computer-wetenschap-bewerkt

67.1. TOEPASSING 135
printer brengt de kiezer dan zijn of haar stem uit, waarna de stemprinter vervolgens een papieren stem produceert die
in een stembus wordt gedeponeerd, zodat de uitgebrachte stemmen na sluiting van de stemming elektronisch kunnen
worden geteld door een stemmenteller. Indien noodzakelijk kunnen de stemmen ook handmatig worden geteld. De
stemprinter zal met TEMPEST-maatregelen moeten worden afgeschermd tegen afluisteren. De staatssecretaris liet
in een reactie op het adviesrapport van de Commissie weten de aanbevelingen over te nemen en de goedkeuringen
voor de huidige generatie stemcomputers in te trekken. Als gevolg hiervan zal de Nederlandse kiezer weer met het
potlood stemmen.
Ophef naar aanleiding van de Gemeenteraadsverkiezing 2010
Tijdens de gemeenteraadsverkiezing op 3 maart 2010 zijn veel onregelmatigheden geconstateerd, zoals twee mensen
in een stemhokje en gesjoemel met machtigingskaarten en legitimatie. In een aantal gemeenten is daarom een
hertelling uitgevoerd, iets dat met de tot voor kort gebruikte generatie stemcomputers niet mogelijk was geweest.
Daarnaast heeft het tellen van de stemmen weer “ouderwets” lang geduurd, iets dat de samenleving de laatste jaren
bij het gebruik van stemcomputers ontwend was geraakt. Dit heeft van diverse zijden de roep om herinvoering van
de stemcomputer doen klinken. Het valt daarbij op dat de argumenten van transparantie en controleerbaarheid naar
de achtergrond lijken te verdwijnen, en de nadruk komt te liggen op het vermeende ouderwetse karakter van het rode
potlood.
Commissie onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal
De Commissie onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal beveelt aan [3] om (zoals hierboven al ongeveer beschreven)
een stemprinter in te voeren die de stem niet opslaat, maar alleen print, waarna de kiezer dit biljet in een
stembus deponeert.
De commissie beveelt verder aan:
• de stemprinter te voorzien van maatregelen gericht op het terugbrengen van compromitterende straling zodat
de stemprinter binnen een straal van 8 meter niet zonder bijzondere inspanningen kan worden afgeluisterd;
de commissie meent dat dit haalbaar is als het aantal kabels wordt beperkt en niet gekozen wordt voor een
touchscreen
• pogingen tot het afluisteren van compromitterende straling of het plaatsen van camera’s strafbaar te stellen
Initiatiefwet VVD
Op 14 maart 2016 diende de VVD een initiatiefwet in bij de Tweede Kamer om experimenten met stemmen via computer
mogelijk te maken: Voorstel van wet van het lid Taverne houdende een tijdelijke experimentenregeling voor het
gebruik van elektronische voorzieningen bij verkiezingen (Tijdelijke experimentenwet elektronische voorzieningen
bij verkiezingen) [4] .
De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken, belast met het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel, heeft
op 8 april 2016 verslag uitgebracht van haar bevindingen [5] . Hierin geven de vertegenwoordigers van de fracties hun
reacties en stellen ze vragen aan de indiener van het wetsvoorstel.
67.1.2 België
In België is er een burgerinitiatief dat een controleerbare inzet van stemcomputers bij verkiezingen beoogt (zie externe
links).
67.1.3 Frankrijk
In Frankrijk moeten stemcomputers voldoen aan een programma van 114 eisen dat van 17 november 2003 dateert.
De stemcomputers dienen te zijn gecertificeerd door een onafhankelijk bureau - Veritas of Ceten-Apave. Drie typen
stemcomputers zijn toegelaten. Nedap is marktleider in Frankrijk; de andere twee toegelaten stemcomputers zijn van
iVotronic en Indra.