3.11 Calamiteit: gemorste cytostaticaDoel: Veilig handelen bij het opruimen van gemorste9. vul het FOB-formulier incytostatica.10. laat na gebruik de calamiteitentas aanvullen door deafdeling Arbo en StralingBenodigdheden:• calamiteitentas met hierin:Werkwijze bij grotere hoeveelheden (meer dan 5 ml):- disposable handschoenen1. waarschuw collega’s- nitrilrubber/neopreen handschoenen2. pak de calamiteitentas (oranje)- disposable overall (geel)3. zet het besmette gebied af met markeringslint- absorberend materiaal4. bedek de gemorste vloeistof met absorberend materiaal- pincetten5. trek de persoonlijke beschermingsmiddelen aan- mondmasker (indien nodig)6. neem de vloeistof op met het absorberend materiaal dat er- beschermbril (indien nodig)overheen ligt- een samenvatting Monografieën7. verwijder kapot glaswerk voorzichtig; dit kan gebeuren- markeringslintmet behulp van twee kartonnetjes of pincetten, heel kleine- overschort of een gecoate wegwerp-overallsplinters kunnen met behulp van natte watten worden- volgelaatsmasker met P3-filteropgenomen.- plastic waszak voor met cytostatica besmet wasgoed8. reinig de plaats waar het cytostaticum is gevallen én een• rubber laarzen of wegwerp sloffen over de schoenenroyale ruimte er omheen driemaal achtereen. Gebruik• SZA-vatdaarvoor telkens een schone, met eenreinigingsmiddel (groene zeep) bevochtigde, disposableWerkwijze bij kleine hoeveelheden (minder dan 5 ml):doek. Indien het materiaal in de omgeving van een muur1. waarschuw collega’sof kast is gevallen, dan ook de muur of kast2. pak de calamiteitentas (oranje)reinigen (als reinigingsmiddel wordt in het algemeen een3. trek een paar nitrilrubber/neopreen handschoenen aan enzeepoplossing gebruikt tenzij in de samenvattingeen disposable overallMonografieën iets anders wordt vermeld)4. neem de vloeistof op met absorberend materiaal9. hierna de plaats waar het cytostaticum zich bevindt én een5. verwijder kapot glaswerk voorzichtig; dit kan gebeurenroyale ruimte er omheen reinigen met een schone, metmet behulp van twee kartonnetjes of pincetten, heel kleineschoon water bevochtigde, disposable doeksplinters kunnen met behulp van natte watten worden10. werp disposable persoonlijke beschermingsmiddelen enopgenomen.gebruikte materialen na het reinigen in het afvalvat voor6. reinig de plaats waar het cytostaticum is gevallen én eencytostatica-afvalroyale ruimte er omheen driemaal achtereen. Gebruik11. vul het FOB-formulier indaarvoor telkens een schone, met een12. laat na gebruik de calamiteitentas aanvullen door dereinigingsmiddel (groene zeep) bevochtigde, disposableafdeling Arbo en Stralingdoek. Indien het materiaal in de omgeving van een muur13. maak eventueel de ruimte schoon volgens de procedureof kast is gevallen, dan ook de muur of kastreinigen (als reinigingsmiddel wordt in het algemeen een Werkwijze bij het opruimen van gemorst poeder met cytostatica:zeepoplossing gebruikt tenzij in de samenvattingAlgemeen:Monografieën iets anders wordt vermeld)Het is niet waarschijnlijk dat een calamiteit met poeder op7. hierna de plaats waar het cytostaticum zich bevindt én een een verpleegafdeling zal optreden. Dit is echter wel mogelijkroyale ruimte er omheen reinigen met een schone, metop de OK. Een calamiteit met een poeder zorgt voor eenschoon water bevochtigde, disposable doekgroot probleem: het poeder verspreidt zich door tocht of8. werp disposable persoonlijke beschermingsmiddelen enlangslopende mensen heel gemakkelijk over grote afstanden.gebruikte materialen na het reinigen in het afvalvat voorDoor iedere beweging die in de omgeving van het poedercytostatica-afvalwordt gemaakt dwarrelt het weer op, waardoor het zichopnieuw verspreidt naar andere plaatsen. Bovendien kan eenruimte met een krachtige ventilatie helemaal besmet raken.1. waarschuw