Richtlijn Cytostatica - StAZ

Inhoud3 Voorbeeldprotocollen 273.1 Transport van cytostatica van apotheek naar verpleegafdeling en polikliniek 283.2 Cytostaticatoediening: infuus 293.3 Cytostaticatoediening: zalf of crème 313.4 Cytostaticatoediening: drank 323.5 Cytostaticatoediening: tablet of capsule 333.6 Cytostaticatoediening: bolusinjectie 343.7 Cytostaticatoediening: intravesicaal (blaasspoeling) 353.8 Patiëntverzorging en omgang met excreta 363.9 Extravasatie bij patiënten 403.10 Calamiteit: besmetting van personen met cytostatica 413.11 Calamiteit: gemorste cytostatica3.12 Schoonmaakwerkzaamheden in ruimten waar met cytostatica is gewerkt 44Bijlage: Monografiën 46Bijlage: Werkinstructie omgaan met cytostatica 504 Cytostatica in wasserijen en thuiszorg 514.1 Richtlijn beperking risico’s cytostatica in de thuiszorg 52Bijlage: Injecteren van MTX (Methotrexaat) subcutaan bij patiënten met reuma 541 AchtergrondenDe gezondheidsrisico’s van cytostaticaDoor het vergroten van de bewustwording kunnen deschadelijke gezondheidseffecten bij beroepsmatigeblootstelling aan cytostatica beter voorkomen worden. Welkegezondheidseffecten zijn dat? In het algemeen geldt datcytostatica celgroeiremmende en celdodende effecten kunnenveroorzaken. Een acute bijwerking is een irriterend of bijtendeffect. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij extravasatie, waarbij hetcytostaticum in een hoge concentratie in direct contact komtmet weefsel. De effecten op langere termijn zijn onder teverdelen in mutagene effecten (verandering van erfelijkmateriaal), reprotoxische effecten (risico voor voortplantingen nageslacht) en carcinogene (kankerverwekkende) effecten.Vergroten van bewustwording is nódigIn 2001 heeft het Ministerie van SZW beleidsregels vastgesteldvoor de beheersing van blootstelling aan cytostatica.Op basis daarvan zijn er toetsingscriteria vastgesteld in hetkader van het Arboconvenant Ziekenhuizen. Ziekenhuizenmoeten zich houden aan de beleidsregels, maar inspecties in30 ziekenhuizen in het laatste kwartaal van 2002 leverdenmaar liefst 171 overtredingen op. Zo was er in 85% van deinstellingen die de Arbeidsinspectie bezocht geen schoonmaakprotocol, had 60% geen protocol voor calamiteiten enwerden in 75% van de instellingen geen handschoenengedragen bij het wassen van patiënten of het verschonenvan de bedden. Er is wel aandacht voor de gevaren vancytostatica, maar vaak niet genoeg. Het vergroten van debewustwording is dus nódig.Weet wie moet wetenHet is belangrijk dat goed in beeld is welke medewerkers temaken hebben met cytostatica en hoe ze daaraan blootgesteldkunnen worden. Bedenk daarbij dat, hoe tegenstrijdig het ookklinkt, de kans op besmetting meestal het kleinst is op dekamer waar cytostatica worden toegediend. Op de afdelingwaar de patiënten worden verpleegd is de kans op besmettingveel groter. Bijvoorbeeld door extreta, waarin de cytostaticanog dagen later kan worden aangetroffen. Zie voor meerinformatie de Monografieën op pagina 296. Ook het beddengoedkan besmet zijn, bijvoorbeeld door zweet. Dus deverpleegkundigen, maar ook de medewerkers van de facilitairedienst, moeten goed weten wat te doen.23ACHTERGRONDEN