de visienaar daden. Vaak wordt dit deels gefinancierd <strong>van</strong>uit decombinatiefunctie regeling.• Uitwisselen <strong>van</strong> expertise, bijvoorbeeld op <strong>het</strong> gebied <strong>van</strong> sponsoring enfinanciën. De kansen zijn veelal te simpel voor woorden en liggenletterlijk voor <strong>het</strong> oprapen. Enige sturing om tot samenwerking te komenvinden verenigingen meestal prettig.Emoties spelen vaak nog een rol (‘<strong>het</strong> ons-en-zij-gevoel’, minder gericht opsamenwerking, andere mentaliteit en type mensen tussen verenigingen). Dit kannieuw leven ingeblazen worden, waarbij de gemeente als onafhankelijkinitiatiefnemer/voorzitter optreedt om een toekomstperspectief op <strong>het</strong> sportparkte ontwikkelen in samenspraak met de gebruikers.In Nederland is inmiddels een behoorlijk aantal Good Practices rijker, onderandere door de door NOC*NSF geïnitieerde Proeftuinen.29/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Bij deze Proeftuinen is flink ingezet op samenwerken en <strong>het</strong> ontwikkelen <strong>van</strong> eenvernieuwend sportaanbod dat aansluit op de vraag <strong>van</strong> de consument en stuurt op<strong>het</strong> professionaliseren <strong>van</strong> de verenigingen. Wanneer er een meer gezamenlijkeaanpak gerealiseerd kan worden, zal men ook komen tot een betere koppelingnaar andere takken <strong>van</strong> sport. Het creëren <strong>van</strong> synergie is in ieders belang waar<strong>het</strong> gaat om <strong>het</strong> werven en behouden <strong>van</strong> leden en voor <strong>het</strong> behouden <strong>van</strong> eenhaalbare exploitatie op de langere termijn.ProeftuinenDe kritische sportconsument <strong>van</strong> <strong>van</strong>daag vraagt steeds luider om flexibiliteit insportmogelijkheden. Hij wil aan de bak op <strong>het</strong> moment dat de kinderen naarschool zijn of direct nadat <strong>het</strong> werk er op zit. De ene week één keer, een weeklater misschien wel drie of vier keer. Conditie, fitheid, gezondheid, competitie,gezelligheid; de beweegredenen om te gaan sporten zijn divers.Om meer Nederlanders blijvend in beweging te brengen zal de georganiseerdesport meer inzetten op een klantgericht, nieuw en verfrissend aanbod. Vanuitdeze gedachte is <strong>het</strong> programma Proeftuinen Nieuwe Sportmogelijkheden 4 jaargeleden opgezet. Dit om uit te proberen wat de mogelijkheden zijn op <strong>het</strong> gebied<strong>van</strong> sportinnovaties. En met als doel meer sportverenigingen met eenaantrekkelijk en klantgericht sportaanbod. In totaal zijn er 22 proeftuinen gestartdie hebben uitgetest welk vernieuwend sportaanbod perspectief biedt. Hetaanbieden <strong>van</strong> nieuwe sportmogelijkheden biedt ook voor sportverenigingennieuwe kansen. Vernieuwend sportaanbod kan nieuwe doelgroepen aanspreken enactiveren, wat de sportvereniging nieuwe leden kan opleveren. Daarnaastveranderen de wensen en behoeften <strong>van</strong> de leden. Het is goed om als vereniginghier tijdig op in te spelen. Uitwisselen en delen <strong>van</strong> aanwezige kennis enexpertise bij verenigingen, bijvoorbeeld bij bestuursleden en commissies, tenaanzien <strong>van</strong> sponsoring, activiteiten, vrijwilligersbeleid, et cetera. In bijlage 2 iseen lijst opgenomen met de proeftuinen en bijbehorende websites.Zoals reeds eerder benoemd is de intrinsieke motivatie <strong>van</strong> de verenigingen eenrandvoorwaarde gebleken om verder te komen.MensfactorIn veel goede voorbeelden is een bestuurder <strong>van</strong>uit een vereniging de voortrekkergeweest. Een man of vrouw met visie op de vitaliteit en toekomst <strong>van</strong> devereniging. Deze persoon speelt in op de genoemde ontwikkelingen in desamenleving en neemt de vereniging daarin mee. Hij of zij zoekt de juistemensen om zich heen, heeft een breed netwerk en weet de goede snaar te rakenbij de leden. De Klankbordgroep Sportvoorzitters die in de gemeente Schiedam issamengesteld heeft een belangrijke voortrekkersrol hierin.OrganisatiestructuurHet versterken <strong>van</strong> de organisatiestructuur is bijna een must omtoekomstbestendige verenigingen en sportparken te krijgen. Om de risico’s <strong>van</strong>afname <strong>van</strong> <strong>het</strong> aantal vrijwilligers en de kwetsbaarheid <strong>van</strong> afzonderlijkeverenigingen voor te zijn, adviseren wij <strong>het</strong> volgende:30/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Externe ExpertiseHet aanzoeken <strong>van</strong> onafhankelijke en deskundige mensen die op basis <strong>van</strong>inhoudelijke kennis en/of bestuurlijke ervaring met gezag kunnen adviseren tenaanzien <strong>van</strong> dit proces, kan helpen bij <strong>het</strong> creëren <strong>van</strong> een breedmaatschappelijk draagvlak. Deze deskundigen kunnen afkomstig zijn <strong>van</strong> de grotesportbonden, deskundigen op <strong>het</strong> gebied <strong>van</strong> ruimtelijke ontwikkeling ofvooraanstaande lokale bestuurders. Zij hebben met name een adviserende rolrichting de sportvoorzitters, <strong>het</strong> <strong>college</strong> en de raad.Stimuleren samenwerking sportverenigingenTen aanzien <strong>van</strong> samenwerking, kan de gemeente <strong>het</strong> voortouw nemen in <strong>het</strong>faciliteren <strong>van</strong> interactie tussen de verenigingen. Hiervoor kan bij voorkeur eenoverkoepelend orgaan per Schiedammer sportpark in <strong>het</strong> leven worden geroepen.Per nieuw sportpark kan in samenspraak met alle betrokkenen en gebruikers <strong>van</strong><strong>het</strong> park een toekomstvisie worden opgesteld.Aanstellen parkmanagersDaarnaast adviseren wij per sportpark een parkmanager op HBO niveau aan testellen, die na de initiatieffase ondersteunend wordt aan de verenigingen in <strong>het</strong>kader <strong>van</strong> beleid en strategie. Daarmee kunnen de verenigingen naar een hogerniveau worden getild en wordt de toekomst <strong>van</strong> de verenigingen en <strong>het</strong> sportparknaar de toekomst toe gewaarborgd. De verenigingen leveren bij voorkeur eenfinanciële bijdrage, aangezien zij de belangrijkste belanghebbenden zijn enprofiteren <strong>van</strong> de resultaten. Daarnaast garandeert deze bijdrage betrokkenheiden medewerking <strong>van</strong> de verenigingen bij de werkzaamheden <strong>van</strong> de parkmanager.Deze parkmanager verdient zichzelf op termijn terug door de extra leden ensponsors die worden geworven en de extra organisaties die gebruik gaan maken<strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark (en daarvoor bijdragen in de exploitatie). Verder zijn erschaalvoordelen door bijvoorbeeld goedkopere inkoop te behalen.31/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
5 Eigendom, beheer en exploitatie5.1 DefinitieEigendom, beheer en exploitatie worden vaak in één adem genoemd. In feite zijn<strong>het</strong> echter drie verschillende grootheden in <strong>het</strong> hebben en gebruiken <strong>van</strong> eensportpark en -accommodatie, die wel zeer nauw met elkaar verbonden zijn.Aan eigendom zijn rechten en plichten verbonden voor de eigenaar. Zovertegenwoordigt de nieuw te realiseren accommodatie een waarde die deeigenaar toekomt. Anderzijds kent eigendom risico’s en (wettelijke) plichten. Deeigenaar is verplicht belastingen en heffingen te voldoen en is verantwoordelijkvoor een aantal huisvestingsgerelateerde beheertaken. Deze zijn met namegericht op <strong>het</strong> instandhouden <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebouw en <strong>het</strong> beheersen <strong>van</strong> de(exploitatie)risico’s verbonden aan <strong>het</strong> bezit.Beheer omvat alles wat nodig is om <strong>het</strong> gebouw en de bijbehorendebuitenruimten op korte en lange termijn in stand te houden en te kunnengebruiken voor <strong>het</strong> doel waarvoor <strong>het</strong> is bestemd. Dit gaat vooral omgebruiksgerelateerde taken en verantwoordelijkheden.De exploitatie <strong>van</strong> de accommodatie betreft <strong>het</strong> samenspel <strong>van</strong> eigendom engebruik <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebouw. De exploitatie is in feite de financiële vertaling <strong>van</strong> deuitgangspunten, die zijn gehanteerd voor <strong>het</strong> eigendom en de financieringdaar<strong>van</strong> en de afspraken die zijn gemaakt omtrent beheer.5.2 EigendomDe gemeente Schiedam hanteert <strong>het</strong> uitgangspunt dat de gemeente eigenaar is<strong>van</strong> de sportvelden, kleedgebouwen en binnensportaccommodaties. Er zijn ingoed overleg uitzonderingen mogelijk, indien er een duidelijk win te