Download pdf - UMC Utrecht

De industrie is volgens Fauser kopschuw geworden nadat duidelijk is geworden
dat pilgebruiksters een grotere kans op trombose hebben en dat
vrouwen die na de overgang hormonen slikken een groter risico lopen
kanker te krijgen.
OVERGANG GENEGEERD
Verder valt het Fauser op dat problemen rond de overgang of de menopauze
en de periode erna niet als medisch probleem gezien worden. Rond de overgang
kampen vrouwen bijvoorbeeld met opvliegers en nachtzweten. ‘Vroeger
zei men: Het is een natuurlijk proces waar vrouwen gewoon doorheen
moeten. Maar sinds wanneer is “natuurlijk” een argument om problemen
niet te behandelen? De hele geneeskunde draait om het behandelen van
natuurlijke problemen.’
Bovendien beginnen de problemen pas bij de overgang. Het vrouwenlichaam
is niet gemaakt om decennialang zonder hormonen te leven, stelt
Fauser. ‘Pas sinds een eeuw worden vrouwen gemiddeld veel ouder dan
vijft ig en ze moeten tegenwoordig ongeveer een derde van hun leven zonder
oestrogenen doorbrengen. Dat heeft een sterk negatief eff ect op hart- en
vaatziekten, botdichtheid en cognitie. Het verbaast me hoe weinig onderzoek
daarnaar gedaan wordt. Ik verwacht wel dat we in de toekomst zullen
beschikken over designer steroids. Stoff en die de eff ecten van hormonen
nabootsen of tegengaan.’
DOKTER (M/V)?
‘Het maakt uit of medische zorg verleend wordt door een mannelijke arts of
door een vrouwelijke: de professionele rol van de arts is niet genderneutraal.’
Dat schrijft prof. dr. Toine Lagro-Janssen, hoogleraar Sekseverschillen in
ziekte en gezondheid aan het UMC St Radboud in het Nederlands Tijdschrift
voor Geneeskunde (4 oktober 2008). Zij stelt bijvoorbeeld dat mannelijke
artsen vaker medicatie voorschrijven, en dan vooral kalmerende middelen
aan vrouwelijke patiënten. Ook maken mannelijke en vrouwelijke artsen
verschillend gebruik van aanvullend onderzoek. Ze voeren inwendig onderzoek
minder vaak uit bij patiënten van het andere geslacht. Daarnaast
besteden vrouwelijke artsen meer tijd aan preventieve activiteiten zoals het
maken van uitstrijkjes en borstonderzoek. Mannelijke artsen voeren juist
meer technische handelingen uit. Los van de behandeling zijn patiënten over
het algemeen tevredener over de communicatie van vrouwelijke artsen, zij
geven meer informatie en vragen meer. Lagro-Janssen: ‘Ten aanzien van het
diagnostisch proces en de behandeling zijn de gevonden sekseverschillen
zo belangrijk dat meer onderzoek gewenst is. Patiënten mogen er immers
op rekenen dat zij door beide seksen even deskundig benaderd worden.’
‘Het vrouwenlichaam is niet
gemaakt om decennialang
zonder hormonen te leven’
14 Uniek
VROUWEN HEBBEN MINDER BAAT BIJ ASPIRINE
Aspirine vermindert de kans op nieuwe hart- en herseninfarcten
doordat de bloedverdunnende werking de
vorming van bloedpropjes tegengaat. Preventief gebruik
van aspirine is bij mannen vanaf 55 jaar kosteneffectief
als ze twee of meer risicofactoren hebben zoals roken,
hoge bloeddruk, diabetes of een hoog cholesterolgehalte.
Voor vrouwen is preventief gebruik van aspirine pas
rendabel vanaf 65 jaar als ze daarnaast ook een vijfmaal
verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebben. Klinisch
epidemiologen dr. Jacoba Greving en prof. dr. Ale Algra
van het Julius Centrum van UMC Utrecht beschreven dat
in het tijdschrift Circulation van 3 juni 2008. Aspirine is
ongunstiger voor vrouwen jonger dan 65 jaar omdat
herseninfarcten bij deze vrouwen relatief zeldzaam zijn.
Een van de voornaamste bijwerkingen van aspirine is
een verhoogd risico op hersen- en maagbloedingen bij
zowel mannen als vrouwen.
