Kansen en barrieres voor maatschappijwetenschappen in ... - NVLM

2. Het barrièremodel van politieke besluitvorming 18Figuur 2.1 Het barrièremodel van politieke besluitvorming (Bachrach en Baratz1970)2.3. Kritiek op het barrièremodelVoor het barrièremodel gekoppeld wordt aan de onderwijspraktijk staan wij stil bij dewetenschappelijke kritiek op het barrièremodel. Een model is vanzelfsprekend eenvereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. De weergave van de werkelijkheid isstatischer dan de werkelijkheid zelf, en doet onvoldoende recht aan de dynamiek engrilligheid van besluitvormingsprocessen.De eerste fase in het besluitvormingsproces richt zich op het herkennen en erkennenvan problemen, wensen en behoeften. De volgende fase bestaat uit het vergelijkenen afwegen van de problemen, wensen en behoeften. Dan volgt de fase dat erbesluiten moeten volgen. De laatste fase is die van uitvoering van besluiten.Het barrièremodel geeft dus aan waar in het besluitvormingsproces problemenkunnen ontstaan. De barrières moeten na elkaar en in lijn worden geslecht. Het isniet vanzelfsprekend dat ieder onderwerp alle fasen doorloopt. In hoeverre eenonderwerp alle fasen doorloopt is afhankelijk van de verschillende actoren diebetrokken zijn bij het besluitvormingsproces (Lelieveldt, 1999: 5).Het model geeft inzicht in de macht van actoren die betrokken zijn in het spel dieerop gericht is een bepaald idee of voorstel in de uitvoeringsfase te krijgen.Kenmerkend voor het barrièremodel is dat bij elke barrière strijd geleverd moetworden tussen de verschillende actoren. Actoren zullen in deze strijd hun macht aanwenden om te voorkomen, dan wel te bewerkstellingen dat beleid verandert. Machtis dus een doorslaggevend aspect in het barrièremodel (Planker 2008; 13). Machtheeft betrekking op (relatieve) dominantie van sommige actoren over andere actoren.Tevens gaat het model uit van een analytische indeling van het beleidsproces inopeenvolgende fasen. De werkelijkheid is vaak veel grilliger, aldus Rosenthal (2001).Bressers (1990) is van mening dat de barrières in het model als een soortwaterdichte schotten worden voorgesteld. Het instrument (of het probleem) passeertof wel of niet de barrière. In werkelijkheid is er echter vaak sprake van eengedeeltelijke passering. Het doet meer recht aan de complexe werkelijkheid om debarrières als stuwen in een rivier voor te stellen (p.39).Een ander kritiekpunt op het model is dat het nauwelijks empirisch getoetst is(Hermans, 2010). Bressers (1990) meent dat het niveau van abstractie van degenoemde barrières te hoog is. Er zijn niet direct toetsbare hypotheses uit af teleiden. Daartoe is het nodig een theorie over de werking van de barrières en deonderscheiden fasen te ontwikkelen. Ook merkt Bressers (1990) op dat binnen deverschillende compartimenten van het model verschillen gevonden worden in demate waarin een probleem geaccepteerd is. De acceptatie van een probleem kanbijvoorbeeld bij een deel van de relevante actoren verder zijn, dan bij anderen waarhet nog met twijfels is omgeven. Het barrièremodel behoeft dus de nodige verfijning.(Bresser, 1990: 39).Volgens Rosenthal (1990) maakt het barrièremodel duidelijk dat kleinschaligeveranderingsvoorstellen de meeste kans van slagen hebben. Echter, niet alle beleidis incrementeel van aard. Kennelijk bevatten beleidsprocessen, naast ingebouwdebarrières, ook ingebouwde kansen en mogelijkheden.