behalen is.De kantine is op dit moment vaak in eigendom <strong>van</strong> de verenigingen. In eensolitaire situatie is <strong>het</strong> voor de handliggend om een dergelijke situatie tecontinueren. Echter de gemeente ambieert multifunctionele accommodaties dietoekomstbestendig te exploiteren zijn en partijen huisvesten die elkaarinhoudelijk versterken.Bij multifunctionele accommodaties zijn er op hoofdlijnen twee mogelijkheden:<strong>het</strong> oprichten <strong>van</strong> een vereniging <strong>van</strong> eigenaren of <strong>het</strong> eigendom in één handleggen. Beide opties komen voor en werken in praktijk goed.Indien gekozen wordt voor <strong>het</strong> eigendom bij één partij, is <strong>het</strong> voor eenmultifunctionele, maatschappelijke accommodatie logisch dat eenwoningcorporatie, gemeente of sportbedrijf <strong>het</strong> eigendom heeft. Indien geen <strong>van</strong>32/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
deze partijen <strong>het</strong> eigendom wenst (bijvoorbeeld <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> accommodatiebeleid)is een vereniging <strong>van</strong> eigenaren, bestaande uit verenigingen en organisaties,gebruikelijk. Een dergelijke constructie is minder flexibel en stelt hogere eisenaan afstemming en samenwerking. De keuze voor <strong>het</strong> eigendomsmodel staat los<strong>van</strong> de keuze voor een beheermodel. Het beheermodel komt in de volgendeparagraaf aan de orde. Met de ambitie <strong>van</strong> de gemeente zien wij de gemeente alseigenaar <strong>van</strong> de multifunctionele accommodaties, als meest logische. Degemeente erkent de brede maatschappelijke functie <strong>van</strong> sport en behoudt dooreigendom regie op de maatschappelijke doelen die zij op de sportparken wilrealiseren. Daarnaast zijn meerdere eigenaren in één gebouw complex en komt<strong>het</strong> de multifunctionaliteit en flexibiliteit niet ten goede.Bij <strong>het</strong> kiezen <strong>van</strong> een eigendomstructuur, met name bij nieuwbouw, is <strong>het</strong>belangrijk de BTW-regeling ‘Het geven <strong>van</strong> gelegenheid tot sportbeoefening’ inogenschouw te nemen. Hoewel dit niet <strong>het</strong> leidende motief moet zijn voor <strong>het</strong>kiezen <strong>van</strong> een eigendom- of beheermodel, kan hier financieel voordeel behaaldworden, zowel aan de investerings- als exploitatie zijde. Een deel <strong>van</strong> de BTWkan bij een eigendom- en beheermodel, dat voldoet aan de eisen, in dezeregeling worden teruggevorderd. Bij een investering in <strong>het</strong> sportpark <strong>van</strong>meerdere miljoenen kan dit zeer interessant zijn.Voor zover de puur commerciële functies als sportwinkels en restaurantsgehuisvest gaan worden op de parken, is <strong>het</strong> uiteraard logisch dat de gemeentegeen risicodragend eigenaar <strong>van</strong> <strong>het</strong> vastgoed wordt.5.3 BeheerBij de instandhouding en openstelling <strong>van</strong> de accommodaties komen verschillendebeheeraspecten aan de orde. Deze zijn onder te verdelen in huisvesting, dienstenen middelen:• Huisvesting: Staat voor <strong>het</strong> gebouw met de gebouwgebonden installatiesen <strong>het</strong> (groot) onderhoud <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebouw en <strong>het</strong> terrein. Onderhuisvesting vallen verder zaken die samenhangen met <strong>het</strong> ter beschikkinghebben <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebouw, zoals financiering, belastingen, heffingen enverzekeringen.• Diensten: Hieronder vallen voorzieningen die verbonden zijn met <strong>het</strong>gebruik <strong>van</strong> de huisvesting, <strong>het</strong> (klein) onderhoud <strong>van</strong> de huisvesting ensamenhangende ondersteuning <strong>van</strong> de werkzaamheden. Dit zijn ondermeer gas, water, elektra, schoonmaak en beveiliging.• Middelen: Dit zijn de voorzieningen die nodig zijn voor de directeuitvoering <strong>van</strong> de werkzaamheden in de organisatie, zoals inventaris, ICTen inkoop.De verantwoordelijkheid voor de huisvestingsaspecten ligt bij de eigena(a)r(en);de gebruikers zijn verantwoordelijk voor de beheeraspecten die onder diensten33/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