collega’s2. pak de calamiteitentas (oranje)3. zet het besmette gebied af met markeringslint; beweegvoorzichtig in de omgeving van het gemorste poeder!4. trek de persoonlijke beschermingsmiddelen aan5. bedek het gemorste poeder voorzichtig met vochtiggemaakte absorberend materiaal6. verwijder het gemorste poeder met behulp van het vochtiggemaakte materiaal dat eroverheen ligt7. verwijder eventueel kapot glaswerk voorzichtig; dit kangebeuren met behulp van twee kartonnetjes ofpincetten, heel kleine splinters worden met nattewatten opgenomen8. reinig de plaats waar het poeder gevallen is én eenroyale ruimte eromheen driemaal achtereen. Gebruik daarvoortelkens een schone, met het reinigingsmiddel (groenezeep) bevochtigde, disposable doek. Is het materiaal in deomgeving van een muur of kastgevallen, dan dienen ook de muur of kast gereinigd te worden(als reinigingsmiddel wordt in het algemeen een zeepoplossinggebruikt tenzij in de samenvatting Monografieëniets anders wordt vermeld). Reinig vervolgens de plaatswaar het poeder is gevallen én een royale ruimteeromheen met een schone, met water bevochtigde,disposable doek9. werp de disposable persoonlijke beschermingsmiddelen ende gebruikte materialen na afloop van de reinigingswerkzaamhedenin het afvalvat voor cytostatica-afval10. vul het FOB-formulier in11. laat na gebruik de calamiteitentas aanvullen door deafdeling Arbo en Straling12. maak eventueel de gehele ruimte schoon volgens deprocedureWerkwijze bij reiniging besmet wasgoed na calamiteit:1. maak afspraken met collega’s2. trek de persoonlijke beschermingsmiddelen aan3. trek handschoenen aan en zonodig een disposable overall(geel)4. verwijder de zichtbare besmetting volgens bovenstaandeprotocollen5. indien mogelijk wordt het in de ruimte aanwezige besmettetextiel voorzichtig bevochtigd met een middel dat hetcytostaticum afbreekt of inactiveert (zie Monografieën<strong>Cytostatica</strong>)6. stop de kleding in een plastic waszak voor met cytostaticabesmet beddengoed7. kan het textiel niet effectief behandeld worden, dan moetdit, in een plastic zak verpakt, als cytostatica-afvalafgevoerd worden8. werp de disposable persoonlijke beschermingsmiddelen engebruikte materialen na afloop van de reinigingswerkzaamhedenin het afvalvat voor cytostatica-afval9. trek de handschoenen uit10. vul het FOB-formulier in11. laat na gebruik de calamiteitentas aanvullen door deafdeling Arbo en StralingBeddengoed en bedrijfskleding1. breng het beddengoed of de bedrijfskleding naar de linnenkamer2. geef het wasgoed af met de mededeling dat de kleding metcytostatica besmet isEigen kleding1. bewaar het ‘besmette’ wasgoed apart van uw anderekleding in een plastic zak2. was het wasgoed apart van uw andere kleding3. laat het wasprogramma beginnen met een koud spoelprogramma,kies vervolgens uw gebruikelijke wasprogramma4. de plastic zak en handschoenen kunt u in een afgeslotenzak bij het gewone huisafval deponeren42VOORBEELDPROTOCOLLENVOORBEELDPROTOCOLLEN43
3.12 Schoonmaakwerkzaamheden in ruimten waarmet cytostatica is gewerktDoel: Een beheerste uitvoering van schoonmaakwerkzaamhedenvolgens een vaste werkwijze.Algemeen:Schoonmaakmedewerkers die werken in ruimten waar metcytostatica is gewerkt of met objecten die mogelijk besmetzijn, kunnen op verschillende manieren worden blootgesteldaan cytostatica: via direct contact met door cytostaticabesmette oppervlakken (er is dan meestal sprake van huidcontact)of door spatten bij het reinigen van deze oppervlakken.In een incidenteel geval gebeurt de blootstelling door aërosolvorming.Bij schoonmaakwerkzaamheden of het verwijderen van afvalmet de kans op besmetting moeten aparte handschoenenworden gedragen. Deze handschoenen moeten tijdig wordenverwisseld; in elk geval na beschadiging of zichtbare besmetting.Zo