Moet alles wat kan? - Agora landelijk ondersteuningspunt palliatieve ...

More documents

Recommendations

Info

6 Richtlijnen en evidence based medicineZonMw – signalement ‘Moet alles wat kan?’april 2013De opkomst van evidence based medicine geeft hulpverleners steeds meer houvast, ook als het gaatom de besluitvormingsprocessen rond de uiteinden van het leven. Meer dan vroeger kunnen ze zichbij hun afwegingen op de laatste wetenschappelijke inzichten baseren en hier ook in (inter-)collegiaaloverleg naar verwijzen. Dit zeker in combinatie met het toenemend aantal richtlijnen waarin deresultaten van kosteneffectiviteitsstudies zijn vastgelegd en ook de practice based evidence zoveelmogelijk is verwerkt.Volgens de Orde van Medisch Specialisten (OMS) en ZonMw worden de uitkomsten van zulkekosteneffectiviteitsstudies nog te weinig gebruikt. In het signalement Verstandig Kiezen (2012) laatZonMw zien dat uit deze studies blijkt dat bepaalde curatieve interventies minder vaak toegepastzouden moeten worden. Vaak betekent dit dat hulpverleners een (diagnostisch) instrument of eeninterventie voor minder patiënten gaan gebruiken dan zij tot nu toe gewoon waren. Soms kan het ookzijn dat zij terughoudender moeten zijn (eerst afwachten) of eerst een lichtere vorm van eeninstrument of interventie gebruiken alvorens een zwaardere variant in te zetten. Bij een klein aantalinterventies kan dit zelfs betekenen dat de hulpverleners deze helemaal niet meer moeten gebruiken.In de gelijknamige campagne Verstandig Kiezen streven de OMS, wetenschappelijke verenigingen enZonMw er nu naar om in 2013 acties te ondernemen die tot doel hebben dat zulke interventies ofinstrumenten niet meer of minder worden toegepast. Dit kan ertoe leiden dat de patiënt minderdisproportionele zorg krijgt en dat er op kosten wordt bespaard.Specifiek voor het onderwerp van dit signalement moet het mogelijk zijn soortgelijke voorbeelden vaninterventies en instrumenten op te sporen. In de Amerikaanse campagne Choosing Wisely, die voorgenoemde Nederlandse organisaties een belangrijke inspiratiebron vormt, zijn al diverse voorbeeldenop het terrein van oncologische en palliatieve zorg geïnventariseerd (www.choosingwisely.org). Deinitiatiefnemers van de Nederlandse campagne willen onder andere bevorderen dat zulke voorbeelden(nog) beter in richtlijnen worden opgenomen, en dat de betreffende richtlijnen beter worden toegepast.RichtlijnenOok los van deze campagne Verstandig Kiezen zijn er op het gebied van richtlijnen nog veel lacunesen beperkingen. Ten eerste betreft dit de inhoud van de richtlijnen: de gemiddelde medische kennisdie hierin gebruikt wordt, is volgens diverse deskundigen ‘gebaseerd op de blanke 50-jarige man’.Voor oudere patiënten zeggen deze richtlijnen weinig.Juist over het beloop van chronische ziekten bij ouderen is nog maar weinig bekend, terwijl dezeziekten bij veel ouderen voorkomen. Denk aan COPD, diabetes en Parkinson. Bovendien zijn destudies waarop de richtlijnen gebaseerd zijn vaak alleen uitgevoerd onder patiënten met een enkeleziekte. Voor ouderen met een breed scala aan problemen hebben deze richtlijnen weinig waarde.In haar proefschrift Decision making in geriatric oncology (2012) toonde de arts Marije Hamaker aandat artsen zich om deze reden vaak niet aan bestaande behandelrichtlijnen houden. Vanaf 2002registreerde Hamaker de behandelkeuzen van specialisten bij honderden oudere patiënten metdiverse typen kanker. Vanwege de leeftijd van de patiënt, bijkomende ziektes en de algehele conditieweken de artsen van de richtlijnen af. Volgens Hamaker laten deze artsen terecht hun ‘kritische blik’zien. Wel pleit zij er voor dat dokters nog consequenter en meer gestructureerd ook het sociale enpsychisch functioneren van hun patiënten beoordelen. Dit sluit aan bij de bevindingen uit het NationaalProgramma Ouderenzorg, waaruit blijkt dat ouderen juist hun situatie op het gebied van zorg,ondersteuning, huisvesting en zelfredzaamheid willen meewegen.Daarnaast vinden veel hulpverleners dat richtlijnen teveel ‘dichtgetimmerd’ zijn. Er is behoefte aanmeer flexibiliteit bij het hanteren van richtlijnen. Vervolgens is het een interessante vraag of meerruimte in richtlijnen bijdraagt aan meer ruimte voor gedeelde besluitvorming?Bovendien zijn richtlijnen teveel gericht op ‘doen’, eerder dan op ‘laten’. In de oncologische richtlijnenstaat bijvoorbeeld nooit ‘nu moet u ophouden, nu moet u niets meer doen’. Ook in richtlijnen wordt metandere woorden de houding van artsen en patiënten weerspiegeld die in hoofdstuk 6 al is beschreven:als we doorgaan met behandelen is er niets te verliezen, als we ophouden is alle hoop verloren. Enwederom: stoppen voor een 80-jarige is iets heel anders dan voor een 30-jarige moeder met tweekleine kinderen.35
ZonMw – signalement ‘Moet alles wat kan?’april 2013In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde drongen artsen bijvoorbeeld onlangs aan op meerkennis over een heupoperatie bij oudere mensen met dementie 53 . Naar hun inschatting is er bij dezepatiënten vaak sprake van overbehandeling, maar nationale en internationale data over de huidigepraktijk en effectiviteit van deze operaties ontbreken. Artsen zouden meer houvast moeten krijgen bijde eventuele beslissing om niet te opereren. Na de operatie hebben dementerenden immers eenhogere mortaliteit, langduriger revalidatietraject en meer kans op complicaties dan mensen zonderdementie.53 E. Meijer-Schafrat et al, 2012. Heupfractuur bij patiënten met dementie; opereren niet altijdvanzelfsprekend, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Zie ook Geelkerken (2012), Operatie 80-plusser niet altijd zinloos, Medisch Contact.36
Page 2 and 3: Moet alles wat kan?Vragen rond medi
Page 4 and 5: ZonMw - signalement ‘Moet alles w
Page 16 and 17: 2 Denkbeelden over ziekte en gezond
Page 20 and 21: 3 (Te) lang behandelen: opbrengsten
Page 26 and 27: 4 Bestaande besluitvormingsmethodie
Page 30 and 31: 5 Communicatie in de spreekkamerZon
Page 42 and 43: 8 Organisatie en financiering van d
Page 58 and 59: 11.8 Opleidingen en kennisoverdrach

Moet alles wat kan? - Agora landelijk ondersteuningspunt palliatieve ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?