en middelen vallen. Bij de uitvoering <strong>van</strong> <strong>het</strong> beheer worden drie typen beheeronderscheiden:Wij onderscheiden drie vormen <strong>van</strong> beheer:• Technisch beheer: Omvat taken die toekomen aan de eigenaar. Hierbijkan gedacht worden aan groot onderhoud, verzekeringen en <strong>het</strong> voldoenaan de veiligheidsvoorschriften.• Facilitair beheer: Omvat taken die voortvloeien uit <strong>het</strong> gebruik <strong>van</strong>ruimten. Gedacht kan worden aan schoonmaak, klein onderhoud en <strong>het</strong>ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> bezoekers.• Programmabeheer: Dit is de inhoudelijke component <strong>van</strong> <strong>het</strong> beheer. Ukunt hierbij denken aan <strong>het</strong> samenstellen <strong>van</strong> een programma voor <strong>het</strong>sportpark en dit ieder jaar innoveren met nieuwe activiteiten. Of <strong>het</strong>opstellen <strong>van</strong> een gezamenlijk jaarrooster en samenwerkingsvisie.Normaliter liggen de verantwoordelijkheden <strong>van</strong> <strong>het</strong> technisch beheer bij deeigenaar. Het facilitair en programmabeheer zijn in dat geval deverantwoordelijkheid voor de gebruikers.BeheerorganisatieIn de onderstaande afbeelding hebben wij de wenselijke situatie weergegevenvoor de opzet <strong>van</strong> een beheerorganisatie <strong>van</strong> moderne sportparken.Overkoepelendorgaan sportparkOverkoepelendorgaan sportparkExterneexpertiseVerenigingVereniging Vereniging VerenigingVitalisering Programmering Beheer ExploitatieExterne expertiseGezien de ambities ten aanzien <strong>van</strong> de sportparken in Schiedam, met een volledignieuwe opzet <strong>van</strong> de sportparken, is <strong>het</strong> wenselijk externe expertise in te zetten.Deze externe geeft onafhankelijk advies aan de verschillende sportparkoverlegorganen. Het is zeer belangrijk in deze groep inspirerende personen tevragen met een heldere visie op samenwerken, de samenleving, maar ook opbedrijfsvoering. Hun visie onderschrijft de visie <strong>van</strong> de gemeente Schiedam en zijnemen de besturen <strong>van</strong> verenigingen en organisaties mee in deze gedachte.Het creëren <strong>van</strong> een breed maatschappelijk draagvlak is belangrijk voor <strong>het</strong>welslagen <strong>van</strong> <strong>het</strong> proces te komen tot moderne sportparken.34/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Overkoepelend orgaan sportparkenPer sportpark wordt er een overkoepelend overlegorgaan geformeerd. Ditoverlegorgaan beheert en exploiteert <strong>het</strong> sportpark. In dit orgaan neemt eenafvaardiging <strong>van</strong> <strong>het</strong> bestuur <strong>van</strong> de verenigingen en organisaties die gehuisvestworden op <strong>het</strong> sportpark plaats. Eventueel aangevuld met externe gebruikers <strong>van</strong><strong>het</strong> park. Een vereniging overstijgend bestuur, bijvoorbeeld in de vorm <strong>van</strong> eenstichting, zien wij als een vereiste om een gezamenlijk gedefinieerd doel verderte brengen. Het sportpark Marco <strong>van</strong> Basten of de Sportboulevard Enschede zijndaar<strong>van</strong> mooie voorbeelden.Een overkoepelend orgaan heeft meerdere voordelen:• Het gezamenlijk beheren en exploiteren <strong>van</strong> een sportpark iskostenefficiënt.• Niet iedere instelling/vereniging hoeft alles voor zichzelf te regelen.• Er is één aanspreekpunt.• Uniform en transparant beleid.• Verenigingen worden verplicht om met elkaar te spreken over <strong>het</strong> beheer<strong>van</strong> <strong>het</strong> sportpark. Hierdoor komen zij ook in gesprek over <strong>het</strong> bundelen<strong>van</strong> krachten en <strong>het</strong> profiteren <strong>van</strong> elkaars achterban en kennis.Het is gebruikelijk om een stichting te formeren als rechtsvorm <strong>van</strong> een dergelijkorgaan. Een stichting past over <strong>het</strong> algemeen goed bij <strong>het</strong> maatschappelijkkarakter <strong>van</strong> een sportpark. Met deze rechtsvorm kunnen contracten wordenaangegaan, zodat schaalvoordelen behaald worden.WerkgroepenOnder <strong>het</strong> overkoepelend orgaan vallen meerdere werkgroepen. Wij hebben ervier opgenomen in <strong>het</strong> schema, echter, dit is afhankelijk <strong>van</strong> de lokale situatie.De werkgroepen vitalisering en programmering zijn belangrijk, waar <strong>het</strong> gaat omde visie op moderne sportparken in Schiedam. Om te komen tot nieuweinitiatieven, een vernieuwend programma en een levendig sportpark is eenvooruitstrevende werkgroep met creatieve ideeën cruciaal. De parkmanager kande verbindende factor zijn tussen <strong>het</strong> overkoepelend orgaan, de verenigingen ende verschillende werkgroepen.ParkmanagerTen aanzien <strong>van</strong> samenwerking, kan de gemeente <strong>het</strong> voortouw nemen in <strong>het</strong>faciliteren <strong>van</strong> interactie tussen verenigingen. Het aanstellen <strong>van</strong> eenparkmanager op HBO niveau die na de initiatieffase ondersteunend wordt aan deverenigingen in <strong>het</strong> kader <strong>van</strong> beleid en strategie. Daarmee kunnen verenigingennaar een hoger niveau worden getild en wordt de toekomst <strong>van</strong> de verenigingenen <strong>het</strong> sportpark naar de toekomst toe gewaarborgd. Middels subsidie kan degemeente meer sturen op samenwerking tussen sportverenigingen.Het profiel <strong>van</strong> een dergelijke parkmanager is erg belangrijk.Het moet een ondernemend persoon zijn die een voortrekkersrol kan vervullen,past bij de lokale cultuur en partijen kan werven. Na een subsidie <strong>van</strong> enkelejaren moet hij zichzelf terug kunnen verdienen, door de vele extra activiteitendie plaatsvinden op <strong>het</strong> sportpark. Een financiële bijdrage <strong>van</strong>uit de verenigingen35/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
achten wij <strong>van</strong> groot belang. Committent <strong>van</strong>uit de verenigingen is een kritischesuccesfactor voor <strong>het</strong> slagen <strong>van</strong> de parkmanager.Voorbeeld: Sportvereniging Twello is een omni-vereniging, ontstaan uit de fusie<strong>van</strong> V&K en A<strong>van</strong>ti. Met meer dan 1.500 leden is SV Twello een groteplattelandsvereniging. Er wordt voetbal, basketbal, volleybal, dynamic tennis, enzaalvoetbal gespeeld met daarnaast vele vormen <strong>van</strong> turnen en gymnastiek. SVTwello heeft een aantal jaren geleden een verenigingsmanager aangesteld, deelsgefinancierd uit eigen middelen met daarnaast activiteitenbudgetten <strong>van</strong>uit degemeente. Dit <strong>van</strong>wege haar om<strong>van</strong>g. Daarop en op een groot leger <strong>van</strong>vrijwilligers, drijft de vereniging. De vereniging is enorm gegroeid en heeftlangzamerhand veel activiteiten aan haar programma toegevoegd, zoals fitnessen slow-traffic events.Er wordt samengewerkt met de gemeente, een zorginstelling, de KNVB en devoetbalschool <strong>van</strong> FC Twente/Go Ahead Eagles. Inmiddels is er een halve ftetoegevoegd aan de organisatie om alle werkzaamheden duurzaam goed te kunnenuitvoeren.5.4 ExploitatieBij de herstructurering en reorganisatie <strong>van</strong> de sportparken in Schiedam zijn ervolop kansen om <strong>het</strong> anders aan te gaan pakken. Concreet zijn er de volgendeaanbevelingen die de exploitatie verbeteren.Verbeteren bezetting accommodatiesDe bezetting <strong>van</strong> de sportaccommodaties kan worden geoptimaliseerd. Dit geldtzowel voor <strong>het</strong> sportgedeelte (sportvloer en kleedkamers) als voor de kantines,die prima dienst kunnen doen als ontmoetingsruimte. Een betere bezetting leverteen betere exploitatie op.Verbeteren bezetting veldenHet gebruik <strong>van</strong> de sportvelden kan tevens worden geoptimaliseerd. Bij devernieuwing <strong>van</strong> de velden wordt reeds rekening gehouden met de velden dieintensiever en gedurende <strong>het</strong> hele jaar gebruikt kunnen worden (kunstgras, smashcourt).Verzakelijking verhuurDe verhuur <strong>van</strong> de sportaccommodaties kan zakelijker worden geregeld. Dit kanbetekenen dat scholen en verenigingen ook tijdens de minder courante tijdenworden ingeroosterd, als dit betekent dat hierdoor bijvoorbeeld een andereaccommodatie kan worden vrijgespeeld ten behoeve <strong>van</strong> commerciële verhuur ofgrote evenementen.Centraliseren verhuur sportaccommodatiesOm optimaal grip te krijgen op de exploitatie is <strong>het</strong> <strong>van</strong> belang de verhuur <strong>van</strong>alle sportaccommodaties op een sportpark onder één dak te brengen. Dit geldtzowel voor de binnen- als buitensportaccommodaties. Dat betekent dat er op een36/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
