Herinneringen Oorlog 1914-1918

Maar zie, wie is die krankzinnige, die daar te paard, recht als een kaars, met ware doodsverachting, door
al dat vuur naar ons toekomt. Het was zelfmoord en toch, daar stond hij voor ons, levend! Ik herkende
hem, want in gelijkaardige omstandigheden had ik hem gezien in Haacht, even kalm, even koelbloedig.
Het was kolonel de Brouwer, de mankepoot, de spion. Zó hadden wij hem genoemd omdat wij hem
alleen maar bij groot gevaar ontmoetten en hij nooit een letsel opliep. Nu ook bezag hij ons glimlachend
en sprak tot ons:
'Mes amis, soldats de l'Yser, vous l'entendez, l'ennemi s'épuise vainement à vouloir percer nos lignes.
II ne passera ni aujourd'hui, ni demain. En ce moment il est attaqué dans le flanc par nos troupes venant
des dunes et il devra se replier s'il veut éviter la débâcle. Ses pertes sont déjà très importantes.
Voyez, son tir faiblit. On n'a plus besoin de vous ici pour le moment et vous irez vous reposer un peu à
Nieuport. Pour cela, il vous faut traverser les ponts et cela nous allons le faire dignement, comme à
l'exercice, en colonne par quatre.'
'Je sais que j'ai devant moi des hommes dont le courage est au dessus de toute épreuve. Cela vous l'avez
prouvé dans maints combats. Je compte sur eux pour me suivre. Que ceux qui ont peur restent.'
En hij ging zoals hij gekomen was, zonder omzien. Baeten riep ons toe: 'Kom mannen.', en wij volgden.
Kogels vlogen nog over en rond ons, verloren kogels en granaten ploften nog neer in water en dijken.
Een paar jongens in onze groep werden getroffen tijdens de overtocht. Anderen achter ons werden ook
gewond, maar er vielen geen doden. De kolonel, aan de overkant bij onze doortocht, bracht ons een
eresaluut.
Die nacht sliepen wij in de kelders van de pastorij van Nieuwpoort.
Pastorijperikelen in Nieuwpoort
In de pastorij werd ik het lange zitten en liggen in de kelders beu. We voelden ons daar weliswaar veilig
en beschut tegen de Duitse granaten die hier en daar, bij korte tussenpozen, op Nieuwpoort
neerkwamen. Een huis waar een pastoor in woonde had ik evenwel nog nooit betreden. Zo'n huis was
zeker geen gewoon huis of was het dat wel? Om daarover zekerheid te hebben besloot ik maar eens
naar boven te gaan kijken wat er zoal bijzonder te zien was. Op het gelijkvloers in de gang vond ik een
paar deuren open. Ik gluurde even binnen, maar voor keukengerei en verder voor portretten van de
paus en andere, van bisschoppen misschien, had ik geen belangstelling. Alleen ving mijn reukorgaan een
eigenaardige geur op die hier alom aanwezig was en die voor mijn geest het beeld toverde van een
kerkinterieur waar wierook wordt geofferd en kaarsen gebrand. Terwijl mijn gedachten zich met dat
reukprobleem bezighielden, liep ik de trap op naar de bovenverdieping. Daar duwde ik een brede
dubbele deur open en kwam zo in een grote kamer waarvan de muren met boekenrekken bedekt
waren. Ik bevond mij in de bibliotheek.
Maar dit alles zou het vertellen niet waard zijn, ware het niet dat mijn inspectietocht brutaal gestuit
werd. Terwijl ik daar in die kamer bewonderend naar die boekenrekken stond te kijken, hoorde en zag ik
tegelijkertijd de gevolgen van een granaatinslag op het dak van het aanpalend huis. Van tussen twee
poten van een stevige gebeeldhouwde tafel, waaronder ik mezelf, na een bliksemsnelle reflex,
terugvond, zag ik hele rijen boeken naar beneden tuimelen. In de zijmuur was nu een brede scheur die
naar een groot gat leidde waarin de hemel zich helderblauw aftekende. Ik sprong op, graaide terloops
een boek weg en duikelde de trappen af terug naar de kelder.
Daar vond ik mijn kameraden in hevige woordentwist gewikkeld. De oorzaak daarvan was te zoeken in
een partijtje kaart dat ze samen speelden en waarvan het verloop dermate hun zenuwen aantastte dat
het voor mij duidelijk was dat niets voor hen van groter belang kon zijn dan de betwisting. Om beurten
werden hierbij in 't Brussels, in 't Gents en in 't Brugs argumenten naar voren gebracht om te proberen
uit te maken wie, in dat spelletje whist, het bij het rechte eind had. Ik vond het maar best over dat
31