wordt voorkomen dat cytostatica ongecontroleerdworden verspreid en andere materialen of personen wordenbesmet.Het is belangrijk dat de medewerker in elk geval:• bekend is met de risico’s van cytostatica• bekend is met de werkwijzen die aërosolvorming en verspreidingvan besmetting tegengaan• bekend is met de instructie hoe te handelen bij calamiteiten• een goede persoonlijke hygiëne nastreeft• handschoenen draagtVoor het schoonmaken moet zoveel mogelijk gebruik wordengemaakt van niet-agressieve pH-neutrale of lichtalkalischeschoonmaakmiddelen.Algemene richtlijnen voor de medewerkers:• draag disposable handschoenen• gebruik microvezel doekjes voor de (werk)oppervlakken eneen mop voor de vloer• gebruik de moppen die speciaal voor deze ruimte zijngereserveerd• gebruik na elke ruimte nieuw schoonmaakmateriaal en -water• werk van schoon naar vuil en van hoog naar laag• reinig de vloer van de patiëntenkamer dagelijks droog enminimaal één maal per week (op een vaste dag) nat• reinig de vloer van sanitaire ruimten en spoelruimtendagelijks nat• bij een calamiteit: werk van groot naar kleinBenodigdheden voor alle ruimtes:• pH-neutraal schoonmaakmiddel• handschoenen• microvezel doekjes• mopSchoonmaak patiëntenkamer op verpleegafdeling en behandelruimtenpolikliniek<strong>Richtlijn</strong>en voor de medewerkers:Werk bij het reinigen van oppervlakken die met cytostaticabesmet kunnen zijn van schoon naar vuil. Reinig dus eerst deoppervlakken met de minste kans op besmetting en als laatstede oppervlakken met de grootste kans op besmetting. Dit zijnde oppervlakken die veel worden aangeraakt, zoals leuningenvan stoelen, beddenranden, de infuuspaal en de buitenzijdevan het SZA-vat.Werkwijze:1. begin vanaf de deur en met het gedeelte dat het minstbesmet is2. reinig vervolgens andere mogelijke kritische plekken: leuningenvan stoelen, tafelbladen en de buitenzijde van hetSZA-vat3. reinig beddenranden dagelijks4. deponeer de gebruikte schoonmaakdoekjes in de waszakmet het logo ‘met cytostatica besmet wasgoed’ en dehandschoenen in het SZA-vat5. wis daarna de vloer van schoon naar vuil6. mop de vloer minimaal één keer per weekReiniging sanitaire ruimten<strong>Richtlijn</strong>en voor de medewerkers:Bij het reinigen van sanitaire ruimten wordt het hele interieurals besmet beschouwd. Reinig deze ruimten nat en gebruikmeerdere microvezel doekjes. De meest besmette plaatsen zijn(in volgorde):• toiletpotten (binnenkant)• toiletbril• vloer naast toiletpot• kranen• wasbakken en douchevloerWerkwijze:1. begin vanaf de deur en reinig eerst de vloer vanaf hetgedeelte dat het minst besmet is1. reinig vervolgens het toilet (na reiniging minimaal tweekeer doorspoelen met gesloten deksel); gebruik hierna eenschoon microvezel doekje1. reinig daarna andere mogelijke kritische plekken: deurkrukken,kranen, beugels, rand van de afvalbak,wanden en dergelijke1. reinig vervolgens nogmaals de vloer1. deponeer de gebuikte microvezel doekjes in de waszak methet logo ‘met cytostatica besmet wasgoed’ en de handschoenenin het SZA-vat1. deponeer versleten dweilen eveneens in het SZA-vatReiniging spoelruimten<strong>Richtlijn</strong>en voor de medewerkers:Reinig de ruimte nat. De meest besmette plaatsen zijn (involgorde):• (buitenzijde) po-spoeler• vloer naast po-spoeler• lekbakken• aanrechtWerkwijze:1. reinig vanaf de deur en begin met het gedeelte dat hetminst besmet is2. reinig daarna andere mogelijke kritische plekken: deurkrukken,kranten, wanden, en dergelijke3. reinig vervolgens het aanrecht en de lekbakken4. deponeer de gebuikte microvezel doekjes in de waszakmet het logo ‘met cytostatica besmet wasgoed’ en dehandschoenen in het SZA-vat5. mop daarna de vloer van schoon naar vuil6. deponeer versleten dweilen in het SZA-vat4445VOORBEELDPROTOCOLLENVOORBEELDPROTOCOLLEN