sportpark geen concurrentieverhoudingen ontstaan, waarmee verenigingen tegenelkaar worden uitgespeeld.Toevoegen commerciële functiesDoor <strong>het</strong> toevoegen <strong>van</strong> commerciële functies ontstaat er financiële ruimte om<strong>het</strong> concept te versterken zowel inhoudelijk als financieel. Buitenschoolseop<strong>van</strong>g, eerstelijns zorg of Midden- en Kleinbedrijf zorgen voor hogerehuurinkomsten dan de sport kan betalen en derhalve voor financiële armslagterwijl ze bovendien extra functionaliteit voor de sport creëren.Regionale samenwerkingOm de exploitatie <strong>van</strong> de accommodaties verder te verbeteren is samenwerkingmet de omliggende gemeenten zoals Vlaardingen en Rotterdam interessant. Dezeinitiatieven zijn reeds gestart om te kijken waar eventueel mogelijkheden liggen.Sportaccommodaties kunnen een regionale functie hebben, bijvoorbeeld eenzwembad, topsporthal of een atletiekbaan.Aanpassen wet-, en regelgevingHet aanpassen <strong>van</strong> wet- en regelgeving ten aanzien <strong>van</strong> <strong>het</strong> gebruik <strong>van</strong> desportaccommodaties kan de exploitatie verbeteren. De overheid stimuleertsportverenigingen zich breed maatschappelijk open te stellen, maar in veelgevallen belemmert de wet de ambitie. Het aanpassen <strong>van</strong> <strong>het</strong> bestemmingsplankan de mogelijkheden vaak verruimen. Evenals <strong>het</strong> aanpassen <strong>van</strong> de regelgeving.Bijvoorbeeld waar <strong>het</strong> gaat om <strong>het</strong> verkrijgen voor vergunningen voorevenementen. Procedures gaan nu vaak traag.Inzetten <strong>van</strong> de ‘nieuwe vrijwilliger’Een landelijke ontwikkeling is dat <strong>het</strong> aantal vrijwilligers terugloopt. Het groteschrikbeeld <strong>van</strong> verenigingen is dat zij nu fors moeten gaan betalen voor <strong>het</strong>schoonmaken <strong>van</strong> hun ruimten door een commerciële partij. Diverse verenigingenin <strong>het</strong> land pakken dit probleem heel anders op, zoals SV Twello (paragraaf 5.3)en voetbalvereniging Rigtersbleek (einde paragraaf 2.2). Zij hebbensamenwerking gezocht met welzijnspartijen en <strong>het</strong> UWV. Langdurige werklozenen geestelijk gehandicapten worden onder begeleiding ingezet in <strong>het</strong> beheer. Bijeen groep mensen <strong>van</strong> deze organisaties wordt een begeleider geleverd. Deparkmanager heeft een rol in de aansturing <strong>van</strong> deze organisaties. Deverenigingen hoeven door deze constructie geen professionele schoonmaakpartijin te huren, waardoor de exploitatie niet stijgt. Naast dit financiële voordeel,zijn er nog meer voordelen. De accommodaties in respectievelijk Twello enEnschede zijn nog nooit zo schoon geweest en de buitenruimte ligt er prachtiggesnoeid bij. Verder zijn de nieuwe vrijwilligers echt onderdeel <strong>van</strong> de clubsgeworden, zorgen zij voor toezicht en verwelkomen alle gasten/leden. Het is eenverrijking gebleken voor de clubs en <strong>het</strong> verrijkt <strong>het</strong> leven <strong>van</strong> de nieuwevrijwilliger.37/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
BIJLAGE 1VERSLAGLEGGING WORKSHOPBij de workshop op 17 januari 20<strong>12</strong> waren de onderstaandepersonen aanwezig.• Hanne Daanen – Projectleider proeftuinen NOC*NSF• Marcel Mathijssen – Teamleider public affairs, MO-groep• Marielle Dijkers – Projectleider beweegvriendelijkeomgeving Nederlands Instituut Sport en Bewegen• René Korstanje - Projectleider Park A4 enOntwikkellocaties• Roeland Schmidt - Procesmanager project A4• Irene <strong>van</strong> der Schaar - Directeur Sport en Recreatie• Erik Trommel - Beleidsmedewerker Sport en Recreatie• Ton Markink en Mark <strong>van</strong> Rotterdam – ProjectteamICSadviseursDe bijeenkomst bestond uit twee workshopronden. Ronde 1bestond uit een brainstormsessie aan de hand <strong>van</strong> de vijfzintuigen. De opdracht was: Wat gaan de Schiedamse sportparkenbetekenen voor de Schiedamse inwoners? Resultaat waren veelactiviteiten en functies die op een sportpark kunnen plaatsvinden.Ronde twee bestond uit waarderen <strong>van</strong> de ideeën door middel <strong>van</strong><strong>het</strong> plakken <strong>van</strong> stickers. Onderstaand staat een weergave <strong>van</strong> deuitkomsten <strong>van</strong> de workshop.Een blauwe stip stond voor ideeën die makkelijk te realiserenzijn, er relatief weinig risico bestaat, worden geaccepteerd, zijnvroegere voorbeelden <strong>van</strong> beschikbaar. De ‘NOW-ideeën’.Een rode stip stond voor ideeën die innovatief zijn, een doorbraakbereiken, energie geven en realiseerbaar zijn. De ‘WOW’-ideeën.De groene stip stond voor ideeën die in de toekomst mogelijk wel te realiserenzijn, intrigerend en uitdagend zijn. Eigenlijk de rode ideeën <strong>van</strong> morgen.Het aantal stippen staat achter <strong>het</strong> idee gegeven.38/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Verslaglegging <strong>van</strong> workshopronde 2: verdelingen <strong>van</strong> stippenBlauwe stip Rode stip Groene stip Geen stip- Gezamenlijkmateriaalgebruik (4x)- Veel groen, natuur endieren op <strong>het</strong> park (1x)- Ontmoeting tussenmensen (2x)- Kennisoverdracht(coach, leraar, trainer)(2x)- Passieve beleving <strong>van</strong>sport (toeschouwer)(2x)- Reduceren <strong>van</strong>overlast (1x)- Positiviteit, ambitie,bestuurskracht (1x)- Genieten <strong>van</strong> de zon(zonnebaden in <strong>het</strong>park)- Kennismaking metelkaar (2x)- Spierpijn (1x)- Zelfvertrouwen (1x)- Betrokkenheid (1x)- Fysiotherapie (1x)- Terraslounge (1x)- Skatebaan (1x)- Spelletjesbos (1x)- Fietsroutes (2x)- Veel bewegendemensen (1x)- Veel gezinnen (1x)- Parkmanager (2x)- Betrokkenheid (1x)- Gezamenlijk vervoer(1x)- Bewegend straatmeubilair(1x)- Belijning (1x)- Zachte vloer (1x)- BSO combinatie metsport (6x)- Horeca (6x)- Positiviteit, ambitie,bestuurskracht (2x)- Ruimtelijk (2x)- Fit voelen, fysiekeinspanning (1x)- Uitdaging aangaan(2x)- Verantwoordelijkheid(1x)- Trots (1x)- Veiligheid (1x)- Winkels op <strong>het</strong> park(1x)- Sauna (1x)- Moestuin (1x)- Kansen ruiken voorsamenwerking (2x)- Diverse routes (1x)- Fitness (1x)- Winkel +leerbedrijven (2x)- VMBO/stages (1x)- Multiculturelesport/vrouwenvereniging(1x)- Shop in club (1x)- Sportproeverij (1x)- Kennis uitwisseling(1x)- E-sport (2x)- Gezamenlijk nieuwaanbod (2x)- Parkmanager (3x)- Straatartiesten (1x)- Trots (1x)- Samen (na)gegieten(1x)- Talentontwikkeling(2x)- Geen hekken (1x)- Rondetijden (1x)- Muziek/dans/cultuur (4x)- Ontmoeting tussenmensen (2x)- Aantrekkelijk groenpark (1x)- Tegen gaan <strong>van</strong>obesitas (2x)- Inzetten <strong>van</strong>werklozen (3x)- Innovatie (1x)- Stroom opwekken(1x)- Zwembad (1x)- Gezond sportpark(4x)- Zwemvijver (2x)- IJsbaan (2x)- Toeristischknooppunt (1x)- Klaslokalen (3x)- Techniek/duurzaamheid (3x)- Multiculturelesport/vrouwenvereniging(1x)- Natuurcentrum (1x)- Doelen (ook voornieuwe vormen) (1x)- Geen auto’s (1x)- Parcours (1x)- AH to go (1x)- Zorgorganisaties(1x)- Terras- Virtuele aspecten- Jong en oud- Plezier- Anders dan anderen- Succes ervaren- Leuk en rele<strong>van</strong>t- Vuurkorven- Bloemperken- Certificering- Reïntegratietrajecten- Gezond/biologischewinkels- Urban dance- Elkaar aanmoedigen- Scoreborden, velden- EHBO39/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
BIJLAGE 2LIJST MET COMBINATIEMOGELIJKHEDENOnderstaande lijst geeft inzicht in de vele mogelijkheden <strong>van</strong> <strong>het</strong> combineren <strong>van</strong>meerdere sporten op één veld. De mogelijkheden zijn legio en door innovatie zijner steeds meer mogelijkheden. De lijst is niet uitputtend, echter, <strong>het</strong> geeft weleen goed inzicht in de mogelijkheden.• Alle beachsporten op één veld: In Zwolle op sportpark de Pelikaan (één <strong>van</strong>de proeftuinen <strong>van</strong> NOC*NSF) is een beachveld gerealiseerd <strong>van</strong> 40 bij 50meter. Deze afmeting betekent dat alle beachsporten op <strong>het</strong>zelfde veldkunnen plaatsvinden. Denk daarbij aan: Beachvolleybal, beachsoccer,beachhandbal, beachhockey, beachkorfbal, beachrugby, beachtennis,beachfootvolley en frisbee.• Hockeyveld en tennis: Door op één veld dubbele belijning te plaatsen en tewerken met een verrijdbaar net, is zowel hockey als tennis op één veldmogelijk.