VROUWEN LOPEN MINDER RISICO OP BEROERTE
Het weghalen van atherosclerotische plaques uit de halsslagader
verkleint de kans op beroertes – vooral bij mannen.
Bij vrouwen met aderverkalking in de halsslagader
blijken de plaques stabieler te zijn. De kans op scheuren
is kleiner en daardoor ook de kans op beroertes. Onderzoekers
van het UMC Utrecht concluderen dat na het
bestuderen van plaques uit 450 patiënten (Nederlands
Tijdschrift voor Geneeskunde, 28 november 2008).
VERVROEGEN HARTZIEKTEN DE MENOPAUZE?
Binnen het UMC Utrecht verricht prof. dr. Yvonne van der
Schouw onderzoek naar de relatie tussen menopauze en
hart- en vaatziekten. Tot nu toe dacht men dat oestrogenen
beschermen tegen hart- en vaatziekten omdat
vrouwen daar na de overgang meer last van krijgen. In
haar oratie van 4 november opperde Van der Schouw
dat het misschien wel precies andersom is: vrouwen met
hart- en vaatziekten komen eerder in de menopauze.
Niet het gebrek aan hormonen veroorzaakt vaatlijden,
maar vaatlijden doet de eierstokken sneller verouderen,
waardoor de overgang eerder intreedt en de hormoonproductie
stopt. Van der Schouw gaat dit idee de
komende jaren verder onderzoeken.
Prof. dr. Jan Kimpen is bestuursvoorzitter
van het UMC Utrecht.
Juist nu kunnen we een strategie
neerzetten waarbij we de regie in
eigen hand houden en uitgaan
van onze eigen kracht
JUIST NU
Het UMC Utrecht zit midden in de ontwikkeling
van een nieuwe strategienota. Een jaar eerder
dan gepland; het huidige strategieplan loopt tot
eind 2010. ‘Is dat wel zo’n goed idee?’, vragen
critici mij. ‘Waarom niet wachten tot het kabinet
zijn plannen bekendmaakt om de recessieschulden
terug te verdienen? Ongetwijfeld volgen er bezuinigingen
in de zorg.’
Juist nu, is dan mijn antwoord. Allereerst vanwege de interne
motivatie. Op alle fronten merken we dat de organisatie aan
iets nieuws toe is, dat we willen weten hoe we met bepaalde
ontwikkelingen – zoals samenwerkingsverbanden of hostmanship
– omgaan. Op sommige gebieden is er behoefte aan meer
duidelijkheid. Men staat te popelen om in een aangescherpte
richting volle kracht vooruit te gaan.
Juist nu, omdat een nieuwe strategienota een antwoord moet
geven op externe factoren. Er spelen nu ontwikkelingen die vijf
jaar geleden – toen de huidige strategie in de maak was – slechts
mondjesmaat een rol speelden. Deze ontwikkelingen hebben
een vlucht genomen die toen niet in die omvang te voorspellen
was. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de liberalisering en commercialisering
van de zorgmarkt en de grotere behoefte aan service
en klantgerichtheid. Ze maken snel bijsturen noodzakelijk.
Juist nu, nu we te maken hebben met de gevolgen van de
economische recessie. De grootte van de bezuinigingen die ons
gaan treffen, is nog onbekend, maar dat ze komen, staat vast.
Dat we – desondanks – tot de top willen blijven behoren, dwingt
ons tot het maken van heldere keuzes: ja-keuzes én nee-keuzes.
Daarom vragen we juist nu onze medewerkers mee te denken
over de te kiezen speerpunten. Speerpunten waarin we gaan
investeren. Speerpunten waarin topreferente of topklinische
zorg samenkomt met toponderzoek. Speerpunten waarmee
we internationaal toonaangevend kunnen zijn. Basiszorg die
niet aan een speerpunt is gekoppeld, die niet noodzakelijk is voor
onze bedrijfsvoering of regionale topklinische taken, en die door
andere ziekenhuizen in de regio is gewaarborgd, bouwen we af.
Hiervoor maken we afspraken met onze samenwerkingspartners.
Zo krijgt de patiënt nog steeds goede zorg dicht bij huis.
Juist nu kunnen we een strategie neerzetten waarbij we de regie
in eigen hand houden en uitgaan van onze eigen kracht.
Foto: Chris Timmers.
COLUMN
Uniek 15