• IJsbaan met veel verschillende soorten ondergronden: Een ijsbaan in debuitenlucht is zeer weersafhankelijk en daardoor kan <strong>het</strong> voorkomen datmonofunctionele ijsbanen een heel jaar ongebruikt blijven. Multifunctioneelgebruik is daardoor een vereiste. Afhankelijk <strong>van</strong> welk type ijsbaan (wedstrijdof puur recreatief) gecreëerd moet worden zijn er combinaties mogelijk:o Wedstrijden: Combinatie met een atletiekbaan (niet <strong>van</strong>kunststof) of skeelerbaan.o Recreatief: Combinatie kan met veel verschillende soortenvelden, zoals een handbal-, korfbal- of voetbalveld. Verderkunnen bijvoorbeeld parkeerplaatsen bij een sportpark ook zogemaakt worden dat er op geschaatst kan worden.• Squashbanen in openbare ruimte: Squash is vaakin de exploitatie een moeilijke sport, aangezien<strong>het</strong> commercieel moeilijk uit te baten is. Het isduur om te realiseren en er is vaak geensubsidie mee gemoeid. Door deze squashbanenin de buitenruimte tegen een muur <strong>van</strong> eensporthal of geluidswal aan te realiseren, biedt<strong>het</strong> een betaalbaar alternatief. Op de foto eenAmerikaans voorbeeld.• Gelijktijdigheid: Er zijn diverse sporten diegelijktijdig <strong>het</strong> buitenseizoen hebben, zoalsvoetbal en hockey. Het ligt niet voor de handom deze sporten op één veld te combineren. Er dient juist gezocht te wordennaar sporten die met <strong>het</strong> seizoen op elkaar aansluiten. Denk daarbij aanhockey en korfbal of voetbal en honkbal. Met dubbele belijning is dan veelmogelijk. Voor honkbal en cricket kan de pitchheuvel naast <strong>het</strong> voetbalveldgelegd worden, zodat de uitloop <strong>van</strong> beide sporten op <strong>het</strong> veld kan plaatsvinden.40/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
• Zeven sporten op één kunstgrasveld: Zoals gezegd, de keuzeszijn legio. In Maastricht ligt een veld waar zeven sporten opkunnen plaats vinden. Het veld is 160 bij 85 meter, waardoor<strong>het</strong> groot genoeg is voor voetbal, korfbal, rugby, volleybal,american football, lacrosse en gaelic football. Door <strong>het</strong>gebruik <strong>van</strong> verschillende kleuren, ontstaat er eenzelfdeeffect als in een sporthal. De sporters ondervinden geenhinder door de verschillende lijntypen, zoals iedereen welweet die ooit in een sporthal gesport heeft. Het veld is nogniet goedgekeurd door de KNVB, waardoor er nog geenvoetbalwedstrijden opgespeeld kunnen worden.Proeftuinen NOC*NSFIn deze rapportage is meerdere keren de proeftuinen <strong>van</strong> NOC*NSF benoemd. Eenproeftuin bestaat uit een sportvereniging of een cluster <strong>van</strong> sportverenigingen diezich richten op verschillende vormen <strong>van</strong> sportvernieuwing. Zo kan een bestaandesport worden aangeboden aan een nieuwe doelgroep of zijn er proeftuinen dieexperimenteren met nieuwe varianten <strong>van</strong> bestaande sporten of nieuwesportactiviteiten. Maar ook <strong>het</strong> verbeteren <strong>van</strong> de toegankelijkheid <strong>van</strong> desportmogelijkheden krijgt veel aandacht. Dit kan bijvoorbeeld door de inzet <strong>van</strong>flexibele lidmaatschappen of sportverenigingen op andere locaties bieden(bedrijven, BSO, scholen, et cetera).Het programma Proeftuinen Nieuwe Sportmogelijkheden wordt gefinancierd metsubsidie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Ministerie <strong>van</strong> VWS en uitgevoerd door NOC*NSF in samenwerkingmet sportverenigingen, -bonden, Olympische Netwerken, gemeenten ensportraden.Hieronder een korte opsomming <strong>van</strong> alle proeftuinen, met daarbij de site voorgeïnteresseerden:• Enschede, Sportboulevard: www.sportboulevardenschede.nl.• Zwolle, De Pelikaan: www.pelikaan-zwolle.nl.• Alkmaar, Duursportief: www.duursportief.nl.• Rotterdam, Schoolsportvereniging: www.schoolsportvereniging.nl.• Groningen, Zwolle, Den Haag, Eindhoven en Dordrecht, Vereniging als Winkelen Leerbedrijf: www.winkelenleerbedrijf.nl.• Den Bosch, Grenzeloos in beweging: www.flik-flak.nl.• Landgraaf, Sport- & Leisurepark: www.sportenleisurepark.nl.• Eindhoven, Tilburg, Den Bosch en Helmond, Lisso: www.lisso.nl.• Utrecht, Sportconnextion: www.sportconnextion.nl.• Zeist, Sportvarianten voetbal: www.saestum.nl.• Den Haag, De Sportbank: www.desportbank.nl.• Opende, Stedum, Blijham, Eenrum/Wehe-den Hoorn, Sportdorp:www.sportdorpen.nl.• Leeuwarden, Lisse en Middelburg, 45+ voetbal: www.knvb.nl/45plus.• Nijmegen, SportZ: www.sportz.nl.• Amsterdam, ClubFIT, www.clubfitamsterdam.nl.41/41 27 februari 20<strong>12</strong> 960313/20<strong>12</strong>0227EO01
Change language